رهنمودهای آیت الله علوی بروجردی برای آب

رهنمودهای آیت الله علوی بروجردی به مسئولین آب و فاضلاب استان قم؛

برخی طرح ها برای حل بحران آب در کشور ناکارامد است

برای ما اصلاً به‌صرفه نیست که برای بسیاری از محصولات، خودمان کشاورزی کنیم در آینده تمام زیرساخت‌های کشور لطمه می‌خورد. این مشکل بزرگی است و لذا برای آینده کشور باید پیش‌بینی اساسی در سطح ملی شود..

پایگاه خبری تحلیلی آب ایران: آیت الله علوی بروجردی از اساتید حوزه در دیدار مدیرعامل و مسئولین سازمان آب و فاضلاب استان قم به مسئله بحران آب در جهان اشاره کرد و گفت:  بحران آب، به ‌خصوص در آینده برای ما مسئله و معضل جدی خواهد بود. این معضل در مناطقی مثل قم خیلی شدیدتر است. الان، عمده مصرف ما از سرشاخه‌ها تأمین می‌شود؛ اما این منبع لایزالی نیست. حتی در همین نحوه انتقال آب هم مشکل داریم.

در مناطق اصلی بین راه، سد‌های مقاومت هست. یکی از گِله‌های دیگر شهرستان‌ها از قمی‌ها این است که می‌گویند: قمی‌ها آب ما را می‌برند؛ در حالی که فقط قم نیست، این آب به جاهای دیگر هم می‌رود. چون در آنجا هم با کمبود بارندگی و ذخایر آبی روبه‌رو بودیم؛ لذا در آینده بیشتر با مشکل مواجه خواهیم بود. مسئلۀ دیگر این است که در گذشته به منابع و چاه‌های خود منطقه، به‌خصوص چاه‌های عمیق، بی‌رویه مجوز داده می‌شد قبل از انقلاب، منابع و چاه‌هایی در قم داشتیم و بعداً هم، تعداد بیشتر شده است؛ اما این مصرف باعث شد مخازن آبی که داریم، هر سال محدودتر شود. این محدودیت عوارض مختلفی هم دارد؛ از جمله نشست زمین. این نشست در خیلی جاها خودش را نشان می‌دهد. در منطقه ما هم، آرام‌آرام خودش را نشان خواهد داد.

مدیریت نادرست در بخش کشاورزی

برای ما اصلاً به‌صرفه نیست که برای بسیاری از محصولات، خودمان کشاورزی کنیم. چه خودمان این محصول را مصرف کنیم و چه صادر کنیم، هزینه‌هایی برای ما دارد. اگر همین هزینه را صَرف واردات محصولات کشاورزی کنیم، هزینه‌اش کمتر است. مثلاً هندوانه را بلافاصله بعد از برداشت به کشورهای عربی مثل کویت صادر می‌کنیم. هزینه آبی که برای محصول هندوانه مصرف می‌شود از قیمت هندوانه بیشتر است. این هزینه آب را اگرچه ما از جیب خود نمی‌دهیم، اما به مملکت و وضعیت منابع ما ضرر می‌رساند.

در اینجا معضل و مشکل جدی وجود دارد. از طرفی نمی‌شود به مردم بگوییم که این کشاورزی به‌ صرفه شما هم اگر باشد، برای مملکت به‌ صرفه نیست. در آینده تمام زیرساخت‌های کشور لطمه می‌خورد. این مشکل بزرگی است و لذا برای آینده کشور باید پیش‌بینی اساسی در سطح ملی شود.

ناکارآمدی برخی طرح‌های ارائه‌شده برای حل بحران آب در سطح کشور

 اینکه ایده‌ای به نظر برخی ها آمده که بین دریای خزر و جنوب کانالی بزنند، با توجه به ارتفاع بالای کوه‌های مناطق بین راه، مشکلاتی دارد. به هر حال، باید کاری بکنیم. حالا اینکه ببینیم دیگران چه‌کاری کردند و ما همان کار را بکنیم، نمی‌شود. اینکه در عمق 800 متری با لوله‌های عظیم بین دریای عمان کانال‌کشی کنیم، از نظر اقتصادی مشکل دارد. چون مشکلی که خلیج‌فارس دارد، این است که تمام کشورهای اطرافش آب شیرین می‌کنند و غلظت آب از نظر مواد داخل آب خیلی بالا است؛ اما دریای عمان شاید این مشکل را نداشته باشد.

اخیراً در منطقه چابهار کنگره‌ای برگزار شد و درباره مسئله آب از من پیامی خواستند. همین موضوع را آنجا مطرح کردم. بهترین جایی که می‌توانیم آب به دست بیاوریم آنجا است و دریای خزر و مازندران هم چون از طریق رود ولگا به دریای سیاه اتصال دارد، لذا آبش به هر حال تأمین می‌شود. اینکه در عمق 800 متری کانال‌کشی کنیم، آن‌هم با لوله‌های فولادی و بعد این کانال‌کشی به مناطق مختلف مرکزی برود و آنجا هم چاه‌هایی حفر کنند و آب‌شیرین‌کن بگذارند که آب شُرب تأمین بشود، از نظر اقتصادی مشکل دارد. حال این آقایانی که چنین طرحی ‌دادند، معتقد بودند که در کنار آن هم می‌شود آب تأمین کرد. اما این طرحی آرمانی و درازمدت است.

راهکار‌های برون‌رفت از بحران آب

باید بتوانیم از همین شرایط و وضع موجود استفاده کنیم. الان آب از سد دِز می‌آید و مصرف هم می‌شود. شما با همین شرکت آب و فاضلاب باید به توافقی برسید. این آبی که مصرف می‌شود، اول اینکه خانه‌ها همه به فاضلاب متصل و داخل زمین باشند. به هر حال همین هم به منابع ما اضافه می‌کند. آب خانگی به داخل فاضلاب می‌رود و بعد مثل همه جای دنیا تصفیه می‌شود. شهر به این بزرگی که هر روز توسعه بیشتری پیدا می‌کند، گاهی از بالا و بلندی نگاه به منطقه پردیسان می‌کنیم  و این ‌همه طبقات و ساختمان‌ها را می‌بینیم، آبی که بخواهد، این‌همه منزل را تأمین بکند از کجا می‌آید؟ این آب چطور می‌خواهد تأمین بشود؟  این آب زائد تصفیه می‌شود. مثل خیلی از شهرهای دنیا باید آب شُربمان با آب غیرشُرب تفاوت کند. اگر آبی که بناست برای کشاورزی مصرف بشود از این منابع این کار انجام بشود. الان هیچ‌ کجا حتی در خود شهر لندن و در خیلی از کشورهای اروپایی، آبی که در لوله هست، خوردنی و آب شُرب نیست. خیلی عادی با اینکه کنار دریا هستند، خودشان آب تصفیه می‌کنند. برای شرب از همین آب‌های معدنی استفاده می‌کنند. ما هم باید در همین منابع موجودی که داریم، صرفه‌جویی کنیم. چاره‌ای غیر از این نداریم. این مسئلۀ بسیار مهمی است. طرحی که همیشه در کشور ما بود، الان در سدسازی هم کشور ما انصافاً تکنولوژی بالا و قوی دارد و در این زمینه هم محتاج دیگر کشورها نیستیم. اما این سد ساختن کل منابع ما را به‌هم‌ریخته؛ یعنی حرکت عادی محیط‌زیست ما را کاملاً به‌هم‌ریخته است. آب‌های مختلف را جمع می‌کنند و آخر مصرف شرب شهرها می‌شود؛ در حالی که این آب، چه روی زمین، چه زیرزمین جریان داشته و آثار مختلفی به وجود می‌آورده است. بیابان و درخت‌هایی که در مسیر این آب‌ها بود، همه را از بین بردیم. حتی می‌توانیم از سیلاب‌ها با استفاده از سیلاب‌گیر به نحو خوبی بهره ببریم. خیلی از اوقات همین حالت آب و هوایی غیرعادی که در دنیا پیش می‌آید، ناشی از گرم شدن زمین و تغییراتی غیرطبیعی جوی است. مثلاً باران‌های غیرمنتظره در وقت غیرمناسب پیش می‌آید که گاهی مخرب هم هست. این سیلاب‌ها واقعاً مخرب هستند؛ اما می‌توانیم راهی برای جمع‌آوری آب‌ها و نگهداری آن‌ها پیدا کنیم. برای پیدا کردن این راه، تفکر لازم است.

 این ایده با سدسازی تفاوت می‌کند که حتی برای ساخت آن‌ها نهرهایی به وجود آوردیم. باید طرحی صورت گیرد که در مسیر سیلابی‌ها باشد. این‌ها مسائلی است که نباید از آن‌ها غفلت کنیم. در شرایط موجود باید در حفظ منابع داخلی خودمان کوشا باشیم. این سرشاخه‌ای که آب منازل ما را تأمین می‌کند و خدا را شکر الان مشکلی هم ندارد؛ اما اگر لطمه‌ای بخورد و مسئله‌ای برایش پیدا شود، چه‌کار کنیم؟ در خیلی از مناطق کشتزاری، همین صحبت بود که آب تصفیه‌شده تهران به مناطق لوله کشی ما بیاید. به هر حال تهران جمعیت زیادی دارد. آن‌همه جمعیت آب مصرف می‌کنند نمی‌شود که آب آنجا را به قم بیاوریم و استفاده کنیم.

