پیش بینی تابستانی گرم و کم آب و کم سابقه

تابستانی بی سابقه در نیم قرن اخیر

گروه جامعه: صدای زنگ بی آبی از حالا و قبل از فرا رسیدن فصل گرم تابستان بلند شده و خبر از بحرانی شدن وضعیت کشور در روزهای آتی می‌دهد؛ طبق گفته کارشناسان به علت کاهش باران در پاییز و زمستان ۹۹ و کاهش ذخایر سدها و ذخایر برف در ارتفاعات زاگرس و البرز، شرایط آبی کشور در سال ۱۴۰۰ اصلا مطلوب نیست.
همچنین با توجه به پیش‌بینی پژوهشکده اقلیم‌ شناسی شهرهایی از جمله اراک، اصفهان، بندرعباس، تهران، شیراز، کرمان، مشهد، همدان، یزد، قزوین، قم و کرج  نیز تابستان ۱۴۰۰ با بحران تأمین آب مواجه خواهند شد.

محمدرضا محبوب فر کارشناس محیط زیست  با اشاره به اینکه مصرف بی رویه آب و مدیریت نادرست منابع آبی باعث به وجود آمدن بحران کم آبی در ایران شده است، اظهار کرد: کشور ما از سال ۱۴۰۰ وارد ورشکستگی دائمی و همیشگی آب شده است. همه آب‌های ایران اعم از سطحی و زیرزمینی مصرف شده‌اند و آبی در طبیعت نمانده است و حق آبه‌ای هم نیست که در اختیار محیط زیست قرار گیرد.

او در ادامه بیان کرد: همین موضوع وضعیت آب و برق کشور را در معرض خطر قرار داده است و در صورتی که گشایشی حاصل نشود، این مسئله منجر به بروز بحران در مناطق روستایی و شهری خواهد شد که می‌تواند وضعیت کشور را در بخش مرکزی، غربی و جنوبی ایران متزلزل سازد.این کارشناس محیط زیست تصریح کرد: مردم باید آگاه باشند که امسال خشک‌ترین تابستان ۵۰ سال اخیر را تجربه می‌کنند. خرداد در حالی به نیمه می‌رسد که برخی از استان‌های کشور دمای هوای بالای ۴٠ درجه را تجربه می‌کنند و گرمای پیش رو در همه مناطق ایران به صورت میانگین بین ۲ تا ۳ درجه بالاتر از حد معمول و در دوره ۱۰ ساله بی سابقه بوده است.

محبوب فر تشریح کرد: ورشکستگی آبی سرزمین ایران به گونه‌ای است که این روز‌ها حتی آبی برای مصرف شرب مردم در روستا‌ها و شهر‌های مرزی و دورافتاده و همچنین شهر‌ها و روستا‌های مناطق جغرافیایی نسبتا پربارش و حاصلخیز کشور باقی نمانده است.

او افزود: همچنین از سال ۹۶ دو سوم سرمایه اصناف و بنگاه‌های اقتصادی در ایران از بین رفته است و ۸۰ درصد اصناف در آستانه ورشکستگی هستند. این روز‌ها خاموشی‌های گسترده در سطح کشور، واحد‌های صنفی، صنایع و کارخانه‌ها را با مشکلات عدیده‌ای از حیث تولید و ارائه خدمات و تعطیلی‌های مداوم و ضرر و زیان‌های میلیاردی مواجه ساخته است.این کارشناس محیط زیست با اشاره به قطعی برق در روز‌های گذشته تصریح کرد: هفته‌های آینده همزمان با ورود به فصل گرم سال قطعی‌ها از سر گرفته و دامنه آن نیز در فصل تابستان گسترده‌تر خواهد شد، خاموشی‌ها یکی از اتفاقات ناگوار تابستان امسال هستند و علاوه بر آن جیره‌بندی آب در حداقل ۲۵۰ نقطه شهری کشور اتفاق خواهد افتاد.

بررسی تجربه ساخت هواپیمای ایران 140

سال با "عصر ایران"

ایران 140 ؛ رویای مرگبار ساخت هواپیمای ملی!

حتی در روز افتتاحیه کارخانه نیز که یک هواپیمای آنتونف 140 از اوکراین به ایران آمده بود، در مسیرش به کوه برخورد کرد و 44 مهمان افتتاحیه کشته شدند!

