اخلاق کسب و کار و کسب روزی حلال به روایت حجت الاسلام زبردست

---

اخلاق کسب و کار - کسب روزی حلال (از سایت tanhatarinkhasteh) 

بخش اول

اخلاق کسب و کار از منظر اسلام[1]

مقدمه ورود به تجارت:

اصبغ ابن نباطه می‌گوید: از علی(ع) شنیدم که فرمود: یا معشر التجار الفقه ثم امتجر، ای اهل تجارت اول با احکام شرعی تجارت آشنا شوید بعد وارد معامله گردید سه بار این جمله را تکرار کرد سپس حضرت ادامه داد فرمود: به خدا سوگند در بین مردم ربا پنهان‌تر از حرکت مورچگان در سنگ سخت است، یعنی چه بسیار معاملات ربوی صورت می‌گیرد در حالی‌که افراد اصلاً متوجه آن نیستند.

1- راستگویی

در حدیثی پیامبر اکرم(ص) فرمود: یا مَعْشَرَ التُجّار اَنْتُمْ فُجّار اِلّا مَنِ اتَّقی وَ بَرَّ وَ صَدَقَ؛

 ای گروه تجار همه شما (به‌دلیل رعایت نکردن مسایل اخلاقی) فاجر هستید مگر کسانی که در معاملات از خدا بترسند و نیکی کنند و صداقت و راستی در معامله داشته باشند.

در روایت دیگر یکی از اصحاب به نام «عبدالرحمان انصاری» از پیامبر(ص) سؤال کرد چرا تاجران فاجرند؟ حضرت فرمود: برای این‌که در معامله دروغ می‌گویند قسم می‌خورند و تقلب و نیرنگ به‌کار می‌برند.

لازمه تجارت صدق می باشد و مقام و جایگاه تاجر راستگو در قیامت در حد مقام شهدا می باشد و جایگاهش زیر سایه عرش الهی است.

فواید:

صداقت و راستی در معامله اثرات مثبت فراوانی دارد که از جمله آنها می‌توان به مواردی همچون صداقت و راستی سبب جلب اعتماد عمومی، برکت معامله و سود بیشتر خواهد شد، پایه و اساس هرگونه پیشرفت و رشد اقتصادی در جامعه از صداقت و راستی است، صداقت و راستی به انسان آبرو و شخصیت می‌دهد درمقابل دروغ و تقلب مایه رسوایی و بی آبرویی است، صداقت و راستی موجب نجات و رستگاری، صفا و صمیمیت است، اشاره کرد.

2- عنایت به خداوند

پیامبر خدا(ص) فرموده است: تاجرها چند دسته اند، دسته ای مشرک، دسته ای کافر، گروهی منافق و بعضی فاسق و برخی مومن هستند.کاسب مشرک کاسبی است که عامل روزی را خدا و کسب را خود می داند.کاسب منافق کاسبی است که روزی خود را از خدا می داند ولی تردید دارد که آیا روزی او می رسد یا خیر.کاسب کافر کاسبی است که روزی خود را از کسب می داند و کاسب فاسق کاسبی است که روزی را از خدا می داند ولی در معامله غش می کند و جنس معیوب و ناقص را به جای سالم و کامل می فروشد، کاسب مومن در این میان به کاسبی گویند که روزی خود را از خداوند دانسته و مال التجاره خود را سبب و وسیله روزی شمرده و طبق آیین اسلام و مسلمین در تجارت عمل می کند.

3- پرهیز از ربا

امام صادق(ع) می فرماید که ربا 70 جز دارد و ضعیف ترین آن همانند آن است که مرد با مادر خود در خانه خدا جمع شود (زنا کند). اسلام شدیداً تمامی مسلمانان را از خوردن ربا برحذر می دارد و تاکید فراوان بر این معصیت عظیم دارد.

4- دوری کردن از احتکار

پیامبراکرم(ص)فرمود: تاجر وکسی که برای رونق بازار کالاهای مورد نیاز را وارد می کند،کامیاب است; ولی احتکار کننده مورد لعن و نفرین است.

در روایتی دیگر فرمود: اگر بنده ای به عنوان دزد در پیشگاه خدا حاضر شود، بهتر است از این که طعامی را چهل روز احتکارکرده باشد.

آن حضرت همچنین فرمود: خوراکیها را جز گناهکار احتکارنمی کند.

امیرمومنان در نامه ای به مالک اشتر چنین نوشت: ای مالک! ازاحتکار جلوگیری کن; زیرا رسول خدا(ص)آن را منع فرمود. خرید وفروش باید طبق موازین عدالت رواج یابد، که به خریدار و فروشنده ستم نشود. بنابراین، اگر پس از نهی تو کسی مرتکب عمل زشت احتکار شد، از عفوش بپرهیز و به سختی مجازاتش کن تا مورد عبرت دیگران گردد.

5- پرهیز از غش

غش در معامله یعنی پنهان نمودن عیوب کالا یا بهای آن.

تقلب و غش در معامله مصادیق متعددی دارد مثل مخلوط کردن آب در شیر، فروش کالا در سایه و تاریکی یا نور زیاد مخلوط کردن جنس خوب با جنس بد، متفاوت بودن رو و زیر جنس، مخفی داشتن عیب جنس، جنس را به جنس دیگر وانمود دادن همه این موارد در اسلام نهی شده و تحصیل مال از این راهها ممنوع و حرام و معامله هم باطل است.

رسول خدا(ص)فرمود: از مانیست آن که به دیگران غش و خیانت کند.

آن حضرت همچنین فرمود: هرکس در خرید و فروش با مسلمانی غش کند، از ما نیست. و در روز قیامت با یهود محشور خواهد شد; زیرا یهودیان بیش از همه با مسلمانان نیرنگ می ورزند.

امام باقر(ع)فرمود: پیامبر خدا(ص) در بازار مدینه گندم فروشی را دید و به او فرمود: غذای خوبی می بینم.

آنگاه بهای آن را پرسید: در این هنگام، از طرف خداوند متعال چنان پیام رسید که دست در جنس فروبر. حضرت چنین کرد و گندمهای نامرغوب آشکار شد. پس به فروشنده فرمود: کار تو خیانت و فریب مسلمانان است.

6- عدم کم فروشی، عدم گرانفروشی و عدم آرزوی گرانی

قال رسول الله ـ صلی الله علیه و آله ـ : مَنْ تَمَنّا عَلی اُمَّتِی الْغَلآءَ لَیْلَةً واحِدَةً اَحْبَطَ اللهُ عَمَلَهُ اَرْبَعینَ سَنَةً.«کنزالعمال، ج4، ص98»

رسول اکرم ـ صلی الله علیه و آله ـ فرمود: هر کس یک شب در آرزوی گرانی برای امت من باشد خداوند اعمال چهل سال او را تباه خواهد کرد.

وَیلُ لِلمُطَفِّفینَ : وای به حال کم فروشان ( المطففین آیه 1 )

7- رعایت عدل و انصاف

خدای متعال در قرآن به‌صورت کلی بدان امر فرموده است که إِنَّ اللَّهَ یَأْمُرُ بِالْعَدْلِ وَ الْإِحْسانِ وَ إیتاءِ ذِی الْقُرْبى‏ وَ یَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ الْبَغْ؛ خداوند به عدل و احسان و بخشش به نزدیکان فرمان می‌دهد و از فحشا و بلکه ظلم نهی می‌کند، لیکن این موضوع در معامله از اهمیت فوق العاده‌ای برخوردار است در حدیثی امام علی(ع)فرمود: الْعَدْلُ الْإِنْصَافُ وَ الْإِحْسَانُ التَّفَضُّ؛ عدل آن است انصاف را رعایت کنی و حق مردم را به آنها برسانی و احسان آن است که بر آن تفضل کنی سخت نگیری.

پیامبر اکرم(ص)فرمود: آن کسی که در زندگی انصاف را رعایت کند شبیه‌ترین افراد از نظر اخلاق با من است، پس با مردم منصفانه رفتار کن تا برکت و آبادانی به شما روی آورد و از ظلم و ستم پرهیز کنید تا از خشم الهی در امان باشید.

پرهیز از گران فروشی و به حداقل سود بسنده کردن و ... .

در تاریخ آمده است یونس بن عبید لباس فروشی داشت یکی از لباس‌های او دو نرخ داشت خودش به نماز رفت برادرزاده‌اش را در مغازه گذاشت، مرد بادیه‌نشینی آمد یک لباس را درخواست کرد و آن لباس چشمش را گرفت فروشنده آن لباسی را که قیمت ارزان داشت مثلاً دویست درهم بود به قیمت لباس گران به مبلغ چهارصد درهم فروخت، اعرابی پسندید و خرید و با خود برد در میان راه یونس بن عبید او را دید و لباس را شناخت، گفت: چند خریدی؟ گفت چهار صد درهم، گفت: بیشتر از دویست درهم نمی‌ارزد، برگرد تا بقیه پولت را پس بگیری، او گفت: نه خوب خریدم در محل ما این لباس پانصد درهم می‌ارزد و من راضی‌ام، یونس گفت: برگرد، انصاف در معامله و خیر خواهی در راه دین بهتر از تمام موجودی دنیا است، او را برگرداند و دویست درهم به او پس داد و به برادرزاده‌اش گفت: آیا از خدا نترسیدی که به برادر مسلمانت ظلم کردی و رعایت عدل و انصاف در معامله را نکردی؟.