 اولویت مصرف خانگی است. چون اگر آب منطقه‌ای قطع بشود، ناچار باید آب تأمین کنیم؛ اما این طرح آب مصرفی را که اصلاح کنیم و برای مصرف دوباره برگردانیم، می‌تواند کارساز باشد و در دنیا هم عملاً همین کار را می‌کنند؛ حتی کشورهایی که کنار دریا هستند. مثلاً لندن فاصله‌اش با دریا خیلی کم است و به 40-45 کیلومتر بیشتر نمی‌رسد. آب تصفیه‌شده دست مردم می‌دهند؛ چون شیرین کردن آب به‌صرفه نیست و هزینه بالایی دارد که نمی‌توانند آن را تأمین کنند. کشورهایی که در اطراف ما در جنوب هستند، چاره‌ای ندارند؛ چون کویر محض‌اند. مجبورند آب شیرین‌شده را در اختیار مردم بگذارند. آقایان بهتر از من می‌دانند که این کار باعث می‌شود منطقه خلیج‌فارس از لحاظ زیست‌محیطی از بین  برود. مرزبان‌ها آسیب می‌بینند و به انواع ماهی‌ها در آنجا لطمه می‌زند. ارتباط دریای خلیج‌فارس با دریای عمان، ارتباط باریک و تنگی است. ارتباط با تنگه هرمز خیلی ارتباط تنگی است و برای تجدیدقوای خلیج‌فارس کافی نیست. به هر حال ما در حالت بحرانی هستیم. اول باید برای مردم فرهنگ‌سازی کنیم که واقعاً مسئلۀ بحران آب و وضعیت ما اضطراری است.

لزوم فرهنگ‌سازی مصرف بهینه آب

 این را مردم باید از نظر فرهنگی متوجه بشوند. دوم فرهنگ صرفه‌جویی باید خیلی ترویج بشود. آب مصرفی ما بی‌رویه است. امیرالمؤمنین(علیه السلام) در کنار نهر فرات وضو می‌گرفت. شخصی آمد کنار ایشان وضو گرفت و وضویش را روی زمین می‌ریخت. حضرت به او فرمود که آب وضو را در نهر بریزد که این مقدار هم صرفه‌جویی شود؛ با اینکه بالاخره این آب وضو، حتی اگر روی زمین بریزد، به نهر آب منتقل می‌شود؛ اما این انتقال با تأخیر صورت می‌گیرد. بنابراین، صرفه‌جویی در فرهنگ قدیم ما بوده است. یادم هست زمانی در قم لوله‌کشی که نبود. در منزلی که متولد شدیم آب‌انبار داشت. در اوقاتی از سال آبی می‌آمد و آنجا را پر می‌کرد. مرحوم آیت‌الله بروجردی مقداری نمک در آن می‌ریختند که جرم نزند. آب شور بود، شورتر هم می‌شد. معمولاً این آب را سر حوض منتقل می‌کردند. آب حوض را هم از آبی که بیرون بود، تأمین می‌کردند. آب حوض هم که هر روز عوض نمی‌شد، سالی 2 یا 3 بار بیشتر عوض نمی‌شد. ما این را دیده بودیم. بله جهاد بهداشتی نبود، حمام در خانه‌ها نبود؛ اما مردم خودشان را با آن وضعیت خو داده بودند. آن زمان هم کم‌آبی بود. کمبود آب همیشه مسئله‌ و معضل بود. الان هم مسئله شده است. توقع مردم هم بالا است. با همین منابع محدودی که داریم می‌خواهند، بالاترین حد استفاده را از آب بکنند. این صحیح نیست. نوع فرهنگ شهرنشینی در دل این مردم باید عوض بشود. این فقط کار شما نیست. کار ما هم هست؛ یعنی همه، مخصوصاً رادیو و تلویزیون که خیلی نقش دارند، باید فرهنگ‌سازی کنند. باید یاد بگیریم در حین وضو آب را که روی دست می‌ریزیم، شیر آب را ببندیم و دوباره باز کنیم یا اگر دوش می‌گیریم، وسواس شستشو نداشته باشیم. بزرگانی از مراجعمان بودند که با یک شیشه آب غسل می‌کردند. نحوه صرفه‌جویی را به ما یاد می‌دادند. این بحران را داریم و بسیار هم جدی است. با این وضعیت برخی کشورها قول و قراری باهم گذاشتند اینکه نگذارند درجۀ حرارت تا سال آینده بالاتر برود. آثار وضعیت گرمایشی کرۀ زمین برای ما خیلی مخرب است. ما به همان وضعیت سابق می‌خواهیم از چاه‌ها برداشت کنیم.

اصلاحات بخش کشاورزی، امیدی برای حل بحران آب

ما تعداد چاه‌های عمیقی در سرتاسر کشور داشتیم. گاهی آبی که برای پسته‌کاری که در رفسنجان و کرمان صرف می‌شد در عمق 30متری زمین بود و بعد به 300 الی450 متری رسید. این اصلاً به‌صرفه نیست. خیلی‌ها به ساوه آمدند و در این مناطق سرمایه‌گذاری کردند و پسته کاشتند. ولی این مشکل و معضل که امروز دامن‌گیر رفسنجان شده، فردا هم دامن‌گیر این مناطق می‌شود. کاشتن پسته خیلی خوب است، محصول ملی ما است، ما هم نمی‌گوییم پسته تولید نشود؛ اما این تولید چقدر از اراضی کشور را می‌گیرد؟ برای تأمین آب آن چقدر باید هزینه کنیم؟ باید محاسبه‌ای بشود. لذا هم وزارت کشاورزی هم سازمان شما و هم سازمان‌های آب و فاضلاب مصرف‌کننده، باید هماهنگی لازم را باهم داشته باشند. الان هم که کشاورزی دارد گسترش پیدا می‌کند، سعی بشود، آن روش‌های قدیمی آبیاری برچیده شود. آنجاهایی که لازم است کشاورزی کنند، هر چیزی کاشته نشود. آن چیزی بکارند که به‌صرفه باشد. اینکه در این شرایط می‌گویند باید در همه زمینه‌ها خودکفا باشیم، حالا سیب‌زمینی از جای دیگری وارد بشود، چه اشکال دارد؟ اگر بناست محصولی بکاریم، بازدهی آن باید به‌صرفه باشد. باید محاسبه کنیم که چقدر پول خرج می‌کنیم تا این محصول به دست بیاید و آیا اگر همین محصول را از خارج از کشور وارد کنیم ارزان‌تر می‌شود یا گران‌تر؟ این‌ها را باید محاسبه کنیم. جهاد کشاورزی باید به سمت‌وسویی برود که آبیاری‌ها با بهترین شرایط اصلاح بشود. الان در اغلب مزارعی که لوله‌کشی قطره‌ای کردند، جایی از لوله در رفته و روزها همین‌طور آب هدر می‌رود. این‌ مسئله باید کنترل شود. جهاد کشاورزی باید این کار را انجام دهد. از این آب‌ها را باید استفادۀ صحیحی کنیم و در وضعیت شهری باید برنامه داشته باشیم.

لزوم محافظت از منابع و ذخایر آبی موجود

در حال حاضر ارتفاع برف در زمستان‌‌های چند سال گذشته نسبت به سال‌های سابق خیلی کم شده است. در سابق ارتفاع برف گاهی به 6-7 متر می‌رسید. الان به 3 متر هم نمی‌رسد.  این‌ها اثر خودش را می‌گذارد. آبی که برای ما می‌آید از آنجاست. اگر در سال‌های آینده برف نیاید، ما می‌خواهیم چه کنیم؟ این منابعی که الان داریم باید مثل طلا از آن‌ها محافظت کنیم. این مقدار آب جزئی که از زیرزمین می‌کشیم چه برای مصرف چه برای کشاورزی، هیچ فکر آیندگان را نمی‌کنیم؛ لذا این موضوع نیاز به برنامه‌ریزی اساسی دارد. اغلب برنامه‌ریزی ما برای مصرف آب کوتاه‌مدت است، در سال‌های آینده چه‌کار کنیم؟ آیا برنامه بلندمدت برای تأمین آب داریم؟ 20 یا30 سال آینده، برای تأمین آب چه برنامه‌ای در نظر گرفته‌ایم؟ مسئله‌ای که گفتم دربارۀ تصفیۀ آب بود. این تصمیم خیلی مهمی است. دقیقاً حساب کنیم همین مقدار که شرکت آب و فاضلاب آب به خانه‌ها می‌‌دهد، با میزان کمتری می‌شود این آب را برگرداند. این ذخیرۀ عظیمی هست و این ذخیره را باید حفظ کرد. اینکه وسیلۀ تبخیری درست کنیم و آب را به هوا بفرستیم حرام کردن آب است. باید مخازنی بسازیم و این‌ آب‌ها را برگردانیم. لوله‌کشی‌ها هم باید اصلاح شود. اگر مردم برای تأمین آب شُرب قدری به‌زحمت بیفتند، اشکالی ندارد. باید هزینه بدهیم، این هزینه‌ای است که همۀ ما باید بدهیم؛ چاره‌ای نیست.

امیدوارم که خداوند ان‌شاءالله توفیق بدهد که این برنامه‌ریزی‌ها دقیق و مرتب باشد؛ یعنی کاری که انجام می‌شود از روی برنامه صورت گیرد. اقدامی نکنیم که بعد از چند سال تازه بفهمیم اشتباه و هزینۀ گزافی بوده و هیچ ثمری هم نداشته است.

