عصر ایران؛ مهسا صفایی- علی شکوری راد پزشک و سیاستمدار اصلاح طلب، دبیرکل حزب اتحاد ملت و یکی از چهره هایی است که همواره حامی دولت یازدهم بوده و با اعتقاد به توانمندی و قابلیت روحانی، ادامه حیات دولت اعتدال برای 4 سال بعد را برای کشور مطلوب و در جهت اجرای سیاست های مورد نظر رهبری می داند. او چندی پیش در صفحه شخصی خود صحبتی در مورد مخالفین خارجی روحانی کرد که همان بهانه ای برای گپ و گفتی مفصل با او در مورد تحولات اخیر منطقه و ارزیابی سیاست خارجی رئیس جمهور روحانی شد.
*تحلیل و ارزیابی شما از تحولات اخیر منطقه چیست؟ سود و زیان حضور در سوریه برای ایران چه بوده است؟ همچنین نقش روسیه در غیاب حضور استراتژیک آمریکا را چگونه می بینید؟
- با توجه به اینکه ایران کشور بزرگی در منطقه است، باید دید
منافع ملی ایران حول کدام یک از مولفه ها شکل می گیرد؟ گاهی این مولفه اقتدار و امنیت
ایران است وگاهی رفاه مردم و بعضی اوقات نقش آفرینی ایران است که در اولویت قرار
دارد.
منافع عقیدتی هم بحث دیگری است؛ ایران کشوری مسلمان است و مساله چالش
برانگیز و تاثیرگذار در مناسبات منطقه، عدول از هویت اسلامی انقلاب و تعریف تعهدات
در قالب یک کشور شیعی است. منافع ملی بسته به اولویت ممکن است، تغییر کند؛ آن چه از
نظر من باید در اولویت توجه قرار گیرد این است که مردم با رنج و مشقت کمتری روبه
رو شوند، ضمن آن که از نظر گرایش های فکری خود را یک کشور اسلامی تعریف و مناسباتمان
را هم در همین زمینه لحاظ کنیم.
یکی از منافع ملی ما در چنین شرایطی تقویت این هویت وکمک به افزایش همبستگی بین کشورهای اسلامی بوده است.38 سال از انقلاب گذشته و ما نتوانستیم جایگاه زمان ابتدای انقلاب را به آن صورت حفظ کنیم.
جدای از هر دلیل گرفتاری ما در بحران سوریه، مبهم بودن خروجی
نهایی این اتفاقات است. تشدید مشکلات سوریه توسط کشورهای غربی و عربی منطقه باعث شد
که نسبت به منافعمان احساس خطر و در مساله سوریه ورود پیدا کنیم.
این
ورود حمایتی
اگر به حفظ و پایداری دولتمردان فعلی در سوریه منجر شود احتمالا می تواند
منافع ملی ما در رقابت با قدرت های منطقه ای و جهانی را تامین کند اما در
صورتی که دولت سوریه تغییر پیدا کند، شانس
ارتباط و اتحاد با دولت جایگزین را تا حد زیادی کمرنگ کرده ایم.
روسیه هم در این بحران وارد شد با این تفاوت که علاوه بر حمایت از بشار اسد با معارضین سوریه هم بی ارتباط نیست و برخلاف ما، تعصب خاصی به حفظ اسد و دولتش ندارد.
بنابراین چنانچه به توافقی برسند که اسد از قدرت برکنار شود ما جایگاه و پایگاهی در سوریه نداریم و هزینه های ما سوخت می شود اگر چه تاکنون حاصل هزینه ها حفظ بشار اسد بوده، اما بقای آن نامشخص است.
*منظور شما این است که قطعا نوع ورود و دخالت ما راهبرد استراتژیکی غلطی بود؟
البته ما در منطقه با سوریه اتحاد استراتژیکی داریم چه در دوران جنگ که سوریه اتحاد جهان عرب علیه ایران را می شکست و این برای ما مغتنم بود و چه در محور مقاومت. یک تعریف ایدئولوژیک دیگر هم ضدیت ایران با اسرائیل و جنبه اعتقادی این مساله است که ما را در صف مقدم قرار می دهد، اگر چه دفاع از ملت فلسطین یک بحث عمومی بین المللی است اما برای ما مفهوم عمیقتری دارد، سوریه هم این جنبه را برای ما داشت.