8- عدم قسم خوردن

قسم خوردن درمعاملات در هر صورت امری نامطلوب است اگر قسم دروغ باشد حرام و از گناهان کبیره است اگر قسم راست باشد مکروه و ناپسند است.

قرآن می‌فرماید: «وَ لا تَجْعَلُوا اللَّهَ عُرْضَةً لِأَیْمانِکُ؛ خدا را در معرض سوگندهای خود قرار ندهید».

امام صادق(ع) با استناد به این آیه شریفه فرمود: وَ لاتَحْلِفُوا بِاللهِ صادِقینَ وَ لا کاذِبینَ؛ هیچ‌گاه به خدا سوگند یاد نکنید چه راستگو باشید یا دروغگو.

پیامبراکرم(ص) فرمود: وای بر تاجران به‌خاطر سوگند خوردنشان در معامله.

امام هفتم موسی بن جعفر(ع) فرمود: سه گروه از مردم در روز قیامت از توجه و لطف خدای متعال بی‌بهره‌اند و خداوند به آنان نظر رحمت نمی‌کند اولین آنها کسی است که همواره با سوگند خوردن خرید و فروش می‌کند

از رسول خدا(ص) نقل شده است که فرمود: هر انسانی که با سوگند به خدا مال مسلمانی را صاحب شود خداوند بهشت را بر او حرام و جهنم را بر او واجب می‌گرداند، پرسیدند ای رسول خدا حتی اگر آن مال کم باشد؟ فرمود: اگر چه فقط یک چوب مسواک باشد.

مستحبات و مکروهات معامله[2]

امام خمینی(قدس سره) می فرماید:

«تجارت و کسب، آدابی دارد که بعضی از آنها مستحب است که بهتر است آنها را انجام دهد و بعضی مکروه است که بهتر است آنها را ترک کند».

امور مستحب در معامله

1- در معامله میانه رو باشد؛ یعنی از طرفی حریص نباشد و از طرف دیگر، سهل انگار و بی تفاوت و بی حال هم نباشد؛ به طوری که در تنگنا قرار گیرد.

2- اگر طرف معامله پشیمان شد، معامله را فسخ کند و سخت گیری نکند.

3- از نظر قیمت با همه خریداران یکسان برخورد کند و با یک قیمت بفروشد، نه اینکه به کسی که چانه می زند، ارزان تر بفروشد و به کسی که چانه نمی زند، گران تر بفروشد. به تعبیر دیگر، قیمت مقطوع داشته باشد تا در نتیجه نه خود را اذیت کند، نه دیگران را.

بعد امام اضافه می کند: «آری، مانعی ندارد که در مورد کسی که دارای تقوا و فضیلت اخلاقی است، فرق بگذارد و از او کمتر بگیرد».

4- هنگامی که جنس را تحویل می گیرد، کم بگیرد و موقعی که جنس را به کسی می دهد، بیشتر تحویل دهد و یا به تعبیر دیگر، جنس را کامل تر تحویل دهد.

امور مکروه در معامله

در معامله برخی امور هم مکروه است؛ یعنی بهتر است آنها را ترک کند که تعدادی از آنها از این قرار است:

1- فروشنده جنس خود را تعریف کند (البته بیش از آنچه هست).

2- مشتری «در معاملات کالا به کالا» از جنس خود (بیش از اندازه) تعریف کند.

3- قَسَم راست برای خرید و فروش بخورد. روشن است که قسم دروغ، حرام است و جایز نیست.

4- فروختن جنس در جایی که عیب جنس را پنهان می کند.

5- گرفتن سود از شخص مؤمن مگر به مقدار ضروری.

6- دریافت سود از کسی که به او وعده احسان داده است، مگر به مقدار ضروری.

7- عرضه کردن کالا بین طلوع فجر و طلوع آفتاب.

8- ورود به بازار قبل از همه و خروج از بازار بعد از همه.

9- معامله با افرادی که به حرف و وعده خود اهمیت نمی دهند.

10- تقاضای پایین آوردن قیمت بعد از قرارداد.

11- وارد شدن در معامله کسی که مشغول معامله است که بعضی آن را حرام دانسته اند.

12- رفتن به استقبال کاروان بازرگانان که کالای تجاری وارد می کنند و با شرایط خاص آن.

بخش دوم

رزق و روزی حلال

توازن نیازهای مادی و معنوی

اصل تعادل و توازن حکم می کند که در نیایش های خود هم به نعمت های دنیا توجه داشته باشیم و هم به آخرت و این براساس آموزه های قرآنی است:

1- «رِجالٌ لا تُلْهِیهِمْ تِجارَةٌ وَ لا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ؛(نور؛37) مردانی که خرید و فروش آن ها را از یاد خدا باز نمی دارد».

2- امام صادق ـ علیه السّلام ـ این دعای دو جانبه را این چنین تعلیم داده اند:

«سَلوا اللهَ الغِنی فی الدُنیا و العافیةَ، و فی الآخرةِ المغفرةَ و الجَنَّةَ؛ از خدا در دنیا بی نیازی و عافیت را بخواهید و در آخرت آمرزش الهی و بهشت را».

رزق و روزی

«روزی» واژه‌ای فارسی است که به‌ معنای خوراک روزانه که روز‌به‌روز به کسی داده می‌شود و قسمت او می‌گردد و نیز ضروریات زندگی، به‌کار رفته است.

معادل کلمه روزی در زبان عربی واژه «رزق» است که به‌معنای خوراک روزانه، موهبت، نصیب و بهره به‌کار رفته است.

از نظر علامه طباطبایی، رزق عطیه ای الهی است که بدون عوض و استحقاق عطا می شود. این واژه ابتدا فقط در خوراکی ها استعمال شده است و سپس در معنای آن توسعه داده شده و به تمام چیزهایی که مورد بهره برداری انسان قرار می گیرد؛ مانند مال، جاه، فامیل، علم و ... اطلاق شده است.[3]

رزق غیر دارایی است

رزق هر کس غیر از دارایی و ثروت اوست. چه بسا انسان ثروتمندی که به دلایل متعدد نتواند از دارایی خود استفاده کند، و چه بسا انسانی که از موهبت های فراوان بهره مند است، اما مالک آنها نیست. آن دارایی غیرقابل استفاده رزق ثروتمند نیست، اما این موهبت مورد استفاده، رزق انسان غیرمالک است. رزق هر کس، به میزان برخورداری های اوست و نه به میزان دارایی هایش. ملکیت، ثروت و دارایی اموری اعتباری و قراردادی اند، اما برخورداری و استفاده عملی از امکانات، امری واقعی و غیرقراردادی. فرزانگان به جای آنکه به امور اعتباری و میزان اسناد مالکیت خود دل خوش کنند، به امور واقعی و میزان برخورداری هایشان می اندیشند.

اقسام رزق:

1- رزق مضمون

خوردنی و نوشیدنی است که به اندازه مورد نیاز انسان از طرف خداوند ضمانت شده است.

2- رزق مقسوم

رزقی است که در ازل تقسیم شده و در لوح محفوظ نوشته شده است.

3- رزق مملوک

رزقی است که در ملکیت شخص درآمده است.

4- رزق موعود

رزق خاصی است که خداوند صالحان و عابدان را به آن وعده داده است.

تعریف رزق حلال

۱- رزق و روزی حلال رزقی است که از راه‌های‌ مشروع و در چهارچوب قوانین شرع به دست آمده باشد؛ یعنی در ضمن معامله شرعی، تجارت، و یا از راه کار و تلاشی که حاصل دست رنج انسان باشد. قرآن کریم در این‌باره می‌فرماید: «وَ أَحَلَّ اللَّهُ الْبَیْعَ وَ حَرَّمَ الرِّبا»[4]؛ و خداوند معامله را حلال و ربا را حرام کرده است.

۲- رزق حلال درآمد مشروعی است که حقوق خدا که در آن مال است پرداخته شده باشد؛ مانند خمس، زکات و...: «وَ اعْلَمُوا أَنَّما غَنِمْتُمْ مِنْ شَیْ‏ءٍ فَأَنَّ لِلَّهِ خُمُسَهُ وَ لِلرَّسُولِ وَ لِذِی الْقُرْبى‏ وَ الْیَتامى‏ وَ الْمَساکینِ وَ ابْنِ السَّبیلِ إِنْ کُنْتُمْ آمَنْتُمْ بِاللَّه...»[5]؛ بدانید هر گونه غنیمتى به دست آورید، خمس آن براى خدا، پیامبر، و... است.