---

تحریم صنعت هوایی ایران، مسوولان کشور را از دیرباز به صرافت تولید هواپیمای مسافربری ایرانی انداخته بود و از دولت هاشمی رفسنجانی، تلاش برای تولید هواپیمایی به نام ایران 140 در اصفهان آغاز شد. هر چند این هواپیمای 52 نفره، نام ایران را یدک می کشید ولی در واقع، مونتاژی از آنتونف 140 اوکراین بود.

ساخت ایران 140 یا بهتر بگوییم مونتاژ آنتونف 140 ، اما در نهایت به یک تراژی و شکست تمام عیار منتهی شد چرا هیچ کدام از معدود هواپیماهای مونتاژ شده در ایران، عاقبت به خیر نشدند و بنا به اعلام برخی مسوولان، از 5 فروند تولید شده، 4 تایش سقوط کردند. حتی در روز افتتاحیه کارخانه نیز که یک هواپیمای آنتونف 140 از اوکراین به ایران آمده بود، در مسیرش به کوه برخورد کرد و 44 مهمان افتتاحیه کشته شدند! (منبع)

بدین ترتیب، هواپیمایی که با عنوان "ملی" قرار بود ناجی صنعت هوایی ایران از تحریم ها باشد، با بلعیدن میلیون ها دلار و به کام مرگ فرستادن چندین نفر به تاریخ پیوست.

سال ها بعد و با شکل گیری توافق برجام بود که 16 فروند هواپیمای ایرباس نو به ناوگام هوایی ایران پیوست که آن هم با بدعهدی آمریکای ترامپ، متوقف شد.

در این باره، خبر 19 تیر 1385 منتشره در عصر ایران را بخوانید (15 سال با "عصر ایران" مروری دارد بر خبرها و تحلیل های منتشره در عصر ایران طی یک و نیم دهه اخیر: خاطره، درس و شاید هم عبرت): 


هواپیمای ملی ایران ۱۴۰ زمینگیر می شود

با سقوط هواپیمای ایران 140 در سال 82 و تاخیر در ساخت و تحویل این هواپیما به شرکت سفیران و باقی خطوط هوایی داخلی، ‌نجواهای ورشکستگی این پروژهء ملی از گوشه و کنار محافل فعالان صنعت هوایی کشور به گوش می‌رسد.

با این‌که زمزمه‌های ساخت هواپیمای داخلی از سال 70 شنیده شد و شرکت صنایع هواپیماسازی ایران (هسا) از سال 72 طراحی اولیهء هواپیمای ایران 140 رابا همکاری آنتونف اوکراین آغاز کرد و از سال 75 تولید رسمی آن آغاز شد، در حال حاضر فقط سه فروند از این نوع هواپیمای سبک در ناوگان هوایی کشور فعالیت دارند.

به نوشته سرمایه، نورالله رضایی نیارکی، سرپرست سازمان هواپیمایی کشوری چندی پیش در جمع خبرنگاران اعلام کرد که پنج فرزند از این هواپیما بین دو تا هشت ماه کامل خواهد شد و به این مساله اشاره کرد که ایران 140 با ابعاد گسترده‌تری به کار خود ادامه خواهد داد.

نیارکی در همان جلسه مطبوعاتی به خبرنگار سرمایه پاسخ داده بود که تقاضای خرید 12 فروند ایران 140 در دست بررسی است که شش فروند از آن‌ها فروخته شده و شرکت‌های هواپیمایی سفیران، ساها، ایران ایرتور و ماهان متقاضی خرید این هواپیما هستند.

قیمت فروش این هواپیمای 52 نفره، 5/8 میلیون دلار برآورد شده است. ضمن این‌که براساس اعلام سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی برای ساخت کارخانه ایران 140 و تولید 37 فروند از این نوع تا قبل از سال 83 حدود 200 میلیارد و 960 میلیون دلار اعتبار اختصاص داده بود در سال 83 و 84 نیز در هر سال 25 میلیارد ریال اعتبار برای ساخت این پروژه ملی در نظر گرفت. اما در سال 85 هیچ اعتباری به ساخت این هواپیما اختصاص پیدا نکرد چرا که متولیان ساخت این هواپیما معتقد بودند که این پروژه در سال 84 به اتمام خواهد رسید.

کل اعتبار در نظر گرفته شده از سوی دولت برای کمک به این طرح 196 میلیون دلار بوده که 33 میلیون دلار آن به همراه معادل ریالی آن پرداخت شده و مانده اعتبار مخصوص طرح ساخت این هواپیما قرار است به صورت فاینانس غیرخودگردان هزینه ‌شود.