اما سوریه به لحاظ پتانسیل های ملی و سیاسی یکی از ضعیفترین
کشورهای منطقه است هم از لحاظ اقتصادی و هم سیاست تک حزبی حاکم بر کشور و بطور کلی
نقاط قوت چندانی ندارد و تنها در بازی هایی که در عرصه دیپلماتیک می توانست انجام
دهد برای خودش موقعیت آفرینی می کرد.
اگر نقش ایران در این تشنج ، واسطه گری تا حد تعدیل دولت و
تحقق مطالبات مردم سوریه باقی می ماند، بدون شک بهتر و خیال ما هم از جهت تغییر
دولتمردان فعلی سوریه راحت تر بود، چرا که هر مجموعه ای غیر از بشار اسد هم اگر به
قدرت می رسید بعید بود که اتحاد استراتژیک با ایران را نقض کند.
البته امکان نقش افرینی مثبت ایران بعنوان میانجی تا قبل از پیدایش داعش وجود داشت که بتواند جلوی شعله ور شدن اعتراضات داخلی را بگیرد ولی از زمانی که داعش پدیدار شد ماهیت جنگ تغییر کرد و دیگر معارضین سوری نبودند که علیه اسد مبارزه می کردند بلکه گروه های غیر سوری به جنگ با اسد وارد شدند.
از اینجا به بعد
ممکن است حمایت نظامی از اسد توجیه پیدا کند به دلیل اینکه جبهه مقابل دولت حاکم
بر سوریه از پشتوانه و حمایت بعضی از کشورهای منطقه و غرب برخوردار بود و نقش صرف مستشاری،
تا یک حدی کارآیی و تاثیرگذاری داشت.
حفظ بشار اسد در حالی که جبهه بزرگی برای سقوط
او تشکیل شده بود یک دستاورد است. اما پس از این دستاورد چه؟ ضمن اینکه در اتحاد
قرار گرفتن ما با روسیه تبعات منفی زیادی دارد؛ اگر ما موقعیت خود را در شرایطی قرار دهیم که در
بین قدرت های جهانی مناسبات یکسویه نداشته باشیم، نقش افرینی بهتری داریم زمانی که
ما به یک سمت خاص، تمایل و غش کنیم بخصوص اگر همسایه و قدرتمند باشد، در چارچوب
سیاست های او قرار می گیریم و این به ضرر استقلال سیاسی ماست.
* نقش روسیه در توازن قوای منطقه ای و به ویژه در ارتباط با تنش ایران و عرستان چگونه است و تاثیر گذاری های مثبت و منفی این نقش، برای ایران با چه رویکرد و پیامدهایی در آینده همراه خواهد بود؟
- روسیه سوابق خوبی در روابطش با ایران ندارد. علیرغم قدرتمندی، دارای ظرفیت های بالایی هم نیست و نمی تواند اهداف و پیوندهای استراتژیک خودش را تا انتها دنبال کند. یعنی اساسا در رابطه استراتژیک با روسیه قرار گرفتن همیشه خطرناک است چون نشان داده که در عرصه بین الملل پراگماتیسیمی عمل می کند و هر جا منافعش بیشتر تامین شود به همان سمت می چرخد. بنابراین حساب باز کردن روی روسیه برای نقش افرینی مثبت مسائل مربوط به ایران ممکن است، کار اشتباهی باشد البته منظور من، به هیچ وجه در تضاد قرار گرفتن با روسیه نیست اما نباید در بازی های روسیه شرکت یا به پیامدهای آن امیدوار باشیم.
به عنوان نمونه، پس از آزادی حلب که تشریک مساعی ایران و روسیه در آنجا بارز بود بلافاصله روسیه مسیر خود را تغییر و وارد تعامل با ترکیه شد و به ایران یک نقش فرعی در مناسبات داده می شود. برخی از افراد در داخل کشور می گویند که بدون حضور ما کسی نمی تواند کاری انجام دهد ممکن است که آنها نقش برهم زننده برای ایران قائل باشند اما برای نقش اثباتی ایران محل اعرابی قائل نشدند، روسیه و ترکیه توافقنامه دو جانبه امضا می کنند، ترکیه به نمایندگی معارضین و روسیه هم که مدعی نمایندگی سوریه شده است؛ ایران وسط می ماند و در حقیقت فقط با لطف روسیه جایگاهی برای ایران در نظر گرفته می شود. دولت سوریه حاضر به امضا قراردادی شد که در خاک خود به مدت 35 سال پایگاه نظامی در اختیار روسیه قرار می دهد اما تاکنون به خاطر تعاملاتش پای هیچ قراردادی را با ایران امضا نکرده است.