 افرادی که واقعاً فنی هستند در کار مشغول شوند. افراد فنی را به اینجا بیاوریم کار کنند که با شرایط قم و خصوصیات آن آشنا باشند. گاهی در این برنامه‌ریزی‌ها ممکن است پیرمردی که در خلجستان یا در کهک ساکن باشد، نظراتش برای ما مفید باشد؛ چون منطقه را می‌شناسد. اینجا باید مجموعه‌ای تشکیل بدهیم و کار بکری داشته باشیم. برنامه‌ریزی‌ها هم باید در درازمدت و کوتاه‌مدت زمان‌بندی بشوند و طبق این زمان‌بندی پیش برویم.

اگر آنجا به نتیجه نرسیدیم یا به‌کندی پیش رفتیم، اشکالی ندارد، بالاخره ما به سمت جایگاه صحیح حرکت کردیم؛ هرچند حرکتمان کند باشد. هر وقت پول و بودجه رسید و نفت بیشتری فروختیم حرکت را تندتر می‌کنیم. شما عزیزان در کار خود مجاهدت می‌کنید، سختی‌هایی دارید. می‌دانم مردم را قانع کردن و به این وضعیت توجه دادن، قدری دشوار است. قمی‌های اصیل کم شدند؛ چون مهاجرت از اینجا زیاد شده است. اما قمی‌های اصیل یادشان هست که در قدیم چطوری زندگی می‌کردیم. آبی که داشتیم چه مقدار بود، استفاده‌ای که از آب می‌کردیم، به چه نحو بود. ما این سابقه را در قم داریم و لذا این فرهنگ استفادۀ بومی خودش نشان‌دهندۀ امکان این کار هست و من امیدوارم شما عزیزان در این راه موفق بشوید. البته کارهای کلانی هم هست که دولت‌مردان ما باید انجام بدهند. شما در سطح منطقه، همۀ تلاش خودتان را برای حفظ امکانات موجود انجام دهید. دولت‌مردان ما هم برای کارهای ملی، مثل همان تأمین آب شُرب را باید اجرا کنند. آن طرح‌های بزرگ که در دولت‌های قبل مطرح شد، اینکه 800 متر پایین کانالی بزنند و … ‌هم باید باشد. این‌ها طرح‌های عملی است. بله هزینه‌بر هم هست. باید روی برنامۀ جهاد فکر کنیم و پولی هم که امروز از توسعۀ نفت به دست می‌آوریم، آقایان کار خوبی می‌کنند که در صندوق توسعۀ ملی می‌گذارند و ذخیره می‌کنند؛ اما این‌ها باید برای زیرساخت‌ها خرج بشود. مصارف زیرساختی ما از مصارف اجرایی بسیار مهم‌تر است. عمدۀ مسائل و مشکلات ما با فکر و برنامه در اتاق توسعه و با مجموعه‌ای از افراد متخصص و باتجربه و بعد با عملیاتی کردن آن افکار، حل خواهد شد.

منبع: حوزه

نگرانی سازمان ملل بابت توسعه هوش مصنوعی و تاثیر ربات بر اشتغال

نگرانی سازمان ملل بابت توسعه هوش مصنوعی و تاثیر ربات بر اشتغال

تا چند دهه پیش، ربات‌ها تنها قادر به حرکت بوده و با دستور گرفتن به صورت موردی اعمال محدودی را انجام می‌دادند. هوش مصنوعی با گذر زمان پیشرفت کرد، تا جایی که می‌توانستیم از ربات‌ها به عنوان دستیاری کارآمد در اعمال روزانه خود، اعم از شخصی و یا کاری مثل رستوران‌ها استفاده کنیم، چرا که آن‌ها قادر بودند تا اعمال از پیش تعریف شده‌ای را به طور منظم انجام دهند. هوش مصنوعی باز هم پیشرفت کرد، تا جایی که امروز بسیاری نگران تاثیر ربات بر اشتغال جوامع هستند؛ ربات‌های امروزی درک و فهم پیدا کرده و قادرند تا تجزیه و تحلیل داشته باشند.

تاثیر ربات بر اشتغال چگونه توجیه شدنی است؟

سازمان ملل در گذشته نگرانی خود را از هوش مصنوعی به کار رفته در آخرین نسل ربات‌ها تصریح کرد، چرا که بعید نیست یک شیء (شاید موجود) قادر به تفکر، علیه سازنده خود قیام کند. اگر چه نگرانی از تهاجم ربات‌ها هنوز به عنوان یک دغدغه برای سازمان ملل باقی مانده است، اما تمرکز این سازمان اکنون بر روی شاخه دیگری از عوامل تاثیر پذیرفته از هوش مصنوعی قرار گرفته است، چون این مورد اکنون اتفاق افتاده و جوامع در حال توسعه را تحت تاثیر خود قرار داده است، اما قیام کردن ربات‌ها هنوز در حد حدس و پیش بینی است.

در آخرین کنفرانس سازمان ملل متحد درباره تجارت و توسعه، یک گزارش به طور صریح به چگونگی تاثیر پذیری مشاغل در جوامع در حال توسعه از افزایش استفاده از اتوماسیون صنعتی پرداخته و روش‌هایی را برای غلبه کردن به این مشکل ارائه کرده است. تاثیر ربات بر اشتغال و از بین رفتن موقعیت‌های شغلی توسط آن از جمله نگرانی‌هایی است که طی چند دهه اخیر وجود داشته، با این تفاوت که تنها نقطه تمرکزش کشورهای توسعه یافته بوده است. گزارش منتشر شده در کنفرانس سازمان ملل در رابطه با تاثیر ربات بر اشتغال جوامع، به این نکته اشاره کرده که روال صنعتی سازی جوامع در حال توسعه همچون برخی کشورهای آفریقایی و همچنین آمریکای لاتین بیشتر در معرض خطر قرار دارد، چرا که ربات‌ها در حال جلب توجه کارفرمایان به سمت مزیت کار کم هزینه هستند، مشکلی که کشورهای در حال توسعه پیشتر با آن دست و پنجه نرم کرده و از سد آن گذشته‌اند. در چنین شرایطی حدود دو سوم شغل‌های موجود در خطر بوده و ممکن است تا قربانی تاثیر ربات بر اشتغال شوند.

اتفاق دیگری که از تاثیر ربات بر اشتغال حاصل می‌شود، حرکت در سمت مخالف برون سپاری است. تا پیش از این، کشورهای توسعه یافته و همچنین در حال توسعه برای کاهش هزینه‌ها اقدام به برون سپاری کارهای فرعی خود به کمپانی‌های کشورهای آسیایی، که هزینه کارگر در آن‌ها پایین است، می‌کردند تا به این وسیله از هزینه‌های جاری خود بکاهند، اما حالا این کارخانه‌ها تصمیم خواهند گرفت تا این کار را متوقف کرده و به کمک اتوماسیون نیازهای خود را برطرف سازند. این اتفاق دو نتیجه خواهد داشت: نخست این که از آنجایی که کشورهای در حال توسعه هنوز علم کافی برای راه اندازی اتوماسیون در سطح پیشرفته را ندارند، مجبور به دست درازی به جوامع پیشرفته خواهند بود که اخلال در مسیر صنعتی سازی را برای آنان به همراه دارد. دوم این که میزان بسیار بالایی از مشاغل در دیگر کشورها با این کار از بین خواهد رفت که اگر چه در درجه اول مشکل کشور مورد بحث نیست، اما در هر صورت انسان‌هایی را توسط ربات‌ها از کار بی‌کار خواهد کرد.

یک از بهترین ایده‌های ارائه شده برای مقابله با مشکل تاثیر ربات بر اشتغال ، در نظر اول بسیار متضاد، عجیب و غیر منطقی دیده می‌شود، چرا که تولید ربات‌های بیشتر را پیشنهاد می‌کند. بهتر است که جوامع در حال توسعه، به جای از بین بردن تمامی موقعیت‌های شغلی و به حداقل رساندن نیاز به انسان در فرآیند تولید، ربات‌های معمولی بیشتری تولید کرده و آن‌ها را در اختیار انسان‌ها قرار دهند تا با ترکیب توانایی‌های انسان و ربات در فرآیند تولید خود، حداکثر نتیجه مورد دلخواهشان را کسب کنند. به این وسیله از طرفی موقعیت‌های شغلی حفظ شده و تاثیر ربات بر اشتغال به حداقل کاهش پیدا می‌کند و از طرفی تکنولوژی روز نیز در روال صنعتی سازی کشورهای در حال توسعه به کار برده می‌شود.

منبع :newatlas

آیا روبات‌ها همکاران آینده مان هستند؟

دنیای آینده مملو از روبات‌ها خواهد بود. روبات‌هایی که در حوزه‌های مختلف مشغول به کار هستند یا به دلیل هوشمند بودن می‌توانند با مردم صحبت کنند و وظایفی مانند گارسونی یا کارمند بخش خدماتی هتل را بر عهده بگیرند.

امتیاز خبر: 36 از 100 تعداد رای دهندگان 1665

هفته نامه تجارت فردا - مونا مشهدی‌رجبی: دنیای آینده مملو از روبات‌ها خواهد بود. روبات‌هایی که در حوزه‌های مختلف مشغول به کار هستند یا به دلیل هوشمند بودن می‌توانند با مردم صحبت کنند و وظایفی مانند گارسونی یا کارمند بخش خدماتی هتل را بر عهده بگیرند.