بدهی‌های معوقه مربوط به بودجهء دولتی این هواپیما حدود 56 میلیون دلار است که هنوز پرداخت نشده است.

اگرچه طی تماس‌های مکرری که با دفتر مدیر عامل شرکت‌هواپیماسازی ایران برای گفت‌وگو با وی داشتم موفق به صحبت با او نشدم.

فلاح به علت ابهامات این پروژه صحبت دربارهء ایران 140 را به زمان دیگری موکول کرد. اما چند هفته پیش او در گفت‌وگو با مهر اعلام کرده بود که چهار فروند هواپیمای جدید وارد ناوگان خواهد شد و از مذاکرات این شرکت با کشورهای سودان و ونزوئلا برای صادرات این هواپیما خبر داد.

فلاح عدم تحویل دو فروند هواپیمای ایران 140 به شرکت سفیران را پرداخت نکردن مبلغ هواپیما توسط این شرکت و بانک صنعت و معدن دانست و اعلام کرد که فعلائ این دو هواپیما تا آزادسازی پول زمین‌گیر هستند.

برنامه‌ریزی منطقی

محمدباقر ملائک استاد دانشگاه شریف و صاحب نظر هوایی معتقد است: «با قطع تخصیص بودجه و عدم حمایت از تولید داخل، هواپیمای ایران 140 در معرض سقوط قرار خواهد گرفت و یکی از شکست‌های بزرگ تاریخ کشور را به همراه خواهد داشت.»

این استاد دانشگاه صنعتی شریف بر این باور است که «در صورت اعمال یک برنامه‌ریزی صحیح و منطقی و مدیریت درست در کشور، شاید بتوان ایران 140 را از معرض خطر و نابودی نجات داد.»

او کاملائ تاکید می‌کند: «برای حل مسایل در کشور نیاز به معجزه نیست و با پرداخت به موقع اعتبارات و پرداخت بدهی‌های این هواپیما و روند رشد ساخت ایران 140، قطعات این پروژه ملی کارساز خواهد بود.»

با این همه ،یکی از کارشناسان سابق شرکت‌ها با ابراز تاسف از وضعیت ایران 140 این پروژه را «ورشکسته» ارزیابی می‌کند و معتقد است: «این پروژه با بدهی‌های بسیاری روبه‌رو است و همین‌طور شرکت‌های متقاضی خریدار این هواپیما منصرف شده و با کمبود منابع مالی روبه‌رو شده‌اند به طوری که خرید ایران 140 را به فراموشی سپرده‌اند.»

تزریق اعتبار

اما علیرضا منظری، معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری اعتقادی به ورشکستی این پروژه ندارد و بر این باور است که فن‌آوری‌های جدید در ایران 140 نقش زیادی را ایفا می‌کنند و این هواپیما با سرمایه‌گذاری ملی توانسته به مرحلهء تولید برسد و اگر شکست بخورد به مفهوم ورشکستگی یک پروژهء ملی خواهد بود.

او معتقد است: «این پروژه به لحاظ اقتصادی طوری برنامه‌ریزی شده که در اختیار بهره‌مندان قرار بگیرد و با تناسب بازار و قیمت فروش بلیت هواپیما، بازگشت سرمایه خرید این هواپیما به وجود می‌آید.»

این صاحب نظر هوایی نبود سرمایه در این پروژه را یکی از دلایل تاخیر در ساخت آن می‌داند و مصر است که برنامه‌ریزی تولید آن باید به شکلی باشد که قیمت مناسبی برای خریدار همراه با تسهیلات بانکی یا فاینانس یا کمک دولت ارایه دهد.

منظری بر این نکته تاکید دارد که اگر به پروژه‌ای اعتبار مناسب تعلق نگیرد همیشه با همین رکود مواجه خواهیم بود و لازم است که مسوولان زمینه‌ای را برای تزریق سرمایه به این پروژه فراهم کنند و با مدیریت صحیح و درست این پروژه به سرانجام خواهد رسید.

او فرآیند تحریم را در ساخت این هواپیما بی تاثیر می‌داند: ‌«تحریم در مورد هواپیماهای سنگین و بزرگ اتفاق می‌افتد و در هواپیمای 50 صندلی این مساله صدق نمی‌کند.»