*بنابراین روسیه نمی تواند نقش برجسته ای در حل اختلافات ایران و عربستان داشته باشد؟
- ببینید پس از پیروزی انقلاب، و شکل گیری احساس دوستی تمام مسلمانان در جهان نسبت به تحول اسلامی که در کشور ایران رقم خورد ما می توانستیم برای اصلاح رفتار و عملکرد دولت های اسلامی حاکم در سایر کشورها، تعامل مثبتی برقرار و به اصلاح روش های آنها کمک کنیم تا هم دموکراسی آنها را تهدید نکند و هم انقلاب.
اما به دلیل جبهه بندی و خطاهای استراتژیکی که ما در برهه
هایی از زمان انجام دادیم، این تعامل محقق نشد. اگر
بخواهیم منفعت اسلام را تامین کنیم خودمان
باید به یک گفتگوی سازنده با کشور عربستان دست پیدا کنیم و اگر باب این گفتگو باز
شود، تاثیرگذاری و امیدواری بیشتری در جهان اسلام شکل می گیرد.
در زمان ملک
عبدالله بهترین فرصت برای این منظور وجود داشت ولی عملا دولت احمدی نژاد این فرصت
ها را سوزاند و فعلا با حکومت ملک سلمان این احتمال کمتر شده است.
با این حال مساله
همچنان قابل حل است و بهبود روابط با کشورهای اسلامی منطقه ما را از منفعت ملی و
اسلامی بیشتری بهره مند می کند.
*در بین مسؤولین سیاسی ما بعد از آقای هاشمی فرد دیگری که پتانسیل برقراری این گفتگو را داشته باشد، هست؟
- رابطه آقای هاشمی و ملک عبدالله یک رابطه شخصی بود؛ نه در دولت عربستان و نه ایران پس زمینه ای برای ارجاع این رابطه شخصی وجود نداشت ، اما بله باز هم افراد تاثیر گذاری هستند که شاید به قدرت سابق نباشد اما بالقوه شرایط تعامل و تفاهم بین دو کشور وجود دارد و باید به عینیت رسانده شود.
* با توجه به اینکه ترامپ معتقد به معامله با روسیه است و توصیه کیسینجر به وی هم این بود که "با تفاهم بر مساله کریمه به تنش سوریه پایان دهد"، فکر می کنید روس ها در قبال سوریه چه خواهند کرد؟
- اگر روسیه بتواند بحران اکراین را به نفع خود در یک تعامل بین المللی پایان دهد، سوریه از دایره اهمیت و اولویت برای او خارج می شود یک قراداد 35 ساله ای هم که از سوری ها در اختیار دارد، از طرف دیگر ترامپ هم نیاز به دستاورد دارد و مناسباتش با پوتین هم خوب است در نتیجه چنین بده بستانی بین آنها، دور از ذهن نیست.
*روابط روس ها و اعراب مخالف اسد بعد از پایان معضل سوریه را چگونه پیش بینی می کنید؟
- برای کشورهای عربی، روسیه چندان موضوعیت ندارد که بخواهند نسبت به آن مستقلا جهت گیری کنند. تعاملات و به تعبیری پشتوانه اصلی کشورهای عربی آمریکاست. پس زمانی که ترامپ سیاست تنش زدایی با پوتین را دنبال می کند و از ابتدا بر اساس تعامل با او گام بر می دارد، کشورهای عربی انگیزه ای برای در تضاد قرار گرفتن با روسیه ندارند و حتی اگر بتوانند همزمان با روسیه و امریکا مناسبات خوبی برقرار می کنند.
اما بشار اسد همیشه برای سایر کشورهای عرب به عنوان مزاحم تلقی می شده، که در حال حاضر روسیه و ایران مانع حذف اسد و تحقق خواسته آنها شده اند. من فکر می کنم به زودی روسیه بر سر رفتن اسد و جایگزینی یک دولت جدید در سوریه به توافقی خواهد رسید و احتمال اینکه به دنبال برگزاری انتخابات ازاد در سوریه باشند هم زیاد است.به نظرم در مورد رفتن اسد معامله ای صورت خواهد گرفت و در آنجا اگر به تنهایی قصد حمایت از بشار اسد داشته باشیم، وارد چالش های جدیدی و پر هزینه ای می شویم. البته احتمال تجزیه شدن سوریه هم وجود دارد.