۳- روزی حلال مال و سرمایه‌‌ای است که حق الناسی در آن نباشد؛ یعنی مال حلالی که انسان از راه مشروع به دست آورده، اگر بدهکاری دارد، اعم از دیه، قرض و ... و توانایی پرداخت آنها را دارد، باید پرداخت کند.

تلاش برای کسب درآمد حلال

1- «أَبِی جَعْفَرٍ (ع) قَالَ، قَالَ رَسُولُ اللَّهِ (ص) الْعِبَادَةُ سَبْعُونَ جُزْءاً أَفْضَلُهَا طَلَبُ الْحَلَالِ»[6]؛ امام باقر(ع) از رسول خدا(ص) نقل می‌کند که عبادت هفتاد جزء دارد که بهترین بخش آن تلاش در راه کسب روزی حلال است.

2- در تاریخ آمده است: «وَ کَانَ أَمِیرُ الْمُؤْمِنِینَ (ع) یَخْرُجُ فِی الْهَاجِرَةِ فِی الْحَاجَةِ قَدْ کُفِیَهَا یُرِیدُ أَنْ یَرَاهُ اللَّهُ تَعَالَى یُتْعِبُ نَفْسَهُ فِی طَلَبِ الْحَلَالِ»[7]؛ علی(ع) در شدّت گرما به دنبال حاجتى بیرون مى‌‏شد که دیگران مى‏‌توانستند انجام دهند، امّا مقصودش از این‌که خود اقدام کند و به دیگرى وانگذارد، این بود که خداوند شاهد باشد که براى روزى حلال خود را به زحمت انداخته و کار مى‌‏کند.

3- و نیز حضرتشان یکی از ویژگی‌های انسان‌های مؤمن و با تقوا را تلاش برای روزی حلال می‌داند: «...وَ طَلَباً فِی حَلَال‏»[8].

4- «کَانَ عَلِیُّ بْنُ الْحُسَیْنِ صَلَوَاتُ اللَّهِ عَلَیْهِ یَقُولُ: الْحَلَالُ هُوَ قُوتُ الْمُصْطَفَیْنَ»[9]؛ امام سجاد(ع) می‌فرمود روزی حلال از آن برگزیدگان است.

5- «فَقُلِ اللَّهُمَّ أَغْنِنِی بِحَلَالِکَ عَنْ حَرَامِک»[10]؛ امام صادق(ع) می‌‌فرماید: بگویید خدایا ما را از راه حلال از درآمد نامشروع بی‌نیاز فرما.

6- حضرتش درجایی دیگر می‌فرماید: « ... فَبَکِّرُوا فِی طَلَبِ الرِّزْقِ وَ اطْلُبُوا الْحَلَالَ فَإِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ سَیَرْزُقُکُمْ وَ یُعِینُکُمْ عَلَیْهِ»[11]؛ صبح زود برای به دست آوردن روزی اقدام کنید و روزی حلال را از خدا بخواهید که خداوند آن‌را به شما خواهد داد و در به دست آوردنش یاریتان خواهد نمود.

7- امام صادق(ع) فرمود: «مُجَادَلَةُ السُّیُوفِ أَهْوَنُ مِنْ طَلَبِ الْحَلَال‏»[12]؛ نبرد با شمشیر از کسب روزی حلال راحت‌تر است. اینگونه است که پاداشی چون جهاد دارد.

آثار طلب حلال[13]

1- آمرزش گناهان

خدای متعال با اسباب مختلفی گناهان انسان را می بخشد که توبه، شفاعت، عبادات، ولایت اهل بیت ـ علیهم السلام ـ ، خدمت به مردم و... از این اسباب هستند. یکی از این سبب ها طلب حلال است. رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود:

«مَن باتَ کالّاً مِن طَلَبِ الحلالِ باتَ مَغفوراً له؛ کسی که با خستگی به سبب تلاش روزانه برای کسب حلال، شب را به صبح برساند، آمرزیده می شود».

در روایتی دیگر از آن حضرت آمده است:

«إنَّ مِنَ الذُّنُوبِ ذُنُوباً لا یُکَفِّرُها صَلاةٌ وَ لا صَدَقَةٌ قِیلَ یا رسولَ اللهِ فَما یُکَفِّرُها قالَ الهُمُومُ فی طَلَبِ المَعِیشَةِ؛ بعضی از گناهان به وسیله نماز و صدقه هم آمرزیده نمی شوند. سؤال شد یا رسول الله! پس چه چیز موجب آمرزش آن است؟ فرمود: جدیت و تلاش در طلب معیشت».

2- رفاه خانواده

امام صادق ـ علیه السّلام ـ می فرماید:

«من لم یستحی مِن طلبِ المعاش خَفَّت مؤونَتُهُ وَرُخیَ باله و نُعِّمَ عِیالُهُ؛ کسی که از طلب حلال شرم نکند، بارش سبک، سختی هایش آسان و خانواده اش در رفاه قرار می گیرند».

در روایات اولیای گرامی اسلام تأکید شده است که افراد ثروت مند در زندگی خانواده سخت گیر نباشند و از تأمین رفاه و آسایش آنان خودداری نکنند.

امام رضا ـ علیه السّلام ـ فرمود:

«صاحِبُ النِعمةِ یَجِبُ عَلَیه التَوسِعَةُ عَن عِیالِه؛ بر صاحبان نعمت واجب است که بر خانواده خود توسعه دهند و به زندگی آنان گشایش بخشند».

امام سجاد ـ علیه السّلام ـ فرمود:

«لَأن أدخُلَ السوقَ و مَعی الدَراهمُ أبتاعُ بِه لِعِیالی لَحماً و قَد قَرِموا أحَبُّ إلَیَّ مِن أن اُعتِقَ نَسمَةً؛ اگر داخل بازار شوم و با من پول باشد و به وسیله آن برای خانواده خود گوشت تهیه کنم که به آن بسیار نیازمندند، در نزد من محبوب تر است از این که بنده ای را آزاد نمایم».

رسول خدا ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرمود:

«لَیسَ مِنّا مَن وُسّعَ عَلَیه ثُمّ قَتَرَ عَلی عِیالِه؛ کسی که وسعت مالی دارد و دارای تمکّن است؛ ولی بر خانواده خود سخت بگیرد و آنان را از زندگی راحت محروم بدارد، از ما نیست!»

3- سربار نبودن

نتیجه بیکاری، نداشتن مهارت و دانش مفید و سودآور، کم کاری و تلف کردن وقت این است که انسان، خود و خانواده اش را سربار و نان خور دیگران کند و چنین کسی از رحمت خدا به دور است.

عن النبی ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ قال:

«ملعونٌ مَن ألقی کَلَّه عَلَی الناس مَلعونٌ مَلعونٌ مَن ضَیَّعَ مَن یَعول؛ رسول اکرم ـ صلّی الله علیه و آله و سلّم ـ فرموده است: کسی که بار زندگی خود را بر دوش دیگران بیفکند (و بخواهد از دسترنج مردم زندگی خود را بگذراند) رانده و مطرود درگاه باری تعالی است و نیز کسی که حقوق خانواده خود را ضایع کند ملعون است».

اولیای گرامی اسلام، به قدری به کار کردن مسلمانان مُصِرّ بودند و می خواستند زندگانی آنان با عزت بگذرد که اگر در مواقعی افراد نقص عضوی داشتند باز هم به آنان تأکید می کردند که از عضو سالم خود استفاده نموده و به کار اشتغال یابند. در این باره از امام صادق ـ علیه السّلام ـ حدیثی نقل شده که می فرماید:

«أنّ رَجُلاً اتاهُ فقالَ: انّی لا أحسِنُ أن أعمَلَ عَمَلاً بِیَدی و لا اُحسِنُ أن أتجرؤ و أنا محارِفٌ محتاجٌ، فقالَ: اعمَل و احمِل عَلی رأسِکَ و استغنِ عَن الناس؛ مردی به حضور امام صادق ـ علیه السّلام ـ آمد و گفت: یابن رسول الله من نمی توانم با دستم کار کنم ـ شاید دستش عیبی داشته که فاقد قدرت کار بوده است ـ و سرمایه ای هم ندارم که تجارت کنم و نیازمند هستم. حضرت ـ علیه السّلام ـ (دید که سر و گردن او سالم است) فرمود: کار کن و کالا را با سر خود حمل نما و از مردم بی نیاز باش».

سبب معنوی رزق حلال

رزق حلال نیز هم چون همه جنبه های دیگر زندگی نیازمند دعا، تضرع و مسألت از درگاه ربوبی است و سبب واقعی، خدای سبحان است. بنابراین تلاوت بعضی از سوره ها و آیات مبارک قرآن، دعاهای وارد شده از معصومین ـ علیهم السلام ـ و نیز ذکرهایی که برای توسعه رزق توصیه شده اند، باید همواره مورد توجه باشند. یکی از دعاها که پس از آخرین نماز یومیه خوانده می شود و محتوا و مضمون آن برای طلب رزق است، تعقیب نماز عشا است که مرحوم محدث قمی ـ رحمة الله علیه ـ آن را در کتاب مفاتیح الجنان از کتاب شریف مصباح المتهجّد نقل کرده است.