معاون هوانوردی سازمان هواپیمایی کشوری، هواپیمای ایران 140 را اتصال فرودگاه‌های کشور به هم می‌داند و معتقد است که نیاز به ایجاد فرکانس زیادی در بین فرودگاه‌ها هست،ضمن این که تقاضای بالقوه در فرودگاه‌های کوچک‌تر و اقماری کشور نسبت به این هواپیما وجود دارد و ایران 140 با نصف ظرفیت هواپیماهای دیگر و کم‌صندلی بودن می‌تواند به‌راحتی در سراسر فرودگاه‌‌ها پرواز کند. عده‌ای از کارشناسان هوایی بر این باورند تا هنگامی که اعتبارات و هزینه‌های ایران 140 به درستی تامین نشود، این هواپیما در معرض ورشکستگی قرار دارد و این شکست‌ملی را با هیچ چیز نمی‌توان جبران کرد.

روزنامه دولتی چین: باید برای جنگ هسته ای با آمریکا آماده شویم

ما باید از قدرت مان و نیز تحمیل عواقب غیر قابل تحمل بر واشنگتن در صورت انجام اقداماتی خطرناک علیه چین، استفاده کنیم تا آنها را هوشیار نگه داریم.

سردبیر یک روزنامه دولتی چین در سرمقاله اخیر خود به دولت پکن توصیه کرده با تقویت نیروی بازدارندگی هسته ای به فکر تقویت توان بازدارندگی هسته ای چین در صورت رویارویی نظامی با آمریکا باشد.

به گزارش عصرایران، " هو شی جین" سردبیر روزنامه دولتی انگلیسی زبان " گلوبال تایمز" چاپ پکن در سرمقاله اخیر این روزنامه با اشاره به تشدید خصومت ایالت متحده آمریکا علیه چین نوشت:" از آنجا که راهبرد مهار استراتژیک چین از سوی دولت آمریکا به طور فزاینده ای تشدید شده است، مایلم دوباره یادآوری کنم که ما باید اقداماتی فوری را در این زمینه انجام دهیم که از جمله مهمترین آنها افزایش سریع تعداد کلاهک های هسته ای و موشکهایی دوربرد قادر به حمل کلاهک هسته ای (بالستیک قاره پیما) که دارای قابلیت ماندگاری بالا در زرادخانه هسته ای کشور باشند. این اقدام سنگ بنای بازدارندگی استراتژیک چین در برابر ایالات متحده خواهد بود."

موشک های بالستیک قاره پیمای (هسته ای) "دانگ فنگ 41" چین در جریان یک رژه نظامی در شهر پکن/ اول اکتبر 2019/ شینهوا

در ادامه آمده است:" ما باید برای رویارویی شدید بین چین و ایالات متحده آماده باشیم. در این سناریو، تعداد زیادی از موشک های قاره پیمای "دانگ فنگ 41 " و "جی ال 2 و جی ال 3" (هر دو موشک بالستیک زیر دریایی با برد بین قاره ای) ستون اراده استراتژیک ما در برابر آمریکا را تشکیل می دهند. تعداد کلاهک های هسته ای چین باید به میزانی برسد که نخبگان حاکم بر ایالات متحده را درباره تصمیم به درگیری نظامی با چین به فکر وادارد."

سرمقاله روزنامه دولتی چین افزود:" بر این اساس، ما می توانیم واگرایی با واشنگتن را با آرامشی فعالانه مدیریت کنیم تا از یک حادثه جزئی که باعث جنگ می شود جلوگیری کنیم. خصومت آمریکا علیه چین در حال شدت گرفتن است. ما باید از قدرت مان و نیز تحمیل عواقب غیر قابل تحمل بر واشنگتن در صورت انجام اقداماتی خطرناک علیه چین، استفاده کنیم تا آنها را هوشیار نگه داریم."

بیشتر بخوانید:

دولت چین 3 فرزندی را مجاز کرد

چین: بایدن می‌خواهد با سیاسی‌کاری، ما را مقصر همه‌گیری کرونا معرفی کند

بایدن: یک سال است نگران همکاری ایران و چین هستیم (فیلم)

سازمان جهانی بهداشت: ساعت کاریِ طولانی کشنده است

نتایج بررسی سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد: ساعات کار طولانی می تواند عامل موثری در افزایش مرگ و میرها باشد.