*فرضیه تجزیه چقدر محتمل است؟
- در توافقی که درباره سوریه صورت بگیرد یا یک نظام فدراتیو بر سر کار می آید یا تجزیه می شود. البته شاید جامعه بین الملل خیلی از تجزیه استقبال نکند، اما اگر به توافق نرسند احتمال تجزیه هست.
*انتخابات 96 و استراتژی که که دولت جدید باید در سیاست خارجی خود دنبال کند را چگونه ارزیابی می کنید؟
- باید توجه داشت که اصول دیپلماسی ایران توسط دولت ها تعیین نمی شود که با تغییر دولت ها این اصول هم تغییر کند اما طبیعتا عملکردها عوض می شود.
ببینید ما یک سری مناسبات بین المللی داریم که در طول زمان بر اساس منافع ملی ما شکل گرفته است و به راحتی از بین نخواهد رفت. به نظرم فرآیند مطلوب، ادامه دولت آقای روحانی است چون سیاست های مورد نظر رهبری را به بهترین نحو می تواند، تداوم ببخشد.
برخی از اصول اساسی و استراتژیک کشور بسته به تدبیر رهبری است و با تغییر دولت فقط ممکن است در ظاهر عملکرد، تغییراتی ایجاد شود البته منظور من عدم تاثیر دولت ها نیست، تفاوت بین دولت احمدی نژاد و روحانی هم گواه این ادعا است. برجام که بزرگترین دستاورد دولت فعلی است یقینا با نظر رهبری به نتیجه رسید و تعامل بین المللی جزو همین مبانی و اصول مورد تشخیص رهبری بود، دولت روحانی تسهیلگر خوبی برای سریعتر شدن روند این مساله بود. اینکه در دولت روحانی تعاملات با اروپا توسعه پیدا کرد، هنر دولت یازدهم است برای احمدی نژاد هم راه باز بود اما قابلیت و توانمندی لازم را نداشت.
*فکر می کنید دیدگاه کشورهای منطقه به عملکرد و دیپلماسی ظریف-روحانی، چگونه است؟ آیا مایل به عوض شدن سیاست خارجی از طرف ایران هستند یا خیر؟
به دلیل عقلانیتی که دولت یازدهم دارد، تفاهم برای سایر دولت ها راحت تر است. تا حدی که اگر این دولت در حالت تخاصم هم با جایی قرار بگیرد باز هم برای طرف مقابل رضایت بیشتری از جهت خصم عقلانی حاصل می شود تا اینکه روبه روی یک فرد غیرقابل پیش بینی و بدون چارچوب قرار بگیرند. یعنی اگر موضع تخاصم هم شفاف باشد فرآیند مناسب تری برای حل مساله طی می شود بنابراین روی کار بودن یک دولت معقول در ایران برای کشورهای دیگر هم بهتر است.
*یک توییت در صفحه شخصی شما است که اشاره داشته اید؛ «دکتر روحانی علاوه بر داشتن مخالفین داخلی، مخالفین خارجی هم دارد که باید نگران آنها بود» منظور شما چه بود؟
30 بهمن 1395
ستم نسبت به بندگان خداوند زشت و ناروا است، ولی اگر کسی بتواند از حق خود دفاع کند و دست بر سینه ی ظالم بزند، کمتر آسیب می بیند؛ ولی اگر کسی نتواند از حق خود دفاع کند و کسی را نداشته باشد که یاری اش نماید، ستم در حق او بدترین نوع ستم است و خداوند یارِ مظلومِ بی یاور است.
نبی اکرم (صلی الله علیه و آله وسلم) فرمودند: «اشتَدَّ غَضَبُ اللّه ِ عَلى مَن ظَلَمَ مَن لا یَجِدُ ناصِرا غَیرَ اللّه= خشم خداوند بر کسى که ستم مى کند برکسی که یاورى جز خدا ندارد، سخت است». یعنی هر چقدر طرف مقابل ضعیف تر باشد و شما به او ظلم کنید، شدت غضب خدا بیشتر است. یعنی عکس العمل شدیدی را از خداوند تبارک و تعالی دریافت می کنید.
امام صادق (علیه السلام) می فرمایند: «مَا مِنْ مَظْلِمَةٍ أَشَدَّ مِنْ مَظْلِمَةٍ لَا یَجِدُ صَاحِبُهَا عَلَیْهَا عَوْناً إِلَا اللّهَ عَزَّ وَ جَلَّ= هیچ ستمی سخت تر از آن نیست که ستم دیده در قبال آن ظلم، یاوری جز خدای عزوجل نداشته باشد».
