صلای عشق

غزل شمارهٔ ۸۷ - دیگجوش (از گنجور)

 

شهریار » گزیدهٔ غزلیات

 

اگر چه رند و خراب و گدای خانه به دوشم

گدائی در عشقت به سلطنت نفروشم

اگر چه چهره به پشت هزار پرده بپوشی

توئی که چشمه نوشی من از تو چشم نپوشم

چو دیگجوش فقیران بر آتشم من و جمعی

گرسنه غم عشقند و عاشقند به جوشم

فلک خمیده نگاهش به من که با تن چون دوک

چگونه بار امانت نشانده اند به دوشم

چنان به خمر و خمار تو خوابناکم و مدهوش

که مشکل آورد آشوب رستخیز به هوشم

صلای عشق به گوشم سروش داده به طفلی

هنوز گوش به فرمان آن صلای سروشم

تو شهریار بیان از سکوت نیم شب آموز

گمان مبر که گرم لب تکان نخورد خموشم

 

غزل شمارهٔ ۸۸ - به مرغان چمن »

« غزل شمارهٔ ۸۶ - نگین گم شده

با دو بار کلیک بر روی هر واژه می‌توانید معنای آن را در لغت‌نامهٔ دهخدا جستجو کنید.

شماره‌گذاری ابیات | وزن: مفاعلن فعلاتن مفاعلن فعلاتن (مجتث مثمن مخبون) | شعرهای مشابه | ارسال به فیس‌بوک

حاشیه‌ها

تا به حال ۲ حاشیه برای این شعر نوشته شده است. برای نوشتن حاشیه اینجا کلیک کنید.

ارژنگ نوشته:

در یک فایلی که من از استاد شهریار دارم این شعر به صورت زیر خوانده میشود
اگر چه رند خراب و گدای خانه به دوشم
گدائی در جانان به سلطنت نفروشم

چو دیگجوش فقیران بر آتشم من و جمعی
گرسنه غم عشقند و عاشقند به جوشم

بریشم طرب چنگ آسمانم و چون چنگ
به دخمه ای که خراب شد رگم چرا نفروشم

فلک دوتا شده بیند که من بدین تن لاغر
چگونه بار امانت نهاده اند به دوشم

چگونه پند نیوشم به گوش هوش که خود عشق
نهاده پنبه به حکمت به گوش پند نیوشم

اگر جمال تو باشد به جسم و جان هه چشمند
وگر پیام تو آید به جان و دل همه گوشند

سزد که ناز فروشم به عالم از سر مستی
که مست باده عشق و خمار و باده فروشم

اگر جهان همه نیش است غم نمی خورم اما
به شرط آن که رسد شکّری از آن لب نوشم

شبی که هوش دلم زد سروش عرش،صلایی
هنوز گوش به زنگ همان صلای سروشم

تو شهریار بیان از سکوت نیم شب آموز
گمان مبر که گرم لب تکان نخورد خموشم

شهریار نوشته:

[…] ۸۶ – نگین گم شده: گلچین که آمد ای گل من در چمن نباشمغزل شماره ۸۷ – دیگجوش: اگر چه رند و خراب و گدای خانه به دوشمغزل شماره ۸۸ – […]

یاد شهیار

غزل شمارهٔ ۱۲۱ - یاد شهیار

 

شهریار » گزیدهٔ غزلیات

 