به گزارش ایسنا، سازمان جهانی بهداشت امروز (دوشنبه) اعلام کرد: نتایج بررسی انجام شده حاکی از آن است که ساعت کار طولانی می تواند موجب مرگ صدها هزار نفر در سال شود و این روند ممکن است به دلیل همه گیری کووید-۱۹سرعت بیشتری بگیرد.

در اولین مطالعه جهانی با موضوع "از بین رفتن فرصت زندگی ناشی از ساعات کار طولانی" مشخص شد که در سال ۲۰۱۶ میلادی ۷۴۵ هزار نفر بر اثر سکته مغزی و بیماری های قلبی مرتبط با ساعات کار طولانی فوت کردند.

این آمار از سال ۲۰۰۰ نزدیک به ۳۰ درصد افزایش داشته است.

"ماریا نیرا" مدیر دپارتمان محیط زیست، تغییرات آب و هوایی و سلامت سازمان جهانی بهداشت گفت: ۵۵ ساعت یا بیشتر کار در هفته خطر جدی برای سلامتی است. آنچه ما می خواهیم با این اطلاعات انجام دهیم انجام اقدامات بیشتر و حمایت بیشتر از کارمندان و کارگران است.

نتایج این مطالعه نشان داد که بیشتر قربانیان (۷۲ درصد) مرد و افراد میانسال یا سالمند هستند. همچنین افرادی که در جنوب شرقی آسیا و منطقه غرب اقیانوس آرام زندگی می کنند بیشترین آسیب را متحمل می شوند.

به طور کلی، این مطالعه با استفاده از داده های ۱۹۴ کشور نشان داد که ۵۵ ساعت یا بیشتر کار در هفته با ۳۵ درصد خطر سکته مغزی بیشتر و ۱۷ درصد خطر مرگ ناشی از بیماری ایسکمیک قلب در مقایسه با ۴۰-۳۵ ساعت کار در هفته همراه است.

به گزارش ایسنا به نقل از هندوستان تایمز، این مطالعه در فاصله سالهای ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۶ انجام گرفته و شامل دوره همه گیری کووید-۱۹ نمی شود اما به گفته کارشناسان سازمان بهداشت جهانی،افزایش ساعات دورکاری و تحلیل رفتن وضعیت اقتصاد جهانی ناشی از شیوع کروناویروس ممکن است خطر مرگ و میر را افزایش دهد.

علل اُفول دموکراسی/ دکتر سریع القلم

شرایط سختِ زیست محیطی، اقتصادی و زندگی، اولویت‌های جوامع را جابجا کرده­‌اند.

عصرایران؛ دکتر محمود سریع القلم ( استاد علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی و پژوهشگر توسعه)

- از ۱۹۱۳ تا ۲۰۲۱ و در کمتر از یک قرن، ۶ میلیارد نفر به جمعیت کرۀ زمین اضافه شده است به طوری که از ۱.۶ میلیارد نفر به ۷.۷ میلیارد نفر رسید. از ۱۹۸۰ تا کنون و طی چهل سال، نصفِ ذخائر نفت جهان استفاده شده است.

 

حدود ۱.۱ میلیارد وسیلۀ نقلیه در جهان وجود دارد که پیش‌­بینی می‌شود تا ۲۰۴۰ به دو میلیارد وسیله برسد. مصرف آب نسبت به نیم قرن گذشته ۶ برابر افزایش یافته به گونه‌ای که برای تولید یک شلوار جین، ۱۱۰۰۰ لیتر آب مصرف می‌شود. طی یک دهۀ گذشته، ۲۶۱ میلیون نفر در چین، ویتنام، هند، اندونزی، بنگلادش، ژاپن، آمریکا، مصر، برزیل و هلند به علت بالا آمدن سطح آب دریا، مجبور به ترک خانه‌­های خود در مناطق ساحلی شده‌­اند.

توریسم در شرایط عادی، ۲۳۵ میلیون نفر اشتغال ایجاد می‌کند که حدودِ ۹ درصد تولیدِ ناخالص جهانی است. ۴۵ درصد آلودگی هوا در کرۀ زمین ناشی از مصرف زغال سنگ است. چین و هند، ۶۰ درصد زغالِ سنگ سالانۀ جهان را مصرف می‌کنند. حدود ۵۵ درصد انرژی (زغال سنگ، نفت و گاز) سالانه را چین، آمریکا، هند و اتحادیۀ اروپا مصرف می‌کنند. ۴۵۰ نیروگاه هسته‌ای در جهان وجود دارد که تا یک دهه دیگر، این عدد دو برابر خواهد شد. فقط ۱۶ کشور در حال ساخت ۶۰ نیروگاه هستند. اقیانوس‌ها روزانه ۲۲ میلیون تن گاز کربُنیک جذب می‌کنند. در نیم قرن گذشته، تعداد سونامی، زلزله و طوفان در جهان دو برابر شده است.