برخی از سوره‌هایی که در روایات اسلامی برای زیاد شدن رزق و روزی توصیه شده عبارتند از:

1- سوره واقعه: امام صادق‌(علیه السلام) می‌فرماید: "کسی که هر شب سوره واقعه را بخواند... در دنیا سختی‌، فقر، نیازمندی و آفتی از آفات دنیا را نمی‌بیند و از دوستان حضرت علی‌(علیه السلام) می‌شود..."[14]

2- سوره همزه:‌ امام صادق‌(علیه السلام) می‌فرماید: "هر کس سوره همزه را در نمازی واجب بخواند فقر از او دور می‌شود و روزی بر او روی می‌آورد..."[15]

3- سوره لیل:‌ پیامبر اکرم‌(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: هر کس سوره لیل را بخواند خداوند آن قدر به او عطا می‌کند تا راضی شود و او را به سختی نیندازد و برایش آسان می‌گیرد."[16]

4- سوره مزمل:‌ رسول اکرم‌(صلی الله علیه و آله) می‌فرماید: "هر کس سوره مزمل را بخواند در دنیا و آخرت سختی از او برداشته می شود".[17]

5- سوره ذاریات‌: امام صادق‌(علیه السلام) می‌فرماید: "هر کس سوره ذاریات را روز یا شب بخواند، خداوند وضع زندگی او را اصلاح می‌کند و روزی فراوانی برایش می‌دهد..."[18]

6- سوره ممتحنه‌: امام سجاد(علیه السلام) می‌فرماید: "هر کس سوره ممتحنه را در نمازهای واجب و مستحبی بخواند خداوند....فقر و دیوانگی را بر او و فرزندانش دور می‌کند".[19]

 و همچنین سوره‌های نجم‌، ابراهیم و... برای توسعه در رزق توصیه شده است‌.

برخی از دعا‌هایی که در روایات اسلامی برای زیاد شدن رزق و روزی توصیه شده عبارتند از:

1- اللّهم انی اسئلک بحق محمّد و ال محمّدٍ علیک، صلّ علی محمّد و آل محمّد واجعل النور فی بصری و البصیرهْْ فی دینی ...

2- هم چنین دعای حضرت مهدی(علیه السلام): اللّهم ارزقنا توفیق الطاعهْْ و بعد المعصیه .... که قبل از مناجات خمسهْْ عشر در مفاتیح آمده است.

3- نیز در حواشی مفاتیح الجنان دعاهایی برای وسعت رزق ذکر شده که می توانید آن ها را حوالی زیارات امیرالمؤمنین یا از فهرست مفاتیح پیدا کنید.

[1] کنزالعمال. و غررالحکم. و بحار الانوار، ج 103. و وسایل الشیعه، ج 12.

[2] تحریرالوسیله، ج1، ص500، مسأله22.

[3] طباطبایی، محمد حسین، المیزان، ج3، ص 141.

[4] بقره، 275.

[5] انفال، 41.

[6] کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 78، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، 1407ق.

[7] شیخ صدوق، من لا یحضره الفقیه، محقق، مصحح، غفاری، علی اکبر، ج ‏3، ص 163، قم، دفتر انتشارات اسلامی، چاپ دوم، 1413ق.

[8] شریف الرضی، محمد بن حسین، نهج البلاغة، محقق، صالح، صبحی، ص 305، قم، هجرت، چاپ اول، 1414ق.

[9] حمیری، عبد الله بن جعفر، قرب الإسناد، متن، ص 380، قم، مؤسسه آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1413ق.

[10] علی بن موسی (امام هشتم)، الفقه المنسوب للإمام الرضا علیه السلام، ص 399، مشهد، مؤسسة آل البیت علیهم السلام، چاپ اول، 1406ق.

[11] کافی، ج ‏5، ص 78- 79.

[12] همان، ص 162.

[13] نهج البلاغه؛ خطبه متقین. و اصول کافی. و مستدرک الوسائل، ج 13. و میزان الحکمه؛جلد 2 ؛محمد محمدی ری شهری.

[14] ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، شیخ حر عاملی‌، ج 6، ص 112، مؤسسه آل البیت‌، قم‌

[15] ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، همان‌، ص 150

[16] ر.ک‌: مصباح الکفعمی‌، عاملی کفعمی‌، ص 444، انتشارات رضی‌، قم

[17] ر.ک: مستدرک الوسائل‌، محدث نوری‌، ج 4، ص 354، مؤسسه آل البیت‌، قم

[18] ر.ک‌: اعلام الدین‌، دیلمی‌، ص 377، مؤسسه آل البیت‌، قم‌

[19] ر.ک‌: وسائل الشیعه‌، همان‌، ص 143 ثواب قرائت سوره‌های قرآن‌، رضا بزاز بنایی‌، انتشارات حضرت معصومه‌3

+ نوشته شده در  93/08/27ساعت 0:14  توسط حجه الاسلام مهدی زبردست برزین  

---

برنامه حرف حساب 28 ابان 93 با موضوع اخلاق در کسب و کار - کسب و کار حلال

 

حرف حساب شبکه یک درباره کسب روزی حلال

برنامه "حرف حساب" راه‌های کسب روزی حلال و اخلاق در کسب و کار را بررسی می‌کند.

به گزارش روابط عمومی رسانه ملی، برنامه "حرف حساب" که روز چهارشنبه ساعت 8:10 دقیقه به‌صورت زنده از شبکه یک پخش می‌شود راه‌های کسب روزی حلال و ارتباط اخلاق حسنه در کسب و کار با افزایش روزی را بررسی می‌کند.

پیشوایان معصومین(ع) همواره با گفتارو عمل، پیروان خود را به تلاش برای به دست آوردن روزی حلال تشویق کرده و حلال بودن روزی را ویژگی لازم و دائمی درآمدها دانسته­‌اند. در روایات بسیاری که از پیامبر اکرم(ص) آمده است، مشاهده می­‌کنیم آن حضرت کسب در آمد حلال را برای هر مسلمانی واجب دانسته است و تلاش و کار کردن دراین راه را با جهاد برابر شمرده‌­اند.

به همین دلیل و با توجه به اهمیت موضوع، حجت‌الاسلام مهدی زبردست برزین استاد دانشگاه با حضور در این برنامه راهکارهای افزایش روزی حلال را بیان می کند.(لینک خبر)

جهت مشاهده برنامه اینجا را کلیک نمایید.

+ نوشته شده در  93/08/28ساعت 10:0  توسط حجه الاسلام مهدی زبردست برزین

نابودی منابع آبی کشور برای چند دلار بیشتر

نابودی منابع آبی کشور به قیمت دلار! (از تابناک)

«با کشت محصولات آب‌بر با آبیاری سنتی همچون هندوانه و سیب‌زمینی در حال نابود کردن منابع آبی کشور هستیم، درحالیکه ارز حاصل از صادرات این محصولات به هیچ عنوان ارزش نابودی منابع آبی را ندارد».

اصغر خدادادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا با بیان این مطلب اظهار کرد: با وجود اینکه ایران جزو کشورهای خشک و نیمه خشک جهان محسوب می‌شود و تدوین الگوی کشت بر اساس اقلیم مناطق و محدودیت منابع آبی نیاز ضروری کشور است، هم‌چنان شاهد کشت محصولات آب‌بر با آبیاری سنتی در نقاط خشک و نیمه خشک هستیم.

وی افزود: ارز حاصل از صادرات محصولاتی همچون هندوانه و سیب زمینی به هیچ عنوان ارزش نابودی منابع آبی را ندارد. اما مادامی که الگوی کشت تعریف نشود، کشاورزان سردرگم هستند و با توجه به نیاز بازار و دسترسی نامحدود به منابع آبی، محصولات آب‌بر تولید می‌کنند.

این کارشناس کشاورزی با بیان این‌که متخصصان کشاورزی از تولید دور مانده‌اند و کشاورزانی که دانش و تکنیک لازم را ندارند به تولید می‌پردازند، گفت: کشاورزی باید از حالت معیشتی به اقتصادی تبدیل شود اما ساختار این بخش برای به‌کارگیری نیروهای زبده و متخصص آماده نشده و کشاورزی ایران هم‌چنان با ساختار سنتی به حیات خود ادامه می‌دهد.

خدادادی ادامه داد: بسیاری از نیروهای اهل فن و متخصصین کشاورزی بیکار هستند. درصورتیکه می‌توان آنها را وارد کشاورزی کرد و از آنها استفاده کرد. تحقق این امر نه تنها به ایجاد اشتغال می‌انجامد بلکه راندمان کشاورزی را بالا می‌برد. نگرشی که در حال حاضر غالب شده این است که می‌گوید هرکس کاری از دستش برنمی‌آید برود کشاورزی کند؛ در حالی که کشاورزی یک فعالیت کاملا تخصصی و مهندسی است.