 

دنیای آینده دنیای روبات‌هایی است که شغل انسان‌ها را می‌ربایند و در مقابل فضای امن‌تر و زندگی آرام‌تری را برای انسان‌ها به ارمغان می‌آورند. اما افزایش تعداد روبات‌ها در زندگی انسان هم جنبه مثبت دارد و هم جنبه منفی.

 

نمی‌توان از کمک‌هایی که روبات‌ها در انجام کارهای صنعتی به انسان می‌کنند غافل شد ولی با توجه به پیشرفت‌هایی که در سال‌های اخیر در صنعت روباتیک و هوش مصنوعی شده است می‌توان روبات‌ها را رقبای بزرگی برای انسان‌های آینده دانست. این پیشرفت در صنعت روباتیک سبب شد روبات‌ها نه‌تنها در مشاغلی که انجام آن برای انسان غیر‌ممکن است بلکه در مشاغل مهم و کلیدی به کار گمارده شوند و به عنوان رقیبی قدرتمند برای انسان‌ها درآیند.

مارتین فورد یکی از پژوهشگران بزرگ دنیای روباتیک در نتیجه سال‌ها پژوهش و مطالعه در زمینه روبات‌ها و تاثیرات آنها در زندگی انسان کتابی با عنوان؛ ظهور روبات‌ها؛ تالیف کرده است. وی در این کتاب نوشت: تا ۵۰ سال آینده صنعت روباتیک و هوش مصنوعی اقتصاد را تصاحب می‌کند و فرصت‌های شغلی را از انسان‌ها می‌گیرد.

 

 

 

روبات‌های دارای هوش مصنوعی می‌توانند کارهای مهمی را که امروزه از سوی متفکران انجام می‌شود به خود اختصاص دهند و این مساله می‌تواند یکی از چالش‌های مهم در اقتصاد آینده دنیا باشد زیرا می‌توان کارگران ساده را در حوزه‌های مختلف اجرایی به کار گمارد ولی افراد تحصیل‌کرده و روشنفکر به سختی می‌توانند وارد حوزه کاری دیگری شوند.

 

وی در این مورد می‌گوید: در سال‌های آینده روبات‌ها حضور پررنگی در اقتصاد دارند و دنیای آینده دنیای روبات‌ها خواهد بود. روبات‌هایی که در تمامی شرکت‌های تولیدی و صنعتی حضور دارند و هر روز سهم بیشتری از مشاغل امروزی را به خود اختصاص می‌دهند، همکاران و دوستان آینده بشر هستند و در برخی موارد می‌توانند به عنوان رقیبی برای گرفتن مقام و پستی بالاتر در رده‌بندی‌های اداری محسوب شوند.

 

آمارها نشان می‌دهد طی دو دهه اخیر سرمایه‌گذاری در صنعت روباتیک در دنیا ۴۰ درصد رشد کرد. افزایش سرمایه‌گذاری در این صنعت سبب شد هر روز روبات‌های تواناتر و باهوش‌تری به بازار عرضه شود. ما شاهد تولید روبات‌هایی هستیم که از نردبان بالا می‌روند و در فعالیت‌های صنعتی و تولیدی مشارکت می‌کنند.

 

همچنین به دلیل برنامه‌ریزی این روبات‌ها و نبود خطای انسانی، روبات‌ها بهره‌وری بالایی دارند و نرخ استهلاک آنها بسیار پایین است. همین مساله سبب شد تا هزینه استفاده از روبات برای فعالیت‌های اقتصادی پایین باشد و کارفرمایان روبات‌ها را به انسان‌ها ترجیح دهند. ضمن اینکه نگهداری و مراقبت از روبات‌ها ساده‌تر است و روبات‌ها برای درمان و مراقبت‌های بهداشتی نیاز به مرخصی ندارند.

 

مثلاً یکی از روبات‌هایی که اخیراً به بازار آمده و تولید شرکت مومنتوم ماشین است، یک روبات آشپز است که می‌تواند در 10 ثانیه یک همبرگر بپزد. این روبات کارایی بیشتری نسبت به کارگران عادی دارد و به‌زودی می‌تواند جایگزین کارگران رستوران‌های بزرگ زنجیره‌ای از قبیل مک‌دونالد شود. هر یک روبات می‌تواند معادل ۱۰ کارگر در رستوران‌های عرضه‌کننده فست‌فود کار کند و هزینه نگهداری آن کمتر از دستمزدی است که باید برای این ۱۰ کارگر در نظر گرفته شود.

 

بنابراین در آینده‌ای نه‌چندان دور شاهد جایگزین شدن کارگران رستوران‌ها با روبات‌هایی هستیم که فرآیند عرضه غذاهای فست‌فود از سوی آنها سریع‌تر و تمیزتر است و مشکلات بهداشتی برای مالکان رستوران‌ها هم ندارد. حال این سوال پیش می‌آید که افزایش شمار روبات‌ها در دنیای آینده چه تاثیری روی زندگی مردم و اقتصاد دنیا خواهد داشت؟ آیا زندگی نسل‌های آینده هم مانند زندگی ماست یا اینکه روبات‌ها توان ایجاد تغییرات عمده در نحوه زندگی مردم را خواهند داشت؟

 

 

نقش روبات‌ها در اقتصاد آینده دنیا چقدر است؟

روبات‌ها و تاثیر آنها روی اقتصاد موضوع اصلی مورد بحث در تمامی محافل اقتصادی است زیرا هر روز مطالعات بیشتری در زمینه صنعت روباتیک در دنیا انجام می‌شود و هر روز پیشرفت تازه‌ای در این عرصه به وجود می‌آید. امروزه بخش زیادی از فعالیت‌های اقتصادی انجام‌شده در جامعه از سوی روبات‌ها انجام می‌شود و پیشرفت‌های زیادی هم در این صنعت به وجود آمده است. عرضه روبات‌های سخنگو و روبات‌هایی که می‌توانند تصمیمات مهمی را در فاصله زمانی کوتاهی اتخاذ کنند آخرین تحولی است که در دنیای روباتیک و هوش مصنوعی اتفاق افتاده است.

 

با توسعه صنعت روباتیک بخش زیادی از فعالیت‌های صنعتی و تولیدی در دنیا به خصوص در کشورهای آمریکا و چین با کمک روبات‌ها انجام می‌شود و ممکن است فرصت‌های شغلی که امروزه از سوی انسان‌ها تصاحب شده است در آینده‌ای نه‌چندان دور از سوی روبات‌ها تصاحب شود اما این به معنای حذف انسان از فعالیت‌های اقتصادی نیست زیرا نوع حضور انسان در اقتصاد تغییر می‌کند و فرصت بیشتری برای فعالیت‌های مطالعاتی و تحقیقاتی خواهد داشت. حال سوال اینجاست که آیا استفاده از روبات‌ها در فعالیت‌های اقتصادی باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار می‌شود و راندمان فعالیت‌های اقتصادی را بیشتر می‌کند یا اینکه تنها باعث تغییر تعریف کارهای انسانی می‌شود؟

 

آلن وینفیلد استاد روباتیک در مرکز مطالعات روباتیک بریستول و کارشناس در زمینه قوانین و استانداردهای کاری روبات‌ها معتقد است روبات‌ها تاثیر مثبتی روی اقتصاد خواهند داشت و باعث رشد اقتصادی و افزایش رفاه و ثروت می‌شوند. وی که سمت استادی در دانشگاه یورک انگلستان را نیز بر عهده دارد و در مرکز مطالعاتی روباتیک سوئیس هم مشغول به کار است در مصاحبه‌ای با نشریه روبوهاب نقش روبات‌ها را در اقتصاد آینده بررسی و دنیای آینده بدون حضور روبات‌ها را غیر‌ممکن قلمداد کرده است.

 

وی در مورد نقش روبات‌ها در جامعه آینده و نظام مهندسی دنیای آینده صحبت کرد و روبات‌ها را عضوی مهم در جامعه آتی معرفی کرد. او بر این باور است که روبات‌ها کار انسان‌ها را تصاحب نمی‌کنند بلکه با انسان‌ها برای انجام بهتر کارها همکاری می‌کنند. استفاده از روبات‌ها در فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی باعث افزایش بهره‌وری نیروی کار و افزایش سطح درآمد و ثروت در کشور می‌شود که ارتقای سطح رفاه را به همراه دارد. متن کامل مصاحبه وی را در اینجا می‌بینید.

 

مهم‌ترین دغدغه مردم در دنیای امروز کار است که روبات‌ها بخش زیادی از این مشاغل را از انسان‌ها خواهند گرفت. گفته می‌شود با روباتی شدن اقتصاد، بالغ بر ۵۰ درصد نیروی کار در دنیا بیکار می‌شود. در این شرایط وضعیت اقتصاد دنیا مانند وضعیتی می‌شود که بحرانی طبیعی ایجاد شده باشد و این بحران تمامی زیر‌ساخت‌های اقتصاد را هدف قرار داده باشد. نظر شما در این زمینه چیست؟

مطالعاتی که اخیراً انجام شده است نشان می‌دهد نیمی از فرصت‌های شغلی که هم‌اکنون در بازار وجود دارد به دلیل وارد شدن روبات‌ها از بین خواهد رفت ولی این به معنای بیشتر شدن نرخ بیکاری نیست.