این شرایط سختِ زیست محیطی، اقتصادی و زندگی، اولویت‌های جوامع را جابجا کرده­‌اند. به خاطرِ رقابتِ شدید ناشی از جهانی شدن و عقب ماندن بسیاری کشور‌ها از این کاروان به خاطر فقدانِ مزیتِ نسبی، پیش بینی می‌شود تعدادِ قابل توجهی از کشور‌ها در حد بقا سقوط کنند. حتی کشوری مانند مصر نیمی از مواد غذایی مورد نیاز ۹۰ میلیون نفر جمعیت را با اعاناتی که از آمریکا و کشور‌های عربی می‌گیرد، وارد می‌کند و فقر اقتصادی آن طی دو دهۀ اخیر به افولِ قابل توجه سیاسی این کشور در خاورمیانه منجر شده است. افزایشِ جمعیت و کانالیزه شدن امکانات اقتصادی باعث شده که اکثریت شهروندان در کشور‌های مختلف بیشتر به «ثباتِ اقتصادی» فکر کنند تا «توسعۀ سیاسی.»

طی حدودِ یک قرن (۱۹۹۰-۱۸۸۰)، تقابل سرمایه داری با کمونیسم، زمینه­‌های «مبارزۀ سیاسی» را به مهم‌ترین جریان اجتماعی در جهان تبدیل کرد به طوری که استعمار زدایی میانۀ قرن بیستم با این نوع مبارزۀ چپ علیه راست آمیخته شد و انقلاب­های جهان سومی با اتکا به کانونِ تئوریک «مبارزه» ظهور نمودند. اما امروز، موضوع اساسی در آفریقا، آمریکای مرکزی و آسیا معیشت است. طی چهاردهۀ گذشته، یک میلیون نفر از مکزیک به آمریکا مهاجرت کرده ­اند. این گروه از مهاجران نه انگیزۀ سیاسی دارند و نه مبارزاتی بلکه در پی کار و تامین مالی خانواده‌­های خود بوده­‌اند. ۹ میلیون نفر هندی در شش کشور حوزۀ خلیج فارس کار می‌کنند و مبلغی بالغ بر ۳۵ میلیارد دلار برای خانواده‌های خود ارسال می‌کنند. دولت‌­های عربی هم از ناحیۀ این تعداد خارجی قابل توجه، احساس ناامنی نیز نمی­‌کنند.

یک بررسی مقایسه‌ای از عموم کشور‌های در حال رشد و توسعه یافته حاکی از این واقعیت است که عصر «مبارزه سیاسی» به معنایِ دهۀ ۱۹۶۰ آن پایان یافته است. ملت­ها عموماً به دو علت به خیابان­ها می‌آیند: فقدانِ ثباتِ اقتصادی و محدودیت‌های مربوط به آزادی‌های اجتماعی. مادامی که حکومتی بتواند این دو موضوع را مدیریت کند، ظاهراً مورد مؤاخذه نقصان‌های دیگر از جمله دموکراسی، انتخابات آزاد، رقابتِ حزبی و رسانه‌­های آزاد قرار نمی­گیرد. تمایل اساسی مردم در اکثر کشورها، به ثبات سیاسی است تا به توسعۀ سیاسی. دموکراسی در چین، ویتنام و سنگاپور خیلی مشتری ندارد و عامۀ مردم در این سه کشور که ثروت و ثبات اقتصادی قابل توجهی را به دست آورده­‌اند راضی و بعضاً مانند سنگاپور بسیار راضی هستند. در ۱۵ سال گذشته، دموکراسی در جهان به شدت افول کرده است. در میان ۱۹۳ کشور جهان، فقط ۲۲ کشور دموکراتیک محسوب می‌شوند به این معنا که در آن ها: رقابت حزبی، رسانه‌های آزاد، انتخابات آزاد، گردش قدرت، آزادی‌های مدنی و سیاسی و قوه قضاییۀ مستقل وجود دارد. در ۱۳۴ کشور، تئاتر دموکراسی وجود دارد و ۷۵ درصد مردم جهان در سیستم­‌های اقتدارگرا زندگی می‌کنند.