کار گل زار شود گر تو به گلزار آئی

نرخ یوسف شکند چون تو به بازار آئی

ماه در ابر رود چون تو برآئی لب بام

گل کم از خار شود چون تو به گلزار آئی

شانه زد زلف جوانان چمن باد بهار

تا تو پیرانه سر ای دل به سر کار آئی

ای بت لشگری ای شاه من و ماه سپاه

سپر انداخته ام هرچه به پیکار آئی

روز روشن به خود از عشق تو کردم شب تار

به امیدی که توام شمع شب تار آئی

چشم دارم که تو با نرگس خواب آلوده

در دل شب به سراغ من بیدار آئی

مرده ها زنده کنی گر به صلیب سر زلف

عیسی من به دم مسجد سردار آئی

عمری از جان بپرستم شب بیماری را

گر تو یک شب به پرستاری بیمار آئی

ای که اندیشه ات از حال گرفتاران نیست

باری اندیشه از آن کن که گرفتار آئی

با چنین دلکشی ای خاطره یار قدیم

حیفم آید که تو در خاطر اغیار آئی

لاله از خاک جوانان بدرآمد که تو هم

شهریارا به سر تربت شهیار آیی

شیدایم کن

با تو نگفته بودم از گریه های هر شب
عشقت نشسته بر دل

جانم رسیده بر لب .... جانم رسیده بر لب

من بی تو سرگردان.... من بی تو حیرانم

شرحی ز گیسویت،  حال پریشانم

بیتابم این شبها ، بیخوابم ای رویا

از تو چه پنهان من گم کرده ام خود را

پیدایم کن ، شیدایم کن ، آزادم کن از این سکوت بی پروا

پیدایم کن ، شیدایم کن ، آزادم کن از این سکوت بی پروا

بیتابم این شبها بیخوابم ای رویا

از تو چه پنهان من گم کرده ام خود را

چشمی بگشا ، بشکن شب را،  تا با تو بگذرم از این همه غوغا

پیدایم کن ، شیدایم کن ، آزادم کن از این سکوت بی پروا

دانلود ترانه با صدای سالار عقیلی

شهپر شاه هوا

                       عقاب          شعری از پرویز ناتل خانلری

---

گشت غمناک دل و جان عقاب          چو ازو دور شد ایام شَباب
دید کِش دور به انجام رسید             آفتابش به لب بام رسید 
باید از هستی دل بر گیرد                ره سوی کشور دیگر گیرد 
خواست تا چاره ی ناچار کند           دارویی جوید و در کار کند 
صبحگاهی ز پی چاره ی کار            گشت برباد سبک سیر سوار 
گله کاهنگ چرا داشت به دشت       ناگه از وحشت پر ولوله گشت 
وان شبان ، بیم زده ، دل نگران         شد پی بره ی نوزاد دوان 
کبک ، در دامن خاری آویخت             مار پیچید و به سوراخ گریخت 
آهو استاد و نگه کرد و رمید             دشت را خط غباری بکشید 
لیک صیاد سر دیگر داشت               صید را فارغ و آزاد گذاشت 
چاره ی مرگ ، نه کاریست حقیر       زنده را دل نشود از جان سیر

صید هر روزه به چنگ آمد زود           مگر آن روز که صیاد نبود

آشیان داشت بر آن دامن دشت       زاغکی زشت و بد اندام و پلشت

سنگ ها ا زکف طفلان خورده           جان ز صد گونه بلا در برده
سال ها زیسته افزون ز شمار          شکم آکنده ز گند و مردار
بر سر شاخ ورا دید عقاب                 ز آسمان سوی زمین شد به شتاب 
گفت که : «ای دیده ز ما بس بیداد   با تو امروز مرا کار افتاد 
مشکلی دارم اگر بگشایی                بکنم آن چه تو می فرمایی»
گفت : «ما بنده ی در گاه توییم        تا که هستیم هوا خواه توییم 
بنده آماده بود ، فرمان چیست ؟        جان به راه تو سپارم ، جان چیست ؟ 
دل ، چو در خدمت توشاد کنم            ننگم آید که ز جان یاد کنم»
این همه گفت ولی با دل خویش        گفت و گویی دگر آورد به پیش 
کاین ستمکار قوی پنجه ، کنون           از نیاز است چنین زار و زبون 
لیک ناگه چو غضبناک شود                 زو حساب من و جان پاک شود 
دوستی را چو نباشد بنیاد                   حزم را بایدت از دست نداد 
در دل خویش چو این رای گزید            پر زد و دور ترک جای گزید 

زار و افسرده چنین گفت عقاب            که : «مرا عمر ، حبابی است بر آب 

راست است این که مرا تیز پر است      لیک پرواز زمان تیز تر است 
من گذشتم به شتاب از در و دشت       به شتاب ایام از من بگذشت 
گر چه ا زعمر ،‌دل سیری نیست           مرگ می آید و تدبیری نیست 
من و این شه پر و این شوکت و جاه     عمرم از چیست بدین حد کوتاه؟
تو بدین قامت و بال ناساز                به چه فن یافته ای عمر دراز ؟
پدرم نیز به تو دست نیافت               تا به منزلگه جاوید شتافت 
لیک هنگام دم باز پسین                   چون تو بر شاخ شدی جایگزین 
از سر حسرت بامن فرمود                کاین همان زاغ پلید است که بود 
عمر من نیز به یغما رفته است         یک گل از صد گل تو نشکفته است 
چیست سرمایه ی این عمر دراز ؟    رازی این جاست،تو بگشا این راز»