در زندگی ما افرادی هستند که باید مراقب باشیم به آنها، ظلم نکنیم. از خانواده شروع می شود تا همسایگان و دیگر افراد جامعه که دائما مورد امتحان شدید الهی قرار می گیرید. مثلا پدر و مادر تا زمانی که جوان هستند، انسان به آنها تکیه دارد، اما وقتی پیر و فرتوت می شوند، به شدت در همه ی جهات به فرزندان شان وابسته می شوند و مورد ظلم آنها قرار می گیرند. گاهی هم پدر و مادرها به بچه های خود که هیچ کسی را جز آنها ندارند، ظلم می کنند.
همچنین موارد زیادی است که ما به خاطر خودشیفتگی و خودخواهی های مان، فشارهای بیش از حد به اطرافیان وارد می کنیم. مثل مردی که توقع زیادی از زنش دارد که در توان او نیست یا زن از شوهرش توقع کارهایی دارد که برای او سخت است یا توان تهیه آنها را ندارد. همه اینها به نوعی ظلم محسوب می شود.
خدا بانو دباغ را رحمت کند. ایشان می فرمودند: زمانی که من در پاریس بودم برای امام مهمانی که می آمد، از آنها پذیرایی می کردم. یک شب مهمان ها زیاد بودند. امام هم مهمان ها را تا دیر وقت راه انداختند و بعد دیدم که ایشان به آشپزخانه آمدند و گفتند: امشب مهمان زیاد بود و ظرف هم خیلی دارید. من به کمک شما آمدم.
ظلم های دیگری هم در اجتماع وجود دارد. مثل ظلم هایی که مردها سر مهریه به زن ها می کنند؛ یا گاهی زن ها به همسران شان ظلم های مالی می کنند. انسان باید خیلی دقت کند؛ چون این ظلم ها عواقب سختی هم در دنیا و هم در آخرت دارد.
نبی اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إنّ العَبدَ إذا ظُلِمَ فلَم یَنتَصِرْ، و لَم یَکُن لَهُ مَن یَنصُرُهُ، و رَفَعَ طَرفَهُ إلى السَّماءِ فَدَعا اللّهَ، قالَ اللّهُ: لَبَّیکَ أنا أنصُرُکَ عاجِلاً و آجِلاً= هرگاه به آدمى ستمى شود و انتقام نگیرد و کسى را نداشته باشد که یاریش رساند، چون نگاهش را به آسمان بردارد و خدا را بخواند، خداوند فرماید: لبّیک، من در دنیا و آخرت تو را یارى مى رسانم».
متأسفانه آنقدر شرک بر زوایای وجودی ما غلبه دارد که در زمان مورد ظلم قرار گرفتن، اول سراغ بندگان خدا می رویم و هیچ کمک و یاری از خداوند نمی طلبیم.
ظالم ترین فرد کیست!
اعراض از تذکّرات الهی، بالاترین ظلم و جرم به خود و جامعه است و مجرم در معرض انتقام الهی قرار دارد.
خداوند در پاسخ به این سؤال که چه کسی از بقیه مردم ستمکارتر است، می فرماید: «وَمَنْ أَظْلَمُ مِمَّنْ ذُکِّرَ بِآیَاتِ رَبِّهِ ثُمَّ أَعْرَضَ عَنْهَا إِنَّا مِنَ الْمُجْرِمِینَ مُنْتَقِمُونَ= و کیست ستمکارتر از کسی که به آیات پروردگارش تذکّر داده شود، ولی از آنها اعراض نماید؟ البتّه ما از مجرمان انتقام می گیریم». (سوره سجده/ آیه 22)
آیات یعنی نشانه های خدا. نشانه ی خدا یعنی هر چیزی که رنگ خدا دارد، یعنی آیه ای از آیات الهی، حدیثی، مسئله شرعی و...
دامنه ی «روی بر گرداندن از آیات الهی» خیلی وسیع است. گاهی در حیطه مسائل شریعت است. یعنی مسائل فقهی. گاهی در حیطه طریقت و گاهی هم در حوزه اخلاق است.
ظالم ترین انسان ها کسی است که وقتی یک امر صحیحی را به او تذکر دهند، بدش بیاید و ناراحت شود. مثلا اگر به شخص بگویند؛ قرائت نمازت اشتباه است یا رکوعت درست نیست یا وضویت غلط است... اگر ناراحت شد، جزو مجرمین است.