به جز کشور‌های اسکاندیناوی، تقریبا در همه کشور‌ها در قدرت بودن فرصت­‌های فراوانی برای ثروت، شهرت و دسترسی به امکانات فراهم می‌­آورد. هم اکنون حتی در کشور‌های دموکراتیک، افراد مدتی با حقوق متوسط در دولت مشغول به کار می‌شوند، شبکه سازی می‌کنند، با زیر و بم مسائل آشنا می­شوند و سپس با حقوق ۶-۵ برابر به بخش خصوصی رفته و از شبکه­‌های ارتباطی خود بهره­‌برداری حداکثری می‌کنند. عمدۀ نسل جدید سیاست ­مداران در جهان در پی دیده شدن، ثروت­ یابی، شبکه قدرت، شهرت و تضمین آیندۀ مالی خود در دنیایی آشوب­زده هستند. پایبندی به پِرنسیپ‌های فردی، اخلاقی و سیاسیِ سابق به شدت کاهش یافته است. بسیاری از افراد جوان و میان سال سریع می‌آموزند خود را با هر نوع جهان بینی وفق دهند.

 

در عین حال، تنوعِ لذت بردن از زندگی آنقدر گسترش یافته و آنچنان در شبکه‌­های اجتماعی به نمایش گذاشته می­شوند که به طور طبیعی افراد را با هر روش و فرآیندی به سوی قدرت و ثروت‌­یابی سوق می‌دهند. به عبارتی نه در میان عامۀ مردم در اکثرِ کشور‌ها تمایلی به اصولِ دموکراتیک وجود دارد و نه در لایه­‌های قدرت. نیم قرن پیش، تحصیلات عالی، ضمانتی برای شغل و درآمد بود، اما امروز با توجه به جمعیت فراوان و فرصت­‌های محدود، چنین تضمینی وجود ندارد. لذت بردن از زندگی جای مبارزه و دموکراسی را گرفته است. حتی ناسیونالیسم و تعهد به منافع ملی در جهانِ آغشته به مشکلات زیست محیطی و محدودیت‌های اقتصادی کمرنگ شده اند.

یکی از شانس­‌های مهم سیستم‌­های اقتدارگرا در جهان فعلی، رشد قابل توجه خواست­ه‌های فردی و غرق شدن افراد در اولویت­‌های خود است به طوری‌که تجمعاتِ گسترده و پایدار به شدت کاهش پیدا کرده است. آنقدر افراد به فکر خود هستند که «خواست­‌های جمعی»، «عضویت در تشکل­ها» و «مصالح ملی» به حاشیه رفته‌­اند. محافظه کاری به خصوص در نسل‌های جوان­تر جای رادیکالیسم و مبارزۀ سابق را گرفته است.

جوان ِ امروزی می‌خواهد خوب زندگی کند در حالی که جوان ۵۰ سال پیش به فکر مبارزۀ سیاسی بود. تا زمانی که فرد درآمد مناسبی داشته باشد، به فرصت­ها دسترسی پیدا کند و شهرت پیدا کند، بقیۀ مسائل حاشیه به حساب می‌آیند. در دهه‌های آتی، حفظ انسجام اجتماعی، هویت ملی و ارزش­های جمعی، از چالش­های جدی حکومت­ها خواهد بود.

از یک منظر، تکنولوژی‌های جدید و تلفن همراه ضمن افزایش آگاهی، به گسترشِ فرد گرایی نیز کمک کرده است. به موازات این خود محوری جدید، تکنولوژی نیز به کمک حکومت­‌ها آمده است. زمانی بود به کشور‌های علاقمند به توسعه گفته می­ شد حکومت­‌های توسعه­‌گرا (Developmentalist State) یا حکومت­‌های رفاه (Welfare State)، اما امروز اصطلاح حکومت­‌های مُبصری (Surveillance State) ظهور پیدا کرده ­است.