زاغ گفت : «ار تو در این تدبیری      عهد کن تا سخنم بپذیری 
عمرتان گر که پذیرد کم و کاست     دگری را چه گنه ؟ کاین ز شماست 
ز آسمان هیچ نیایید فرود                آخر از این همه پرواز چه سود ؟ 
پدر من که پس از سیصد و اند         کانِ اندرز بد و دانش و پند 
بارها گفت که برچرخ اثیر                 بادها راست فراوان تاثیر 
بادها کز زبر خاک وزند                     تن و جان را نرسانند گزند 
هر چه از خاک ، شوی بالاتر            باد را بیش گزندست و ضرر
تا بدانجا که بر اوج افلاک                    آیت مرگ بود، پیک هلاک 
ما از آن، سال بسی یافته ایم          کز بلندی،‌ رخ برتافته ایم 
زاغ را میل کند دل به نشیب              عمر بسیارش از آن گشته نصیب 
دیگر این خاصیت مردار است             عمر مردار خوران بسیار است 
گند و مردار بهین درمان ست             چاره ی رنج تو زان آسانست 
خیز و زین بیش،‌ ره چرخ مپوی           طعمه ی خویش بر افلاک مجوی 
ناودان، جایگهی سخت نکوست        به از آن کنج حیاط و لب جوست 
من که صد نکته ی نیکو دانم              راه هر بر زن و هر کو دانم 
خانه، اندر پس باغی دارم                 وندر آن گوشه سراغی دارم 
خوان گسترده ی الوانی هست          خوردنی های فراوانی هست»

                                 ***

آن چه آن زاغ ورا داد سراغ                  گندزاری بود اندر پس باغ 

بوی بد، رفته از آن، تا ره دور              معدن پشه، مقام زنبور 
نفرتش گشته بلای دل و جان              سوزش و کوری دو دیده از آن 
آن دو همراه رسیدند از راه                   زاغ بر سفره ی خود کرد نگاه 
گفت: «خوانی که چنین الوان ست      لایق محضر این مهمان ست 
می کنم شکر که درویش نیم               خجل از ماحضر خویش نیم»
گفت و بشنود و بخورد از آن گند           تا بیاموزد از او مهمان پند 
                                               

                            *******

عمر در اوج فلک برده به سر           دم زده در نفس باد سحر 
ابر را دیده به زیر پر خویش              حیوان را همه فرمانبر خویش
بارها آمده شادان ز سفر                 به رهش بسته فلک طاق ظفر 
سینه ی کبک و تَذَرو و تیهو              تازه و گرم شده طعمه ی او 
اینک افتاده بر این لاشه و گند          باید از زاغ بیاموزد پند 
بوی گندش دل و جان تافته بود       حال بیماری دق یافته بود 
دلش از نفرت و بیزاری، ریش          گیج شد، بست دمی دیده ی خویش 
یادش آمد که بر آن اوج سپهر           هست پیروزی و زیبایی و مهر
فر و آزادی و فتح و ظفرست            نفس خرم باد سحرست 
دیده بگشود به هر سو نگریست      دید گِردش اثری زین ها نیست 
آن چه بود از همه سو خواری بود     وحشت و نفرت و بیزاری بود 
بال بر هم زد و بر جست از جا          گفت : که «ای یار ببخشای مرا

            

سال ها باش و بدین عیش بناز        تو و مردار تو و عمر دراز

من نیم در خور این مهمانی            گند و مردار تو را ارزانی 
گر در اوج فلکم باید مرد               عمر در گند به سر نتوان برد»

                                  *******
شهپر شاه هوا، اوج گرفت             زاغ را دیده بر او مانده شگفت 
سوی بالا شد و بالاتر شد               راست با مهر فلک، همسر شد 
لحظه‎ یی چند بر این لوح کبود        نقطه ‎یی بود و سپس هیچ نبود