وی تصریح کرد: به بحث آموزش و ترویج باید بسیار توجه شود. آموزش در مزرعه را باید جدی بگیریم و روی آن کار کنیم. تخصص آکادمیک لازم است اما مهم‌تر از آن آموزش تجربی بر روی زمین است.

این کارشناس کشاورزی با اشاره به نبود خرید تضمینی محصولات کشاورزی گفت: برای جلوگیری از هدررفت آب باید الگوی کشت بر اساس نوع خاک، اقلیم و منابع آبی ترسیم شود. این مساله هم نیازمند برنامه‌ریزی مدون از تولید تا بازار است که خرید تضمینی یکی از ضروریات آن محسوب می‌شود. هم‌اکنون سیاست‌های خرید تضمینی به شکلی بی‌ثبات انجام می‌شود و بعضا خریدهای تضمینی متناسب با قیمت واقعی محصولات نیست.

تحلیلی از وضعیت رضایت زنان ایرانی

چرا بیشتر زنان از زندگی خود ناراضی‌اند؟ (از مهرخانه)

زنان و دختران علی‌رغم رشد تحصیلات‌شان بعضاً یا وارد زندگی تأهلی نشده‌اند که در این صورت از وضعیت‌شان ناراضی‌اند و یا به خاطر توانمندشدن بعد از ورود در زندگی، فقط زندگی خانوادگی آن‌ها را اقناع نمی‌کند و در بسیاری موارد از گران‌باری نقش رنج می برند و یا همسران‌شان را در حد و قواره خود نمی‌دانند. به این مسایل رو به رشد اعتیاد و خیانت هم اگر اضافه شود، نارضایتی صدچندان خواهد شد.

پایین‌بودن سطح سلامت روان زنان و نارضایتی عمومی از زندگی در زنان با هویت‌های گوناگون، بیش از هر چیز می‌تواند نشانه این موضوع باشد که هر یک از زنان نگاهی بالادست به زنان در دیگر اشکال هویتی داشته و بعضاً این انگاره ذهنی در آن‌ها وجود دارد که مثلاً به‌عنوان یک زن متأهل، افرادی را که تجرد گزیده‌اند یا جدا شده‌اند، خوشبخت‌تر می‌دانند؛ یا بالعکس دختران مجردی که به نظرشان زنان متأهل از زندگی راضی‌ترند و یا زنانی‌که از درد خیانت یا ناباروری رنجیده و منتهی‌الیه آروزهای‌شان برای رسیدن به خوشبختی حل این مسائل است؛ همگی بدون درک موقعیت دیگری تنها به دلایل نارضایتی خود از زندگی می‌اندیشند؛ نارضایتی که چاره‌اش لزوماً قرارگرفتن در جایگاه دیگری نیست و پس از آن هم‌ گویی تنها شکل و نوع مشکلات‌شان تغییر می‌یابد. 

به گزارش مهرخانه، در دهه‌های اخیر در اثر گسترش نوگرایی و نوسازی در عرصه جهانی، تحولاتی در زمینه‌های فرهنگی و ساختاری روی داده که سبب دگرگونی نقش‌های اجتماعی و آگاهی‌های زنان شده است. افزایش تحصیلات و اشتغال در میان زنان از سویی سبب کاهش مطلوبیت الگوی زن سنتی می‌شود و از سوی دیگر موجب دشواری در هماهنگ‌کردن نقش‌های سنتی با نقش‌های جدید، شده و به بحران هویت زنان منتهی می‌گردد. 

در عین حال اصلی‌ترین مسئله‌ای که در جمیع زندگی زنان با هر نوع هویت خانوادگی و در سطوح مختلف سنی، تحصیلی و شغلی دریافت می‌شود، موضوع سطح بالای نارضایتی در آن‌ها است. در واقع این حجم نارضایتی ناشی از بحران هویتی در زنان، منجر به سطح پایین سلامت روان و میزان بالای افسردگی 20 تا 40 درصدی در زنان شده است. 

به همین دلیل طی بررسی‌های انجام‌شده احساس تنهایی و سرخوردگی معضلاتی هستند که در بین زنان و دختران ما روند افزایشی را طی کرده و در آن‌ها عوامل سبب‌سازی مانند اختلافات خانوادگی و زناشویی، بیکاری و اختلالات روانشناختی که در بسیاری از موارد نادیده گرفته می‌شوند، نقش اساسی دارند.

مفهوم هویت و منابع هویت ساز

مریم رفعت‌جاه؛ جامعه شناس و استاد دانشگاه در رابطه با تعریف هویت معتقد است: هویت فردی زنان از مجموع هویت‌های اجتماعی و هویت شخصی آن‌ها تشکیل می‌شود. هویت اجتماعی تعریفی است که فرد از خودش براساس عضویت در رده‌ها و گروه‌های گوناگون اجتماعی می‌کند و هویت شخصی به تعریف بازاندیشانه فرد از "خود" ش اطلاق می‌شود. خود و تعریفی که فرد از خودش می کند، یعنی هویت شخصی، هویت بنیادی و الگویی برای فهم همه هویت‌های بعدی است. شاخساری برای پیوندزدن این هویت‌هاست و جنسیت مهم‌ترین عاملی است که به تجربه فرد سامان می‌دهد و آن را در خویشتن ادغام می‌کند. 

وی ادامه داد: معمولاً افراد و به‌ویژه زنان نقش‌های اجتماعی متعددی دارند که تابع عضویت آن‌ها در نهادها و گروه‌های گوناگون است و هرکدام وجهی از هویت آن را می‌سازد، اما برخی از این نقش‌ها و هویت‌ها وزن و اهمیت بیش‌تری برای آن‌ها دارد. هویت اجتماعی غالب یا هویت نقشی مسلط همانی است که ارزش و اهمیت بیش‌تری برای او دارد و غالب اوقات خود را با آن نقش و هویت تعریف می‌کند. به‌علاوه هویتی که برای بازنمایی خود مورد استفاده قرار می‌گیرد، با تجربیات، ارزش‌ها و نگرش‌ها، انتظارات، اهداف، نیازهای جاری و دانش پس‌زمینه‌ای فرد در ارتباط است. خودی که در موقعیت‌های واقعی نمود می‌یابد، خود موقعیت‌یافته نسبتاً سیال و تغییرپذیر است؛ یعنی دارای ترجیحات تغییرپذیر است، اما خود آرمانی پایدارتر است. بنابراین خود آرمانی که مبتنی بر ارزش‌ها و نگرش‌های او است، هم در هویت نقشی مسلط و هم در هویت شخصی نفوذ دارد.

این جامعه‌شناس هم‌چنین در رابطه با منایع هویت‌بخش عنوان کرد: یکی از منابع مهم ارزشی و نگرشی باورهای دینی است. هم‌چنین سبک زندگی با هویت شخصی ارتباط دارد؛ زیرا روایت خاصی را که فرد برای هویت شخصی خود برگزیده است، در برابر دیگران مجسم می‌سازد و مستلزم تصمیم‌گیری‌های روزانه درباره نحوه پوشش، مصرف، کار و فراغت است. به‌ویژه در فرهنگ مصرف‌گرای دوران معاصر به علت تکثریافتن زمینه‌های عمل و مراجع انتخاب، سبک زندگی بیش از پیش در ساخت هویت شخصی اهمیت یافته است.

وی ضمن ارائه الگویی از منابع هویت‌ساز تأکید کرد: در سطح نهادی، نهادها و سازمان‌ها کارگزاران تعیین هویت‌اند و قدرت و سیاست مستتر در آن‌ها در رده‌بندی و گروه‌بندی و هویت‌سازی افراد نقش مهمی دارد. 

در این الگو منابع هویت‌ساز در دو سطح هویت شخصی و ساختاری تعریف شده‌اند. در سطح شخصی منابع هویت‌ساز عبارت‌اند از: هویت نقشی مسلط، ارزش‌ها و نگرش‌ها، باورهای دینی، سبک زندگی و مصرف، نظارت و کنترل بدن، اعتماد بنیادین. هم‌چنین در موقعیت‌های ساختاری این عوامل شامل: دارایی‌ها، درآمد، تحصیلات، وضعیت اشتغال، وضعیت تأهل و سن می‌شوند.

وضع‌سنجی سلامت روان زنان

رئیس انستیتو روانپزشکی تهران در گفتگو با مهرخانه درخصوص وضع‌سنجی سلامت روان زنان ایرانی تصریح کرد: مطالعاتی که به صورت خاص در رابطه با سلامت روان زنان باشد، انجام نشده است، اما در مطالعات کلی‌تر شیوع‌شناسی، مطالعات پایان نامه‌ای، استانی و کشوری به صورت مقایسه‌ای وضعیت سلامت روان زنان و مردان مورد بررسی قرار گرفته است.