 

در واقع این فرصت‌ها به روبات‌ها واگذار می‌شود و فرصت‌های شغلی تازه‌ای بر مبنای نیاز بازار کار آینده ایجاد می‌شود. در سال‌های آتی رشته‌های دانشگاهی تازه‌ای ایجاد می‌شود تا مردم با نیازهای آتی بازار کار آشنا شوند. دوره‌های آموزشی لازم هم در این زمینه ایجاد می‌شود ولی افرادی از شغل‌یابی بازمی‌مانند که در فرآیند این تغییر تکنولوژی در دنیا همراه نشوند و مهارت‌های لازم برای کار در فضای تازه را یاد نگیرند.

 

ما باید بدانیم که در عصر تکنولوژی دیگر نمی‌توانیم با اتکا به مهارت‌هایی که سال‌های قبل آموختیم امرارمعاش کنیم بلکه باید همیشه در حال آموختن باشیم و با اطلاعات روز دنیا همراه شویم. این مساله‌ای است که در سال‌های آینده بیش از پیش اهمیت دارد زیرا دنیا در حال تجربه یک گذار اقتصادی و تکنولوژیک بسیار عمیق و مهم است.

بنابراین در جریان توسعه صنعت روباتیک و پیشرفت‌های تکنولوژیک در سال‌های آتی، نیمی از مردم از مشاغلی که هم‌اکنون در آن کار می‌کنند خارج می‌شوند و وارد مشاغلی می‌شوند که در حال حاضر نمی‌توان تعریف دقیقی از آنها ارائه داد. مساله این است که تکنولوژی روز دنیا با سرعت زیادی در حال پیشرفت است و در بعضی موارد شاهد این مساله هستیم که اقتصاد از این پیشرفت‌های تکنولوژیک بازمی‌ماند ولی انسان‌های موفق افرادی هستند که از رشد بازنمی‌مانند و همیشه خود را به‌روز نگه می‌دارند.

 

در جریان رکود اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی نرخ بیکاری در کشورهای صنعتی به 10 درصد رسیده بود و این نرخ بیکاری بحرانی بزرگ برای اقتصاد ایجاد کرده بود. بدون شک تصور بیکاری بالغ بر ۵۰ درصد برای دنیا تصوری نادرست است زیرا در چنین شرایطی هیچ یک از فعالیت‌های اقتصادی و صنعتی به دلیل کمبود تقاضا توان کار نخواهند داشت. کمبود تقاضا انگیزه تولید را هم از بین می‌برد و پیشرفت صنعتی نمی‌تواند مزیتی برای اقتصاد باشد.
 

 

به نظر شما روبات‌ها چگونه می‌توانند روی اقتصاد آینده دنیا تاثیر بگذارند؟ آیا اقتصاد آینده را می‌توان اقتصاد روباتی دانست یا اینکه انسان همچنان محور اصلی فعالیت‌های اقتصادی در آینده خواهد بود؟

بی‌تردید اقتصاد آینده، اقتصاد روباتی است زیرا بخش زیادی از فعالیت‌های فیزیکی در این زمان از سوی روبات‌ها انجام می‌شود. البته طی 20 سال اخیر هم روبات‌ها نقش بزرگی در انجام فعالیت‌های صنعتی ایفا کرده‌اند. اگر به کارخانه‌های خودروسازی نگاهی بیندازید می‌بیند که روبات‌ها سهم بزرگی از کار را بر عهده دارند و انسان‌ها در بخش‌هایی از کارخانه تنها ناظر بر کار روبات‌ها هستند. در تعداد زیادی از کارخانه‌ها روبات‌ها همراه با انسان کار می‌کنند و در درآمدزایی و ایجاد ثروت شریک هستند.

انتظار می‌رود در سال‌های آتی مشارکت و همکاری انسان و روبات در فعالیت‌های اقتصادی بیشتر شود. به نظر من روبات‌ها تاثیر مثبتی روی اقتصاد دنیا خواهند داشت. ولی بحث در زمینه روبات‌ها و فرصت‌های شغلی یک بحث چندقطبی و بسیار مهم است.

 

بدون شک بخش زیادی از فعالیت‌های صنعتی در سال‌های آینده از سوی روبات‌ها انجام می‌شود ولی این به معنای کمتر شدن نقش انسان نیست بلکه انسان‌ها در مشاغل دیگری به کار گرفته می‌شوند که اغلب ناظر بر فعالیت‌های روبات‌ها هستند.این تغییری است که ما در جریان توسعه استفاده از اینترنت در دنیا هم شاهد آن بودیم و به نظر می‌رسد این روند ادامه خواهد یافت.

در دنیای امروزه مردم نظرات مختلفی در مورد نقش روبات‌ها دارند. برخی می‌گویند روبات‌ها تمامی فرصت‌های شغلی را تصاحب می‌کنند و انسان‌ها برای تامین معاش با مشکل روبه‌رو خواهند شد و برخی دیگر معتقدند اوضاع اقتصادی دنیا با استفاده از روبات‌ها بهتر می‌شود زیرا مشاغل سختی که نیروی بدنی بالایی نیاز دارد از سوی روبات‌ها انجام می‌شود.

 

این گروه بر این باور هستند که فرصت‌های شغلی جدیدی در سال‌های آتی ایجاد می‌شود که این فرصت‌ها جایگزین فرصت‌های کنونی می‌شود. زیرا دنیای آینده با حضور گسترده روبات‌ها نیازهای جدیدی خواهد داشت و در این دنیای جدید انسان‌ها وظایف و مسوولیت‌های تازه‌ای را بر عهده خواهند گرفت.

من بر این باورم که در مورد سطح نفوذ روبات‌ها در بازارهای کاری آینده نمی‌توان نظر روشنی ارائه داد. اینکه روبات‌ها تا چه حد در فعالیت‌های اقتصادی مشارکت دارند بستگی به سطح پیشرفت روبات‌ها و حوزه صنعتی مورد نظر دارد. بنابراین نمی‌توان در مورد تعداد مشاغلی که از سوی روبات‌ها تصاحب می‌شود و تعداد شغل‌هایی که از بین می‌رود نظر دقیقی ارائه داد.

 

تنها می‌توان به این مساله تاکید کرد که بدون شک ما شاهد تغییر ساختار فرصت‌های شغلی خواهیم بود و نیروهای کاری که در سال‌های آتی وارد بازار می‌شوند باید مهارت‌هایی متناسب با نیاز بازار آینده داشته باشند در غیر این صورت از بازار حذف می‌شوند. این مساله‌ای است که در تمامی دوره‌های گذار در دنیای تکنولوژی مشاهده می‌شود.

 

 

آیا شما می‌توانید در مورد بخش‌هایی که روبات‌ها بیشترین کار را انجام می‌دهند صحبت کنید. به عنوان مثال روبات‌ها بیشتر وارد مشاغل فنی و مهندسی می‌شوند یا کارهای فیزیکی به آنها سپرده می‌شود؟

نگرانی اصلی من در مورد روبات‌های دارای هوش مصنوعی است. روبات‌هایی که می‌توانند تا اندازه‌ای فکر کنند و در شرایط مختلف تصمیم‌گیری کنند. نیروی کاری دنیا که بر مبنای دانش فکری و توان ذهنی خود کار می‌کنند شامل وکلا، مترجمان و تحلیلگران داده‌ها بیشتر از افرادی که با توانایی فیزیکی خود کار می‌کنند در معرض خطر هستند زیرا این عده با عرضه روبات‌های دارای هوش مصنوعی -‌روبات‌های مترجم و...- کار خود را به‌طور کامل از دست می‌دهند.

ضمن اینکه این روبات‌ها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که احتمال خطای انسانی مثلاً در فرآیند ترجمه مطالب برای آنها کم است و پایین بودن سطح خطا یک مزیت مهم برای آنها محسوب می‌شود. در واقع نسل امروزی روبات‌ها را روبات‌های دارای هوش مصنوعی تشکیل می‌دهد نه روبات‌هایی که به عنوان بازوهای قدرتمند در فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی کار می‌کنند.

اما در سال‌های آتی روبات‌ها همکار انسان هستند نه جایگزین انسان. به نظر من چالش اصلی دنیای مدرن در این است که روبات‌هایی طراحی کند که همراه با انسان کار کند زیرا بسیاری از کارهای فیزیکی در کارخانه‌های صنعتی و تولیدی امکان انجام از سوی انسان ندارد.

 

از طرف دیگر بخش دیگری از مشاغل صنعتی به خصوص در بخش مونتاژ هم‌اکنون از سوی روبات‌ها انجام می‌شود و انسان‌ها نظارت بر کارهای روبات‌ها را بر عهده دارند و در آینده هم به همین شکل در فعالیت‌های اقتصادی دخیل خواهند بود. باید به این نکته توجه کرد که به دلیل طول عمر بالای روبات‌ها و قدرت زیاد آنها، هزینه تمام‌شده استفاده از روبات‌ها در فعالیت‌های صنعتی و تولیدی بسیار پایین است بنابراین روبات‌ها می‌توانند جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد داشته باشند.