همان طور که مهم است وقتی بیرون می روید، ظاهرتان مرتب باشد. اگر کسی به شما گفت: یک لکه روی صورتت یا لباست است، خوشحال می شوید یا ناراحت؟ مسلماَ خوشحال می شوید و تشکر می کنید. اما انسان مستکبر نمی پذیرد و زیر بار حق نمی رود.
البته نحوه گفتن مهم است. گاهی انسان حرف بد می زند یا تحقیر و سرزنش می کند که آن خوب نیست. تذکر باید همراه با مهربانی باشد.
وقتی سیدالشهدا علیه السلام و حضرت مجتبی علیه السلام می بینند پیرمردی وضویش غلط است. برای فهماندن او خیلی زیبا می گویند: آقا ما می خواهیم وضو بگیریم و اختلاف داریم. شما نگاه کنید ببینید وضوی کدام یک از ما درست است. هر دو وضوی کامل می گیرند. پیرمرد می فهمد و می گوید: وضوی شما درست است و وضوی من غلط است.
بنابراین، اگر می خواهید به کسی تذکری بدهید، نباید تحقیرش کنید و دلش را بشکنید. حتی حق ندارید با دیدن فرد گناهکار در نزد خدا احساس پاکی کنید. این روحیه خیلی خطرناک است.
اگر به شما بگویند: رفتارت با شوهرت درست نیست، رفتار با بچه ات درست نیست، رفتارت با عروست غلط است؛ اگر بتوانید مقاومت خودتان را در مقابل حق به صفر برسانید، رشد می کنید.
شما به میزان مقاومت هایی که در مقابل حق دارید، زیر بار حق نمی روید. آیات الهی را توجیه می کنید یا از آن فرار می کنید. اگر انسان نتواند این مقدار مقاومت را با توبه و جبران در خودش بشکند، ظلم خیلی بزرگی مرتکب شده است و عذاب دارد.
در روایت نقل است که آدم های متکبر را در قیامت حتی برای محاسبه هم تحویل شان نمی گیرد.
در حیطه ی اخلاق و طریقت هم ظلم های زیادی صورت می گیرد. گاهی شخص می داند حسادت نوعی ظلم است، ولی اصرار بر این کار دارد. اعراض این گونه است که انسان در اثر حب و بغض های بیجا، از حق دوری می کند.
در ادامه آیه می فرماید: «البتّه ما از مجرمان انتقام می گیریم». حرف بزرگی است. انتقام یعنی مهر به قلب می خورد. در روایت داریم اگر کسی بفهمد که باید چکار کند و نکند، خدا ۷۰ بلا به سرش می آورد. کمترینش این است که لذت مناجات را از او می گیرد.
در سیستم تکوینی انتقام سریع گرفته می شود. یعنی اگر شما سم بخورید، درجا شما را می کشد. در نظام تشریع، یعنی آنجایی که شما اختیار دارید و یک سلسله دستورالعمل ها به شما داده اند که انجام دهید. همین که اعراض و مخالفت کنید، به سمتی می روید که همان لحظه انتقام گرفته می شود. مثل تاریکی دل، جدایی از خانواده آسمانی و به ویژه امام زمان علیه السلام.
ظالم ترین فرد کسی است که نسبت به امام زمانش بی توجه باشد
اگر کسی مظلومی را ببیند و کمکش نکند، ظالم است. گاهی شخصی آنقدر قساوت قلب پیدا می کند که اصلا دلش تکان نمی خورد که امام زمانش تنهاست. مگرشوخی است که امام زمان علیه السلام هر روز بگوید: «هل من ناصر ینصرنی» و قلب شما هیچ تکانی نخورد و ناراحت نشوی. او جزو ظالم ترین انسان هاست.
اعراض کردن، جرم است. انتقام خدا هم این گونه نیست که حتما تو مریض شوی، تصادف کنی، سرطان بگیری، فقیر شوی، مشکل مالی پیدا کنی و... نه این طور نیست. بلکه اعراض، جنایت با قلب است، یعنی قلب و نفس جنایت می کند؛ پس انتقام هم در قلبت صورت می گیرد. یعنی نمی توانی ذکر بگویی، تسبیح بگویی، صلوات بفرستی، نماز خوب بخوانی و ... این مقاومت ها در خود ماست؛ چون روش غلط را انتخاب کرده ایم.