وی ادامه داد: برای مثال اگر ماکسیموم اختلالات را 20 تا 30 درصد بدانیم، این عدد در رابطه با افسردگی در زنان 2 تا 3 برابر مردان، در اختلال اضطراب 2 برابر و در شکایات روان‌تنی 10 برابر بیش از مردان است، اما در اختلالات شدید روانی این اختلاف خیلی بارز نیست. البته به‌وضوح حضور زنان در تخت‌های بیمارستانی و به صورت بستری بسیار کمتر از مردان است که این موضوع نباید باعث تحلیل ساده‌انگارانه و اشتباه در بررسی شود؛ زیرا با توجه به عدم تفاوت در میزان اختلالات شدید، عدم بستری زنان نشانه غفلت از آن‌ها است که کسی زنان را برای بستری نمی‌آورد. در واقع توجه کم‌تری به آن‌ها برای مراجعه و بستری‌شدن می‌شود.

جعفر بوالهری افزود: هم‌چنین در رابطه با مصرف مواد و سیگار این میزان در زنان گرچه در حال حاضر پایین‌تر است، اما در حال رقابت با مردان است و از این لحاظ باید زنگ خطری برای جامعه تلقی شود؛ چرا که سال‌به‌سال در حال افزایش است. بحث دیگر PMS "سندروم روان‌شناختی ماهیانه" زنان است که مشکلات خلقی ماهیانه آزاردهنده برای زنان ایجاد کرده و معمولاً هم روی آن کمتر کار می‌شود. 

رئیس انستیتو روانپزشکی تهران دلایل وضعیت نه‌چندان مثبت سلامت روان زنان در ایران را چندعلی و چندبعدی خواند و اظهار داشت: پرواضح است که دلایل چنین وضعیتی نمی‌تواند تنها یک عامل باشد و ما با مسئله‌ای چندعلی روبه‌رو هستیم. اولین دلیل می‌تواند مسائل هورمونی و بیولوژیکی باشد که قطعاً بخشی از دلایل وضعیت سلامت روان زنان است. مسئله‌ای که بیشتر ژنتیکی است و چندان قابل دسترسی نیست و تنها دارودرمانی می‌تواند مؤثر واقع شود، اما واقعیت آن است که بخش اعظم دلایل وضعیت سلامت روان زنان، مسائل تاریخی، فرهنگی، اقتصادی، شغلی، خانوادگی و اجتماعی است. 

تأثیر هویت های زنان بر سلامت روان آنان 

رابطه میان سلامت روان زنان و هویت آن‌ها در واقع مسئله‌ای است که بررسی آن می‌تواند پاسخ روشنی به این سؤال باشد که آیا سلامت روان زنان می‌تواند متأثر از وضعیت هویتی آن‌ها باشد. از همین جهت برای شناخت و بررسی هویت زنان ایرانی، خواسته‌ها، انتظارات، آرزوها، تعریفشان از خود و میزان رضایت‌شان از زندگی؛ تا به حال بررسی‌های گوناگونی انجام شده است. دغدغه زنان متأهل، مجرد، مطلقه یا بیوه چه میزان متفاوت است و می‌تواند افزایش‌دهنده یا کاهش‌دهنده رضایت زنان از زندگی باشد، سؤال دیگر این مبحث است.  

پایین‌بودن سطح سلامت روان زنان و نارضایتی عمومی از زندگی در زنان با هویت‌های گوناگون، بیش از هر چیز می‌تواند نشانه این موضوع باشد که هر یک از زنان نگاهی بالادست به زنان در دیگر اشکال هویتی داشته و بعضاً این انگاره ذهنی در آن‌ها وجود دارد که مثلاً به‌عنوان یک زن متأهل، افرادی را که تجرد گزیده‌اند یا جدا شده‌اند، خوشبخت‌تر می‌دانند؛ یا بالعکس دختران مجردی که به نظرشان زنان متأهل از زندگی راضی‌ترند و یا زنانی‌که از درد خیانت یا ناباروری رنجیده و منتهی‌الیه آروزهای‌شان برای رسیدن به خوشبختی حل این مسائل است؛ همگی بدون درک موقعیت دیگری تنها به دلایل نارضایتی خود از زندگی می‌اندیشند؛ نارضایتی که چاره‌اش لزوماً قرارگرفتن در جایگاه دیگری نیست و پس از آن هم‌ گویی تنها شکل و نوع مشکلات‌شان تغییر می‌یابد. 

به‌عبارتی دیگر زنان و دختران علی‌رغم رشد تحصیلات‌شان بعضاً یا وارد زندگی تأهلی نشده‌اند که در این صورت از وضعیت‌شان ناراضی‌اند و یا به خاطر توانمندشدن بعد از ورود در زندگی، فقط زندگی خانوادگی آن‌ها را اقناع نمی‌کند و در بسیاری موارد از گران‌باری نقش رنج می برند و یا همسران‌شان را در حد و قواره خود نمی‌دانند. به این مسایل رو به رشد اعتیاد و خیانت هم اگر اضافه شود، نارضایتی صدچندان خواهد شد.

در همین راستا نگاهی به دست‌نوشته‌ها و دل‌نوشته‌های زنانه در وبلاگ‌های اینترنتی شاید منبع خوب و دست اولی برای بررسی سطح رضایت زنان از زندگی باشد. برای نمونه یکی از دختران وبلاگ‌نویس در وبلاگ خود چنین می نویسد: "چرا حوصله ندارم؟ چرا زندگی اینقدر برام تلخ و طاقت‌فرسا شده؟ چرا اینقدر ترسو شدم؟یه حداقل‌هایی تو زندگیم دارم که چسبیدم بهشون از ترس....... از ترس این‌که همین‌ها رو هم از دست ندم و این افتضاح‌ترین حالت ممکنه..... قرارمون این نبود..... باید تو این سن قوی‌تر از این حرف‌ها می‌بودم، من الان همون آدم بزرگی‌ام که هر وقت تو بچگی بهش فکر می‌کردم، ازش توقع داشتم، قوی می‌دیدمش، خیلی کارا از دستش برمیومد. پس اون آدم کجاست؟ ‌چرا این‌قدر خسته است؟ چرا این‌قدر ناتوانه؟ چرا این‌قدر ناامیده؟ چرا این‌قدر ترسوئه؟ چرا این‌قدر قانع است به این‌که هیچی نداره، ‌هیچی برای از دست دادن نداره، ولی جرأت بلندشدن از جاشم نداره..... می‌ترسه تکون بخوره و همون‌ها رو هم از دست بده."

یا در نمونه دیگری زنی که چند سال از زندگی زناشویی‌اش می‌گذرد، می‌نویسد: "وقتی برمی‌گردم و پست‌های پارسال همین موقع را می‌خوانم دلم برای خودم می‌سوزد... سال‌های طولانی سختی را گذرانده بودم و اندک آرامشی که به دست آورده بودم برایم بسیار غنیمت بود..... خواستم تا گنجم را با شما شریک شوم و شکر نعمت به جای آورده باشم، .اما این شکر، نعمت مرا زایل کرد. امروز می‌بینم که عملاً چیز زیادی در زندگی من تغییر نکرده.... این من هستم که عوض شده‌ام و آن‌قدر سطح توقعم را از زندگی پایین آورده‌ام که هر کار خوب کوچکی برای من دل‌خوشی بزرگی محسوب می‌شود.... اما حقیقت غیر از این است. حقیقت این است که همسر من همان مرد بهانه‌گیر و لج‌باز و مغرور سال‌های قبل است.... حقیقت این است که سال‌هاست خواسته‌ها و آرزوهایم را در قلبم پنهان کرده و به زبان نمی‌آورم.... حقیقت این است که در این زندگی به مرگ گرفته‌ شده‌ام تا به تب راضی شوم."

همچنین در نمونه دیگری دختری می نویسد: "هرکسی راهکارش را ارائه می‌داد، دختر دلشکسته از غم معشوق دور از دسترسش اشک می‌ریخت و من به این فکر می‌کردم که خیلی از ما هنوز در این سن و سال نمی‌دانیم چگونه دل مردی را که دوست داریم به‌دست بیاوریم؛ چون همیشه فکر می‌کردیم او باید دل ما را به‌دست بیاورد و هیچ‌وقت از این بازی پیچیده سر در نیاوردیم. به ما یاد دادند دختر خوب خانه می‌نشیند تا یکی بیاید و ببردش. دختر خوب عاشق نمی‌شود. دختر خوب به مرد رو نمی‌دهد. دختر خوب بداخلاق است. دختر خوب دل ندارد. دختر خوب تسلیم است. دختر خوب سرش به درس و مشقش گرم است. دختر خوب منفعل است. حالا نسل جدید آمده‌اند و تمام این قواعد را به‌هم ریخته‌اند. بی‌تعارف و رودربایستی، شرم و حیا؟ بروبابا! مردها هم لذت می‌برند از این فضای شیطنت‌بار و مفرح. ما هنوز بین باید‌ها و نبایدها، اما و اگرها سرگردانیم."