به نظر شما کدام بخش‌ها برای توسعه استفاده از روبات‌ها یا اتوماسیون مناسب است؟ آیا می‌توان انتظار داشت روبات‌ها در تمامی صنایع و مشاغل تولیدی فعالیت کنند یا اینکه باید حوزه‌های خاصی تعریف شود؟

هم‌اکنون روبات‌ها در انبارها و صنعت تامین نقش بزرگی دارند. به نظر من مشاغل کم‌درآمدی که نیاز به حضور فیزیکی فرد دارد باید به روبات‌ها واگذار شود زیرا در دراز‌مدت هزینه استفاده از روبات‌ها برای این کارها کم است. توسعه صنعت روباتیک نقش زیادی در ارتقای راندمان فعالیت‌های کشاورزی دارد و روبات‌های جدید می‌تواند در مرحله برداشت محصول و کشت محصول استفاده شود. همزمان باید در نظر داشت بیکار شدن افراد اصلاً برای اقتصاد مطلوب نیست زیرا هزینه‌های زیادی برای اجتماع و اقتصاد به همراه دارد.

 

بنابراین در مرحله اول باید روبات‌ها را به عنوان نیروی کمکی وارد چرخه اقتصادی کنیم و در مرحله بعدی از توسعه نقش آنها در فعالیت‌های اقتصادی استقبال کنیم. در این فاصله باید نیروی کار را آموزش دهیم تا در حوزه‌های تازه‌ای که به مرور زمان تعریف می‌شود کار کند و از روبات‌ها برای انجام امور فیزیکی و روزمره در اقتصاد استفاده کند. این به معنی همکاری مسالمت‌آمیز انسان و روبات در سال‌های آتی است.
 

 

در جریان این گذار بخش زیادی از نیروی کار -‌‌ اغلب کارگران کم‌درآمد که نیازی به مهارت زیادی برای انجام کار ندارند- بیکار می‌شوند و این بیکاری می‌تواند آسیب زیادی به زندگی انسان‌ها و در نهایت ساختار جامعه وارد کند. به نظر شما در جریان این گذار در بازار کار چگونه می‌توان به افرادی که مشاغل خود را به روبات‌ها واگذار می‌کنند، کمک کرد. چگونه می‌توان اثرات منفی این بحران را کم کرد و تبعات اقتصادی منفی آن روی زندگی کارگران بیکار‌شده را تقلیل داد؟

به نظر من شرکت‌هایی که بعد از استفاده از روبات‌ها شمار زیادی از نیروهای کاری به خصوص افراد فعال در بخش‌های کم‌درآمد را اخراج می‌کنند، باید برای ایجاد فرصت‌های شغلی جدید برای این افراد یا پیدا کردن فرصت‌های شغلی مناسب برای آنها در شرکت‌ها و مراکز اقتصادی و صنعتی دیگر مشارکت کنند. از طرف دیگر ایجاد دوره‌های آموزشی و آموزش دادن به این افراد هم می‌تواند گام مهمی دریافتن فرصت شغلی مناسب برای آنها باشد که باید از سوی همین شرکت‌ها انجام شود. بهترین ابزار برای ترغیب شرکت‌ها برای مشارکت وضع مالیات‌های تازه است. این مالیات‌ها می‌تواند آنها را مجبور به حضور گسترده در فرآیند آماده‌سازی نیروی کار برای مشاغل مختلف کند.

 

در صورتی که شرکت مذکور پس از طی فرآیند اتوماسیون از همکاری برای اشتغال مجدد نیروهای اخراج‌شده امتناع کرد باید موظف به پرداخت مالیات‌های جدید شود که این مالیات تحت عنوان مالیات خاص در نظر گرفته می‌شود. از طرف دیگر شرکت‌هایی که در این فرآیند آموزشی و ایجاد فرصت شغلی جدید برای نیروها همکاری می‌کنند از پرداخت بخشی از مالیات معاف می‌شوند.
 
در سال‌های اخیر در مورد ساخت خودروهای خودران -‌‌ یعنی خودروهایی که برای حرکت نیاز به راننده ندارند- صحبت شده است. شرکت پژو هم در سال‌های اخیر آزمایش روی 10 دستگاه خودرو بدون راننده را آغاز کرده است و اخیراً اعلام کرد آزمایش‌های اولیه با موفقیت به پایان رسید. پژو اعلام کرد تا سال ۲۰۲۰ میلادی اولین نسل از این خودروها وارد بازار مصرف می‌شود و تحولی بزرگ در صنعت حمل‌ونقل در دنیا ایجاد می‌شود. به نظر شما تاثیر این نسل تازه از خودروها روی اقتصاد دنیا چیست؟ آیا عرضه این خودروها می‌تواند صنعت حمل‌ونقل را با چالش تازه‌ای روبه‌رو کند یا اثرات مثبت آن بیش از اثرات منفی آن است؟

به نظر من سطح تکنولوژی امروز دنیا هنوز برای عرضه این دست از خودروها به اندازه کافی پیشرفت نکرده است. بنابراین ما تا عرضه انبوه این قبیل خودروها به بازار مصرف فاصله زیادی داریم و این باعث تعجب من بود که اخباری در مورد عرضه این خودروها در سال ۲۰۲۰ میلادی شنیده شد.

 

دلیل اصلی مطالعه در جهت ساخت این خودروها و عرضه آنها شمار بالای تصادفات به دلیل اشتباهات انسانی بود. پژوهشگران به دنبال پاسخ این سوال بودند که آیا حضور انسان برای به حرکت در‌آوردن خودرو ضروری است و اگر ضروری نیست آیا می‌توان خودرویی طراحی کرد که بدون نیاز به نیروی انسان حرکت کند و از تمامی موانع فیزیکی موجود در خیابان‌ها به سلامت عبور کند؟ به نظر من نمی‌توان خودرویی تولید کرد که بدون نیاز به انسان حرکت کند زیرا در خیابان‌ها اتفاقات زیادی می‌افتد که روبات از دیدن آن عاجز است.

 

به همین دلیل هر خودرو نیاز به یک راننده دارد و به نظر من تکنولوژی امروز دنیا در حدی نیست که بدون نیاز به راننده بتوان خودرو را در خیابان‌های شهرها و کشورهای دنیا به حرکت درآورد. ولی اگر روزی ما بتوانیم خودرویی که بدون نیاز به راننده حرکت می‌کند طراحی و تولید کنیم، خواهیم توانست تغییر بزرگی در صنعت حمل‌ونقل ایجاد کنیم. استفاده از این قبیل خودروها برای سیستم حمل‌ونقل عمومی می‌تواند موفقیت بزرگی باشد.

 

البته بخش زیادی از مشاغل از بین می‌رود ولی به احتمال زیاد باید افرادی که کنترل سیستم‌های کامپیوتری خودروها را بر عهده دارند مسوولیت بیشتری بر عهده بگیرند. از کار افتادن سیستم‌های کامپیوتری که هدایت وسایل نقلیه را بر عهده دارد آسیب بزرگی به کار خودروها وارد می‌کند. ولی من بر این باور هستم که هم از نظر سطح تکنولوژی و هم از نظر ساختار شهری هنوز دنیا آماده پذیرش خودروهای بدون راننده نیست.

اما باید در نظر داشت که مطالعات نشان داده است حداکثر تا ۲۵ سال آینده خودروهای بدون راننده بخش اعظم خودروهای فعال در بازار را به خود اختصاص می‌دهند. این به معنای از دست رفتن چهار میلیون فرصت شغلی در آمریکاست زیرا هم‌اکنون چهار میلیون نفر از ساکنان آمریکا در سمت راننده -‌یا راننده اتوبوس و مینی‌بوس و ماشین‌های سنگین یا تاکسی‌ها و رانندگان شرکت‌های بزرگ- کار می‌کنند و بدون شک این فرصت شغلی از بین می‌رود.
 

 

بدون شک استفاده گسترده از روبات‌ها در اقتصاد در کوتاه‌مدت و بلند‌مدت اثرات زیادی خواهد داشت. به نظر شما اثرات مثبت روبات‌ها روی اقتصاد دنیا در کوتاه‌مدت چیست؟

در کوتاه‌مدت روبات‌ها فرصت‌های کاری تازه‌ای را ایجاد می‌کنند. البته نمی‌توان گفت که چه مشاغلی است و چه تعداد شغل در سال‌های آتی ایجاد می‌شود ولی ما می‌توانیم با اطمینان بگوییم که اقتصاد دنیا در سال‌های پیش رو دیگر اقتصادی کار‌محور نیست و تکنولوژی و روبات‌ها می‌توانند مرکز اصلی فعالیت‌های اقتصادی را بر عهده بگیرند. تجربه دیجیتالی شدن جوامع طی 20 سال قبل نشان می‌دهد نمی‌توان ارزیابی دقیقی در مورد بازار کار آتی دنیا داشت زیرا سرعت رشد تکنولوژی در دنیا بسیار زیاد است و در این عرصه است که هر روز تحول تازه‌ای به وجود می‌آید.

 

مثلاً اگر در سال ۱۹۹۶ میلادی در مورد نقش روبات‌ها و تغییرات تکنولوژیک در دنیا صحبت می‌کردیم، من به عنوان یکی از فعالان این حوزه نمی‌توانستم حتی وجود 10 درصد از مشاغل موجود در زمینه تکنولوژی اطلاعات را پیش‌بینی کنم، حال تصور کنید که سطح تکنولوژی در دنیا تا این اندازه رشد کرده است و این رشد بستر لازم برای پیشرفت‌های بعدی را هم فراهم کرده است.