هم اکنون از طریقِ تلفن همراه، به تمامِ تمایلات فکری، ارتباطات و برنامه­‌های افراد (Predictive Tools) می‌توان پی‌­برد. با طراحی Algorithms، می‌توان به بسیاری از دوتایی­‌ها (Binaries) و انتخاب­‌های افراد دسترسی پیدا کرد. هرچند Algorithms در علوم انسانی با چالش مواجه است و به بخش­‌های خاکستری ذهن نمی­‌تواند دسترسی پیدا کند، ولی با توجه به اینکه تکنولوژی، انسان جدید را Program کرده است بسیاری از تحرکات او را می‌توان تشخیص داد. تکنولوژی و Algorithms حتی در پرورش انسان­‌های دوگانه که از شخصیت با ثبات برخوردار نیستند نیز بسیار کمک کرده است (Borderline Personality Disorders).

بعضی حکومت‌های مُبصر از فرصت به دست آمده به خاطر کرونا استفاده کرده و شهروندان خود را مجبور کرده اند که App‌های کرونا را نصب کنند تا تشخیص چهره (Facial Recognition) و تب سنجی (Thermal Scanning) میسر شود، ولی غیر مستقیم به همه تحرکات فرد نیز دسترسی پیدا می‌کنند. یک موضوع بسیار پیچیده جدی مورد بحث در محافل آکادمیک و پارلمان­‌های غربی، رابطه نوین میان تکنولوژی و آزادی است.

به عنوان یک واقعیت، افراد با Algorithms، برنامه ریزی می‌شوند و انتخاب‌های آن­ها محدود شده و توان تجزیه و تحلیل را از آن‌ها می‌گیرند. پارلمان اروپا مباحث بسیار جدی فکری، فلسفی و حقوقی در این رابطه را دنبال می‌کند.

انسانِ امروز چه در جاکارتا، چه در آتن، چه در قاهره و چه در ریودوژانیرو، می‌خواهد خوب زندگی کند و از آن نهایت لذت را ببرد. علاوه بر این، انسان امروز تعهدی پایدار به وقف خود برای جریان‌های اجتماعی، اهداف کلان و در اوج آن‌ها به ناسیونالیسم و دموکراسی، چندان نشان نمی‌دهد، زیرا که در ذهن و قلب خود به این نتیجه رسیده که صاحبانِ سمت نیز در پی همین افق هستند و با واژه‌­های جذاب و ادا‌های دلنشین، شخصیتِ واقعی خود را استتار می‌کنند. به عنوانِ یک پرسشِ چالشی، آیا می‌شود هم پرنسیپ داشت و هم وزیر شد؟ آیا می‌شود هم پرنسیب داشت و هم به ثروت قابل توجه رسید؟ شاید عصر پرنسیپ فعلاً به سر آمده و تکنولوژی، صنعتِ حیله گری و تزویر را پر رونق کرده است.

هرچند دموکراسی متاعی پر ارزش است، ولی انسانِ امروز در کشور‌های درحال توسعه، اولویت‌­های دیگری دارد. دموکراسی به صورت فزاینده‌ای در جهان پر از چالش­‌های اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی در مسیری حرکت می‌کند که بیشتر شبیه به یک کالای لوکس است. چالشِ کانونی حکمرانان در دهۀ آینده، ایجاد تناسبی معقول میان سه عنصر است: فرصت‌های رشد اقتصادی، بهره برداری منطقی از تکنولوژی و محافظت از هویت ملی. در عین حال، مطالعۀ مقایسه‌ای تاریخ دموکراسی در غرب، ژاپن، کرۀ جنوبی و شیلی به وضوح معرف این fact است که بدون طبقۀ متوسط قابلِ توجه، رسانه‌های آزاد، رشد اقتصادی حداقل سه درصد و گسترش تشکل‌ها، ایجاد سنت­‌های دموکراتیک، دوامی نخواهند داشت. باز شدنِ فضای عمومی یک جامعه را نباید با دموکراسی اشتباه کرد.

 

یک سیستمِ دموکراتیک با قاعده و تعددِ نهاد‌ها مدیریت می‌شود: افراد دیده نمی‌شوند و مبنای تصمیم گیری، اجماع سازی و قرارداد اجتماعی است. تحققِ این اهداف سهمگین فکری، بسیار زمان بر و محتاج نهایت انسجام در میان نخبگان سیاسی و فکری یک جامعه است

---

بیشتر بخوانید:

ساختارِ چاپلوسی در جهانِ سوم

سی ویژگی افراد با پِرنسیپ

مواضع ما و منافع ما ؛ چرا مواضع ما در خدمت منافع جامعه نیست؟

لینک کوتاه: asriran.com/003IGq