با توجه به نمونه‌های یادشده به نظر می‌رسد جستجو برای رسیدن به یک حس "خوشبختی مطلق تعریف‌نشده‌ای" که بیشتر ایده‌آلی برگرفته از رسانه‌ها و خواسته‌های جامعه و نه خود افراد در دنیای واقعی است، منجر به عدم احساس رضایت دائمی ‌در زنان شده است

هم‌چنین شرایط سخت اقتصادی در کنار تظاهری‌شدن مصرف ثروت در جامعه، بالارفتن آمار آسیب‌های اجتماعی و ناامن‌شدن زندگی عاطفی زنان، افزایش آگاهی زنان نسبت به تفاوت‌های اجتماعی، کم‌رنگ‌شدن پیوندهای خانوادگی، افزایش طلاق و کاهش ازدواج، و در نهایت تنهاترشدن افراد در جامعه مدرن، همگی منجر به کاهش کیفیت زندگی، سلامت روان و رضایت از زندگی در زنان است. 

بازتعریف هویت زنانه؛ مهم‌ترین راهبرد حل تعارضات هویتی

مریم رفعت‌جاه؛ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران، در رابطه با راهکارهای حل تعارضات هویتی زنان در راستای ارتقای سلامت روان آن‌ها بازتعریف هویتی زنان را بهترین رویکرد دانست و اظهار داشت: از آن‌جاکه هویت شرط لازم زندگی اجتماعی است و ارتباط معنادار و مستمر زنان با یک‌دیگر و با جامعه بدون آن ممکن نیست، تنها راه‌حل بازتعریف و بازسازی هویت زنان توسط خود آن‌هاست. از این‌رو هویت‌یابی که پیش از این تحولات جامعه مدرن و در جامعه سنتی عمدتاً منفعلانه و مبتنی بر عوامل انتسابی به‌ویژه جنسیت بوده، حال تحت‌تأثیر عرضه انبوه منابع اجتماعی و فرهنگی هویت‌آفرین، وسعت یافتن روابط اجتماعی و تعلقات گروهی و آزادی و استقلال نسبی آن‌ها در خانواده، صورتی فعالانه و غالباً آگاهانه و تأملی (بازاندیشانه) به خود گرفته است.

این استاد دانشگاه در نهایت تصریج کرد: به‌نظر می‌رسد در بازتعریف هویت اجتماعی، تحصیلات که زنان را به منابع فرهنگی یعنی ارزش‌ها و نگرش‌های جدید و آگاهی‌های بیشتر مجهز می‌سازد، نقشی به مراتب تعیین‌کننده‌تر از اشتغال که تأمین‌کننده منابع مادی است، ایفا می‌کند. به علاوه موقعیت ساختاری که تأمین‌کننده منابع فرهنگی و مادی است، در مجموع نقشی بیشتر از هویت شخصی در بازتعریف هویت اجتماعی زنان داشته است. 

اهمیت "مراقبت" در بهبود سلامت روان

هم‌چنین رئیس انستیتو روان‌پزشکی مهم‌ترین راهکار برای بهبود وضعیت سلامت روان زنان را "مراقبت" دانست و تأکید کرد: در رابطه با چگونگی بهبود این وضعیت به نظر من بهترین راهکار توجه به مفهوم "care" یا همان مراقبت است؛ چون معتقدم ما نمی‌توانیم کل جامعه را تغییر بدهیم، پس بهتر است با سمینار و آموزش و کارگاه، به آگاهی‌رسانی به پزشکان و روان‌پزشکان و مددکاران و ... بپردازیم.

بوالهری در نهایت گفت: باید به افراد آموزش بدهیم هرکس در هر جایگاهی که هست وظایف سازمانی خود را به عنوان استراتژی جهت جلوگیری از شیوع اختلالات روانی به بهترین شکلی انجام دهد. افراد در جایگاه‌های شغلی مختلف در مواجهه با افراد آسیب‌دیده از آن‌ها مراقبت کرده و نسبت به مسائل چندوجهی آن‌ها آگاه باشند. برای مثال یک پزشک متخصص جدا از تخصص درمانی‌اش بداند با یک زن خشونت‌دیده چگونه برخورد کند. در واقع واژه مراقبت " care" شامل پیش‌گیری، درمان، توان‌بخشی، حمایت، پرستاری، بیمه و امکانات مالی در رابطه با فرد آسیب‌دیده می شود. این استراتژی به این می‌پردازد که در سه سطح هرکس وظیفه خودش را بشناسد، بداند چه سرویسی باید ارائه دهد و چه کمکی می‌تواند از متخصصان حوزه‌های دیگر بگیرد.

انتهای پیام/ 901201

مشکل کهن تحصیل مدرک و کار در جامعه نفتی-مصرفی

مدرک‌هایی برای دم کوزه! (از تابناک)

ابتکار در گزارشی نوشت:

گذشت آن زمانی که با شادمانی به انتظار روزهای تقریبا رو به اتمام تابستان می نشستیم. روبروی کیوسک های مطبوعاتی پر می شد از دختران و پسران هفده هجده ساله ای که از صبح علی الطلوع صف می بستند تا روزنامه بیاید و یکی یکی با دستان لرزان بخرند و با اضطراب، سرکی در صفحات بکشند و نام خود را بر اساس نام خانوادگی خود بجویند و باقی ماجرا... گذشت آن زمان. البته نه به واسطه اینترنت و غیره و ذالک بلکه به این دلیل که دیگر رفتن به دانشگاه، تمامی آن تمامیت خواهی یک جوان ایرانی نیست. ترس و دلهره و اضطراب از آینده نامعلوم رشته قبول شده، چنان چنگ به جانش می اندازد که گاهی همین همنوایی چنگ و جان و روح و روان، بن بستی را پیش رویش می گذارد به نام ناامیدی... البته پربیراه نگفته اند آنهایی که لطیفه ها ساختند از رشته های من درآوردی به نام آبیاری گیاهان دریایی و هویج شناسی و خوردن آب دریا با چنگال و ... هرازگاهی دردهایی را از میان لطیفه هایی که برای چند لحظه، لبخند بر لب مان می آورد می توان یافت و جست!

هشتگ هایی که ساخته می شود

کمی فاصله بگیریم از حرف هایی که خواندنش شاید به تعبیر بسیاری از مخاطبان، حرف های کلیشه ای باشد. اما تکرار کلیشه گاهی اوقات می تواند خوب باشد. کلید واژه های بسیاری را در مورد جوانان این روزها شنیده ایم و جستجو کرده ایم. از جمله # تحصیل # اشتغال # ازدواج و # ... اما این روزها، کلیدواژه دیگری به جمع دیگر کلمات اضافه شده است: # ناامیدی # خودکشی دانشجو... نه بحث بر سر سیاه نمایی است و نه جنجال و نه اضافه دیگری که بخواهد ذهن را تشویش کند و به بیراهه بکشاند. معضلی که دولت ها درگیرش بوده اند و امروز به این مساله رسیده اند که عدم تناسب بین رشته های دانشگاهی و بازار کار وجود دارد.

زیاد دور نرویم

باز هم دورتر برویم. البته نه زیاد دور... همین چند روز اخیر! خبر خودکشی دانشجوی دختری در دانشگاه شیراز، تیتر یک اخبار حوادث شد. آخرین پیامک دختری که در خوابگاه دانشگاه خودکشی کرد: پدر، مادر، خداحافظ! حلالم کنید. دانشجوی دانشگاه محقق اردبیلی بامداد پنجشنبه در اتاق خود در خوابگاه دانشگاه، آخرین بار از گوشی همراه خود استفاده کرد و در پیامکی از خانواده خود خداحافظی و حلالیت خواست. این دانشجو که در ترم دوم رشته مهندسی آب دانشکده فناوری های کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی تحصیل می کرد ، پس از ارسال آخرین پیامک خود به خانواده اش از راه دور، چهار قرص برنج مصرف کرد... . 

اصلا منظور ما نه خودکشی است و نه دلیل خودکشی... نکته ای که در این خبر نهفته است، نظرات بسیاری از مخاطبان است که از دل خبر بیرون آمده و شاید درددل بسیاری از جوانان باشد. علی در این مورد می گوید: دختران آینده خودشان را می بینند. میلیون ها دختر مجرد بیکار تو سری خور در کشور وجود دارند. رحمان نظر متفاوت تری دارد. وی در گفتگو با خبرنگار ابتکار می گوید: من در رشته دکترای مهندسی آب درس می خوانم. متاسفانه باید بگویم که اگر دلیل خودکشی این دختر رشته و تحصیلش بود، حق داشته است. چون هیچ آینده ای ندارند. این رشته نه مهندسی است و نه کشاورزی. سالی یک بار هم عنوانش عوض می شود. سیالات و مقاومت و مصالح را در کنار هویج شناسی و زراعت می خوانیم. دوست دیگرش که در کنار رحمان ایستاده می گوید: به رحمان حق می دهم. من در مقطع کارشناسی ارشد مهندسی عمران آب و سازه های هیدرولیکی درس می خوانم. باید هم کشاورزی و هم هواشناسی و زمین شناسی و سیالات و سازه بخوانی، آن وقت که تمام کردی، ببینی چقدر عقب هستی. از کشوری که با معضل بی آبی دست و پنجه نرم می کند، توقع داریم که در رشته آب برای مان کارآفرینی کند؟ مریـــم می گوید: با این وضعیتی که برای دانشجویان درست کرده اند، باید هم این اتفاقات بیفتد. در این کشور، فقط سه هزار فارغ التحصیل دکترای تخصصی بیکار داریم...