در مورد شمار فرصت‌های کاری جدید دنیا در سال‌های آتی که در نتیجه عرضه روبات‌ها به اقتصاد ایجاد می‌شود هم نمی‌توان با اطمینان صحبت کرد. تنها می‌توان این‌طور بیان کرد که ارائه اینترنت به اقتصاد دنیا تغییر زیادی در اقتصاد و بازار کار ایجاد کرد و نیازهای تازه‌ای را به وجود آورد. در شرایط فعلی افرادی که با دنیای تکنولو‌ژی همراه نباشند و از اینترنت و کار کردن با آن اطلاعاتی نداشته باشند نمی‌توانند فعالیت اقتصادی مناسبی داشته باشند.

 

به نظر می‌رسد در سال‌های آتی هم همین شرایط را شاهد باشیم و نیروی کار برای اینکه بتوانند در بازار کار حضور اثر‌گذار داشته باشند، نیاز به اطلاعات تازه و مهارت‌های جدید خواهند داشت. انتظار می‌رود بعد از توسعه صنعت روباتیک در جهان، فعالیت‌های کار‌آفرینی و تجاری در سال‌های آتی شکل تازه‌ای داشته باشد و ایده‌های متفاوتی نسبت به ایده‌هایی که هم‌اکنون وجود دارد مطرح شود.

 

شرکت‌های بزرگ دنیا برای استفاده از این ایده‌ها از هم‌اکنون وارد میدان شده‌اند مثلاً تویوتا هر‌ساله نمایشگاهی برگزار می‌کند و از تمامی کودکان دنیا می‌خواهد تا تصور خود را از خودروهای آینده نقاشی کنند. این کار به آنها کمک می‌کند تا در طراحی خودروهای آینده خلاقیت بیشتری داشته باشند.

 از طرف دیگر 10 سال قبل کسی به عرضه چاپگرهای سه‌بعدی فکر نمی‌کرد و حتی استفاده از این چاپگرها غیر‌ممکن به نظر می‌رسید ولی امروزه این چاپگرها به بازار عرضه شده‌اند و در تمامی نمایشگاه‌های صنعتی بزرگ این چاپگرها دیده می‌شوند و هر روز بیشتر از قبل پیشرفت می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد با پیشرفت صنعت روباتیک در دنیا، احتمالاً دستگاه‌های دیجیتالی و روبات‌هایی ایجاد می‌شود که قابل پوشیدن است.

 

مثلاً ساعت یا گردن بندهایی که می‌توانند مانند روبات‌های موجود در بازار کارهای جدیدی را برای انسان انجام دهند. این روبات‌های پوشیدنی که دامنه وسیعی از روبات‌ها را در‌بر می‌گیرد برای کمک به سالمندان و افراد ناتوان جسمی تولید خواهد شد و بخش زیادی از وظایف افراد حامی نا‌توانان را بر عهده می‌گیرد.

به نظر من صندلی‌های چرخ‌دار وسیله‌ای برای دهه‌های قبلی هستند و هم‌اکنون دیگر روبات‌هایی به بازار عرضه شده‌اند که می‌توانند کمک بزرگ‌تری برای افراد ناتوان جسمی باشند. این روبات‌ها در بسیاری از کشورهای دنیا استفاده می‌شود و فرد ناتوان جسمی می‌تواند تقریباً تمامی نیازهای حرکتی خود را با استفاده از یک دکمه انجام دهد. این در حالی است که در دهه‌های قبل یا باید یک فرد همراه فرد ناتوان حرکتی می‌بود تا در حرکت به او کمک کند یا او باید از قدرت بالای دست برخوردار می‌بود تا بتواند با به حرکت درآوردن چرخ‌های صندلی جابه‌جا شود.
 

 

این اثراتی که گفتید اثرات کوتاه‌مدت است. بدون شک در دراز‌مدت این صنعت پیشرفت زیادی می‌کند و تاثیر بزرگی روی اقتصاد بر جای می‌گذارد. به نظر شما تاثیر وجود روبات‌ها در اقتصاد دنیا در دراز‌مدت چقدر است؟

به نظر من اصلی‌ترین تاثیر دراز‌مدت استفاده از روبات‌ها را می‌توان در ایجاد ثروت و درآمد دانست. در دراز‌مدت استفاده از روبات‌ها در فعالیت اقتصادی منافع مالی زیادی دارد زیرا هزینه سالانه استفاده از روبات‌ها کم است. استفاده از روبات‌ها هزینه فعالیت‌های صنعتی و تولیدی را کم می‌کند و ارزش افزوده فعالیت‌های اقتصادی را بیشتر می‌کند. این منفعت مالی به تمامی افراد ساکن در زمین می‌رسد و هر چه سطح استفاده از روبات‌ها در اقتصاد بیشتر باشد منافع مالی بیشتری به مردم می‌رسد.

تا صد سال آینده بخش زیادی از اقتصاد با کمک روبات‌ها کار خواهد کرد و دیگر محدودیت‌های جسمی مانع از انجام برخی کارها و اجرای برخی از پروژه‌ها نخواهد بود. در نتیجه مردم در آن زمان فرصت بیشتری برای انجام فعالیت‌های ورزشی دارند و می‌توانند کارهای هنری بیشتری انجام دهند و کتاب‌های بیشتری تالیف کنند. در صد سال آینده کارهای بزرگ‌تری در زمینه علوم از سوی دانشمندان انجام می‌شود زیرا فرصت‌های مطالعاتی بیشتری وجود خواهد داشت.
اما نکته مهم در این سال‌ها توزیع ثروت است.

 

ما باید اطمینان داشته باشیم که تمامی ثروت در دست شرکت‌های مالک روبات‌ها ذخیره نشود زیرا در این صورت تنها 1 /0 درصد از افراد جامعه که مالک این روبات‌ها و شرکت‌های روباتیک هستند از ثروت‌های زیادی برخوردار خواهند بود و سهم زیادی از ساکنان کشورها با مشکلات مالی مواجه می‌شوند. اگر نتوانیم در مورد توزیع ثروت با موفقیت عمل کنیم احتمال افزایش نرخ فقر و نا‌برابری در کشورها بیشتر می‌شود.

 

در نهایت باید به این مساله توجه داشت که توسعه فعالیت روبات‌ها و تولید محصولات بیشتر مصرفی و صنعتی زمانی ارزش دارد که مردم بتوانند هزینه استفاده از آنها را بپردازند. اگر مردم به دلیل فقر نتوانند کالاهای مذکور را خریداری کنند دیگر توسعه صنعت روباتیک و تمامی تحولاتی که از آنها صحبت می‌شود ارزشی نخواهد داشت.
 
در سال‌های اخیر اطلاعات نادرست زیادی در مورد اقتصاد روباتی ارائه شده است و بسیاری از مردم این اطلاعات را پذیرفته‌اند و با ورود روبات‌ها به اقتصاد مخالفت می‌کنند. به نظر شما چگونه می‌توان سطح اطلاعات عمومی در مورد اقتصاد روباتی را بیشتر کرد و مردم را با مزایای آن آشنا کرد؟

ما باید در ابتدا این آگاهی را به مردم بدهیم که بین هوش مصنوعی (که یک تحول مثبت در زمینه نرم‌افزاری است) و روبات‌های فیزیکی تفاوت وجود دارد در حالی که اغلب مردم در مورد تفاوت‌های این دو گروه اطلاعات دقیقی ندارند. باید در نظر داشت ما در مورد روبات‌هایی صحبت نمی‌کنیم که مشاغل انسان را تصاحب می‌کند بلکه در مورد روبات‌هایی صحبت می‌کنیم که به انسان کمک می‌کند تا کارهایش را به بهترین شکل و با کمترین آسیب فیزیکی انجام دهد. بهترین مثال در بخش فعالیت‌های مربوط به سالمندان است.

 

اگر شما از فردی سوال کنید که آیا تمایل دارد روباتی در خانه‌های سالمندان انجام امور را بر عهده بگیرد قطعاً جواب منفی می‌شنوید ولی اگر این سوال را بپرسید که آیا موافق این است که روباتی به عنوان نیروی حمایت‌کننده از سالمندان در فرآیند جابه‌جایی آنها کار کند قطعاً جواب مثبت خواهید شنید.

 

 در این صورت انسان‌ها می‌توانند به برقراری رابطه انسانی سالم با سالمندان و تامین نیازهای آنها در زمینه تعامل اجتماعی و صحبت کردن بپردازند و انجام امور روزمره را به روبات‌ها واگذار کنند. این نشان می‌دهد روبات‌های آینده به کمک انسان می‌آیند تا کارهایی که نیاز به فکر کمتری دارند به آنها سپرده شود و انسان فرصت بیشتری برای مطالعه و مدیریت داشته باشد. این تغییر مثبتی است و می‌تواند زمینه تغییرات دیگری در بازار کار شود و فرصت‌های شغلی تازه‌ای ایجاد کند.

از طرف دیگر به دلیل کم بودن هزینه استفاده از روبات‌ها در فعالیت‌های اقتصادی و افزایش سطح درآمد شرکت‌ها، انتظار می‌رود سطح دستمزدهای انسان‌های شاغل در دنیای آینده بیشتر شود. رشد درآمد می‌تواند زمینه‌ساز ارتقای سطح نیازهای مصرفی شود و تقاضا برای استفاده از کالاهای مصرفی را در جامعه بیشتر کند. این تحول مثبتی برای اقتصاد امروز دنیاست.
 