---

پرویز ناتل خانلری

یاقوت

نقل از استاد شهریار:

وقتی که در کشاکش میدان عشق مغلوب شدم و اطرافیان نامرد معشوقه ام به نا مرادی ام کشاندند و حسن و جوانی و آزادگی و عشق و هنرم همه در برابر قدرت اهریمنی زر و سیم تسلیم شدند در خویشتن شکستم، گویی که لاشه خشکیده ام را برشانه های منجمدم انداخته وبه هر سو می کشاندم. بهارم در لگدکوب خزان، تاراج طوفان ناکامی شده بود ونیشخند دشمنانم، چونان خنجر زهر آلود دلم را پاره پاره می کرد. روزگار طاقت سوزی داشتم، آواره شهرها شده بودم، ازادامه تحصیل در دانشکده طب وا مانده بودم و ازعشق شورآفرینم هیج خبری نداشتم. ازدواج کرده بود نمی دانستم خوشبخت است یا نه؟ 
تقریباً سه سال پس از این شکست سنگین به تهران سفر کرده بودم، روزسیزده بدر بادوستان تصمیم گرفتیم که برای گردش به باغی واقع درکرج برویم تا انبساط خاطری شود. در حلقه دوستان بودم اما اضطرابی جانکاه مرا می فرسود، تشویشی بنیان کن به سینه ام چنگ انداخته وقلبم را می فشرد، از یاران فاصله گرفتم، رفتم در کنج خلوتی زیر درختی، تنها نشستم و به یاد گذشته های شور آفرین اشک ریختم، پر ازاشتیاق سرودن بودم، ناگهان توپی پلاستیکی صورتی رنگ به پهلویم خورد و رشته افکارم را پاره کرد،دخترکی بسیار زیبا وشیرین با لباسهای رنگین در برابرم ایستاده بود وبا تردید به من وتوپ می نگریست، نمی توانست جلو بیاید وتوپش را بردارد. شاید از ظاهر ژولیده ام میترسید،ت وپ را برداشتم و بامهربانی صدایش کردم، لبخند شیرینی زد، جلو آمد تا توپ را بگیرد، از معصومیت وزیبایی خاص دخترک، دلم به طرز عجیبی لرزید. دستی به موهایش کشیدم، توپ را از من گرفت و به سرعت فرار کرد. با نگاه تعقیبش کردم تا به نزدیک پدر و مادرش رسید و خود را سراسیمه در آغوش مادر انداخت. وای ... ناگهان سرم گیج رفت، احساس کردم بین زمین و آسمان دیگر فاصله ای نیست...
او بود...عشق از دست رفته من...همراه با شوهر و فرزندش...! آری...اوبود، کسی که سنگ عشق در برکه احساسم افکند وامواج حسرت آلود ناکامیش، مرزهای شکیباییم را ویران ساخت و این غزل را درآن روز در باغ کرج سرودم :

یار و همسر نگرفتم که گرو بود سرم                تو شدی مادر و من با همه پیری پسرم

تو جگر گوشه هم از شیر بریدی و هنوز            من بیچاره همان عاشق خونین جگرم

من که با عشق نراندم به جوانی هوسی     هوس عشق و جوانی است به پیرانه سرم

پدرت گوهر خود را به زر و سیم فروخت            پدر عشق بسوزد که در آمد پدرم

عشق و آزادگی و حسن و جوانی و هنر           عجبا هیچ نیرزید که بی سیم و زرم

هنرم کاش گره بند زر و سیمم بود                    که به بازار تو کاری نگشود از هنرم 

سیزده را همه عالم بدر امروز از شهر               من خود آن سیزدهم کز همه عالم بدرم

تا به دیوار و درش تازه کنم اهل قدیم                گاهی از کوچه معشوقه خود می گذرم

تو ازآن دگری، رو که مرا یاد تو بس                   خود تو دانی که من از کان جهانی دگرم

از شکار دگران چشم و دلی دارم سیر              شیرم و جوی شغالان نبود آبخورم

خون دل موج زند در جگرم چون یاقوت               شهریارا چه کنم لعلم و والا گوهرم

---