ترس از آینده نامعلوم

ترس از آینده نامعلوم، بیکار نشستن آنهایی که در کلاس های مقاطع مختلف مثل کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکترا روزگار گذرانده اند. اما در اینجا نظر علیرضا متفاوت تر از بقیه است. وی می گوید: باید از آنهایی که دایم می گویند، بیکاری علت ناامیدی جوان هاست، پرسید، فارغ التحصیلی که خوب درس خوانده و دکتر شده، باید بتواند برای خودش و هزاران نفر کار ایجاد کند. کجا رفته است روحیه کارآفرینی؟ این کیفیت پایین تحصیـــلات دانشــگاهی را در ایران نشان می دهد. مساله بورسیه های غیر قـــانـــونی اعطایی به برخی از دانشجویان، شاید گرم ترین مساله ای بود که ذهن بسیاری را به وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معطوف کرد ولی کمتر کسی از این وزارت پرسید که چرا تناسب بین رشته های دانشگاهی و بازار کار وجود ندارد؟

آماری که دردی درمان نمی کند

طبق آماری که در سال 1392 منتشر شد، حدود 9/5 میلیون نفر جمعیت دارای تحصیلات عالی یا در حال تحصیل را مردان تشکیل می دادند که تعداد 3/2 میلیون نفر یعنی حدود 39 درصد آنان، غیر فعال بودند. از این میان، حدود 1/5 میلیون نفر جمعیت دارای تحصیلات عالی یا در حال تحصیل به زنان اختصاص دارد که از این آمار 4/3 میلیون نفر، یعنی 6/65 درصد آنان بیکار هستند. بیشترین آمار بیکاری در میان مردان را رشته های تحصیلی علوم کامپیوتر، صنعت و فناوری و همچنین معماری و ساختمان سازی و در بین زنان، رشته های حفاظت محیط زیست، کشاورزی، جنگلداری و شیلات و باز هم معماری و ساختمان سازی تشکیل می دهد. تمامی این آمار و ارقام شاید تکراری به نظر برسد اما تداوم در کاربرد این تکراری ها، تکرار مکرراتی را پیش روی ما به نمایش می گذارد به نام عدم تناسب بین رشته های دانشگاهی و بازار کار موجود.

کار نداریم

کارشناسان بر این باور هستند که آنچه جوانان از دانشگاه ها می آموزند، منطبق بر نیازهای روز بازار کار کشور نیست. سئوال در اینجا مطرح می شود که با توجه به تکرار این موضوع از سوی کارفرمایان در خارج از دانشگاه، یا اساتید در داخل دانشگاه، ادامه این روند آیا از نرخ بیکاری می کاهد یا به نرخ آن اضافه می کند؟ آیا امکان توقف برخی از رشته ها به دلیل اشباع بازار وجود ندارد؟ آیا پیگیری قضیه بورسیه های غیر قانونی همچنان در صدر دستور کارها قرار دارد؟ سالیان سال است که دانشگاه ها رشته های گوناگونی را طرح ریزی کرده اند که هیچ تناسبی با بازار کار بیرونی ندارند. جوانان نیز به دلیل آنکه در کشوری زندگی می کنند که به به و چه چه ها بر سر ورود به دانشگاه و مدرک گرایی در آن موج می زند، بدون توجه آینده رشته آن را انتخاب می کنند. رشته هایی که نتیجه ای جز عریض و طویل کردن صف بیکاری برای آنان به ارمغان نخواهد گذاشت. به راستی مشکل کار کجاست؟ چشیدن تلخی بیکاری به کام میلیون ها فارغ التحصیل دانشگاهی را چه کسی پاسخگو خواهد بود؟

گزینه مناسب را انتخاب کنید

آمار مهاجرت جوانان نخبه در کشور، این حقیقت تلخ را می نمایاند که در ایران، کمبود شغل و امکانات تحقیقاتی موج می زند. نیازسنجی به صورت درست و اصولی در رشته های دانشگاهی صورت نمی گیرد. رییس مجلس شورای اسلامی، در این خصوص می گوید: متاسفانه مسئولان دانشگاه‌های مطرح ایران از به روز نبودن امکانات گلایه‌مند هستند و به حمایت مالی جهت بروز کردن وسایل تحقیقاتی خود نیاز دارند. مراکز پژوهشی دانش‌بنیان متعددی به وجود آمده، اما بین آن‌ها پیوند لازم برقرار نشده و حرکت خیلی از این موسسات هدفمند نیست. اما با توجه به تمامی صحبت های دکتر علی لاریجانی، این حقیقت همچنان پای برجاست که فاصله زیاد میان ایجاد علوم جدید و اجرایی شدن آن در کشور، بلاتکلیف ماندن ایجاد 33 مرکز پارک علمی- فناوری که تعدادی از آن به طور ناقص ایجاد شده، تمامی مراحل رشد و شکوفایی استعداد جوانان را زخمی کرده و چاره ای جز دغدغه بیکاری و ... را پیش روی شان نمی گذارد. 

زنگ خطر به نام سرگردانی در میان رشته و کار چندی است که به صدا درآمده است. اما همچنان با معضل توسعه نیافتگی رشته های دانشگاهی به تناسب بازار کار بیرونی روبرو هستیم. معضلی که نه تزریق بودجه درمانش می کند و نه راهکارهای دیگر، به این زودی ها، گرد ناامیدی را از روان دانشجویانی که با علاقه زمان و انرژی خود را در رشته هایی گذاشته اند که نمی دانستند روزگاری، به بحران بیکاری اش برسند، می زداید. رشته هایی همچون مهندسی کشاورزی، مهندسی آب و آبیاری و بسیاری از رشته های پزشکی که امکان تحقیقات علمی در کشور برایش فراهم نشده است. آیا مشکل در انتخاب این رشته هاست؟ آیا وجود این رشته با کرسی های خالی در کلاس هایی که روزی گرد و غبار رویش را می پوشاند، کار درستی است؟ وجود این رشته برای پر کردن دفترچه های کنکور برنامه ریزی شده است؟ از دانشجویان خواسته شده که آینده کاری خود را در رشته خود ترسیم کنند؟ همه موارد؟ هیچ کدام؟

سعودیها و هیزمها

"سعودی‌ها دیوانگانی هستند که خلیج‌ فارس را به آتش خواهند کشید" (از عصر ایران)

بن عمر خطاب به فرمانده ارتش اردن چنین گفته است: عربستان سعودی با ماجراجویی خود، هم ما و هم حوثی ها را غافلگیر کرد، دو هفته از جنگ گذشته و تجاوزات هوایی متوقف نشده است.

نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور یمن با هشدار به اردنی‌ها درباره پیامدهای مشارکت در جنگ عربستان و آمریکا علیه یمن تاکید کرده است سعودی‌ها دیوانگانی هستند که خلیج فارس را به آتش خواهند کشید.

به گزارش خبرگزاری تسنیم، پایگاه خبری العهد در گزارشی نوشت دو هزار و 571 شهید از جمله صدها کودک و زن و دو برابر این تعداد، مجروح، آمار هفته های نخست تجاوز سعودی آمریکایی به یمن است و این آمار برای خیزش همه ملت یمن علیه عربستان و دیگر کشورهای حاشیه خلیج فارس کافی  است.

بر اساس این گزارش، یک هفته پس از آغاز جنگ کنونی، فرمانده ارتش اردن با جمال بن عمر فرستاده سازمان ملل متحد به یمن در مقر اقامت وی در امان دیدار کرد. هدف از این دیدار، شنیدن تحلیل و پیش بینی هایش درباره مسیر و سرنوشت جنگ علیه یمن و میزان قدرت انصارالله برای ایستادگی در این جنگ اعلام شده است. این نظامی ارشد اردنی هنگامی که سخنان بن عمر، دیپلماتی که حدود یک سال کامل را در یمن به سر برده است، بهت زده شد.

بن عمر خطاب به فرمانده ارتش اردن چنین گفته است: عربستان سعودی با ماجراجویی خود، هم ما و هم حوثی ها را غافلگیر کرد، دو هفته از جنگ گذشته و تجاوزات هوایی متوقف نشده است، جنگ طولانی و پیامدهایش فاجعه بار خواهد بود، من به شما اردنی ها توصیه می کنم خیلی خود را درگیر این جنگ نکنید و از مشارکت در آن دوری کنید، زیرا سعودی ها دیوانگانی هستند که خلیج فارس را به آتش خواهند کشید.

منبع: تسنیم