 

گاهی در مورد مفید بودن استفاده از روبات‌ها در اقتصاد صحبت می‌شود ولی سوال مهم این است که چه کسی باید در مورد این مساله نظر دهد و این منفعت به چه کسی می‌رسد؟

به نظر من منفعت اصلی روباتی شدن اقتصاد به کل جامعه خواهد رسید زیرا رشد ثروت در جامعه و توزیع عادلانه آن به نفع همه است.

 

ضمن اینکه واگذاری فعالیت‌های صنعتی و فیزیکی به روبات‌ها می‌تواند باعث افزایش سطح سلامت جامعه شود که خود به افزایش طول عمر و افزایش سطح شادابی مردم می‌انجامد. اما باید سازمان یا ارگانی برای جمع‌آوری اطلاعات از جامعه ایجاد شود و این سازمان هم مسوولیت تهیه داده‌های مربوط به این صنعت را داشته باشد و هم بتواند اطلاعات درستی در اختیار جامعه قرار دهد.

 

شرکت‌های بزرگ صنعتی هم در این حوزه نقش مهمی دارند زیرا در نهایت آنچه آنها انجام می‌دهند باید از سوی جامعه مورد پذیرش قرار بگیرد و با استانداردهای پذیرفته‌شده در جامعه تطابق داشته باشد. اگر شرکتی بخواهد موفق عمل کند باید بتواند اثبات کند که روبات‌هایش مطابق با استانداردهای پذیرفته‌شده در جامعه کار می‌کنند. قوانینی که در سال‌های آتی وضع می‌شود می‌تواند مبنایی برای ارزیابی کار روبات‌ها و معرفی بهترین روبات‌ها از نظر عملکرد باشد.

 

این استانداردها مانند قوانین مربوط به بازار کار است که امروزه در تمامی کشورها دیده می‌شود با این تفاوت که دیگر حمایت از روبات‌ها به عنوان نیروی کار معنا ندارد و تنها کارایی آنها و استانداردهای آنهاست که به عنوان مولفه‌ای مهم در نظر گرفته می‌شود.

نتیجه انتخابات آمریکا تاوان سنگین خیانت به "پیرمرد سوسیالیست "

نوشتاری به بهانه نتیجه انتخابات آمریکا

تاوان سنگین خیانت به "پیرمرد سوسیالیست "

اگر برنی سندرز نامزد نهایی حزب دموکرات شده بود، ترامپ به احتمال فراوان قادر نمی بود به کاخ سفید راه یابد.

عصر ایران - "اگر ترامپ همچنان بخواهد با اظهارات و اقدامات خود علیه اقلیت های مذهبی همچون مسلمانان و اقلیت های قومی و زنان قدم بردارد ، آمریکا را به کابوسی برای او تبدیل می کنیم."

این متن توییتی است که "برنی سندرز" سناتور دموکرات ایالت ورمونت و نامزد به شکست کشانده شده حزب دموکرات در انتخابات درون حزبی 2016 آمریکا همزمان با نخستین دیدار دونالد ترامپ از کاخ سفید- در روز پنج شنبه- نوشته است؛ نخستین مبارزه جویی او با رییس جمهور منتخب آمریکا پس از پیروزی خیره کننده اش در انتخابات هشتم نوامبر.

"پیرمرد سوسیالیست " 75 ساله قرار بود پیرترین نامزد انتخاباتی آمریکا باشد اما دست های پیداو پنهان مانع آن شدند و کلید رقابت انتخاباتی 2016 را به هیلاری کلینتون دادند تا در انتخابات هشتم نوامبر یک افتضاح بزرگ برای حزب دموکرات به بار آورد و یک جهان را نگران پیامدهای پیروزی مردی کند که اگرحتی نیمی از شعارهای انتخاباتی خود را نیز بخواهد عملی کند، جامعه آمریکا در 4 سال آینده – و یا شاید بیشتر- شاهد یک عقبگرد جدی و خسارت بار در بسیاری از حوزه ها خواهد بود.

اگر افشا گری های ویکی لیکس انجام نشده بود شاید نوشتن این مطلب نیز چندان وجهی نداشت اما هم اکنون که همه می دانیم یکی از دلایل به شکست کشاندن برنی سندرز نخبگان و متنفذان "کله گنده" حزب دموکرات بودند – که حتی منجر به استعفای رییس کمیته ملی حزب دموکرات آمریکا در بحبوحه رقابت های انتخاباتی اخیر این کشور شد – زبان انتقاد مان تند و تیز تر خواهد بود و دلیلی کاملا منطقی برای اذعان به اشتباه مهلک حزب دموکرات را در پیش چشم داریم که منجر به پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات شد.

به بیان دیگر اگر نخبگان و دست های پشت پرده حزب دموکرات به نامزدی نهایی هیلاری کلینتون به هر قیمتی معتقد نبودند و با پرهیز از انواع و اقسام توطئه ها و خیانت ها می گذاشتند رقابت درون حزبی سندرز و کلینتون در یک فضای آزاد و بدون دخالت های پشت پرده شکل بگیرد، شاید امروز با نتیجه ای دیگر مواجه بودیم.

همان طور که دیدیم و دیدید ترامپ کانون اصلی تبلیغات کارزار انتخاباتی خود را روی محور " سیستم فاسد حاکم بر کاخ سفید و واشنگتن " قرار داده بود و هیلاری کلینتون نیز یکی از اضلاع اصلی این سیستم بود؛ افشاگری های ویکی لیکس نیز که در هفته های مانده به روز انتخابات به طور مداوم انجام می شد به طور عینی این واقعیت را عیان کرد که زدوبندهای پشت پرده در حزب دموکرات علیه پیرمرد سوسیالیست تا چه حد ناجوانمردانه بوده است.

دلسردی بخش اعظمی از رای دهندگان جوان و رای اولی ها (اعم از دختر و پسر) که به شعارهای مترقی و برابری خواهانه برنی سندرز دل بسته بودند پس از شکست او در جریان رقابت های درون حزبی ترمیم نشد و بسیاری از رای دهنده ها و حامیان سندرز یا در انتخابات شرکت نکردند و یا حتی برخی از آنها به ترامپ رای دادند.

اشتباه بزرگ حزب دموکرات این بود که اجازه نداد رقابتی طبیعی بین سندرز و کلینتون تکلیف نامزد نهایی را معلوم کند و ظاهرا نخبگان و متنفذان این حزب – از جمله خانواده بسیار متنفذ کلینتون – بر این بوده اند تا آرزوی فرستادن نخستین زن رییس جمهور به کاخ سفید را علی رغم تمامی واقعیت های روز جامعه آمریکا به هر قیمتی که شده محقق کنند که در نهایت تاوان این سودای آنها را باید کل جامعه آمریکا بپردازد و 4 سال آینده را شاهد استقرار یک رییس جمهور میلیاردر و "سوپر راست گرا" در کاخ سفید باشد؛ نامزد منتخبی که به لحاظ جایگاه فردی در منتهی الیه جریان راست ایستاده است در حالی که در جریان انتخابات با سر دادن شعارهای فریبنده آرای بسیاری از اقشار کم درآمد جامعه آمریکا را درو کرد.

بدون تردید اگر سندرز نامزد نهایی دموکرات ها می بود ، ترامپ نمی توانست با لفاظی و مانور تیلیغی روی فساد واشنگتن و اینکه او نامزدی خارج از این دایره فاسد است، به کاخ سفید راه یابد، چون سندرز به هیچ عنوان نمادی از فساد واشنگتن نبود ، اما این اتهام و انگ بسیار  به هیلاری کلینتون می چسبید چون او و خانواده اش به واقع یکی از نمادهای اصلی جریان حاکم بر آمریکا در دهه های گذشته محسوب  می شوند، از سوی دیگر سندرز به هیچ وجه نامحبوبی هیلاری کلینتون را نداشت و می توانست نامزدی محبوب و ترقی خواه به شمار رود که با ایده های تغییرخواهی جامعه آمریکا به خوبی آشنا بوده و در صورت پیروزی در انتخابات آنها را عملی خواهد کرد، این موضوع می توانست "امید" زیادی را در رای دهندگان دموکرات و مستقل و اقشار مختلف ایجاد کند.

مخلص کلام اینکه ندیدن نشانه های تغییر و تطبیق دادن خود با آن می تواند بسیار خسارت بار باشد، البته این موضوع یک حکم کلی است که در همه جای جهان و در هر موضوعی مصداق دارد و انتخابات اخیر آمریکا یک شاهد زنده و عینی برای اثبات این قضیه بود؛ ترامپ نبض تغییر خواهی جامعه آمریکا را فهمید و آن را به دست گرفت و با آن بازی کرد و به آن جهت داد تا در نهایت راهی کاخ سفید شد اما نخبگان حزب دموکرات که بر حسب ظاهر عمق و اهمیت  خواسته عمیق "تغییر خواهی" را درک نکرده بودند به دنبال تحقق رویاهای خود رفتند و پرواضح است که در عالم سیاست همواره واقعیات بر رویاها و فانتزی ها می چربد؛ و این گونه شد که ترامپ چهل و پنجمین رییس جمهور منتخب آمریکا شد و هیلاری کلینتون پس از دو بار شکست سنگین با سودای راه یابی به کاخ سفید خداحافظی کرد.

انتخابات اخیر آمریکا درس های فراوانی دارد که یکی از مهم ترین آنها ؛ ضرورت شناخت و همراهی با تغییرات جدید است چه در غیر این صورت ، واقعیات روزی – دیر یا زود – خود را به بدترین شکل ممکن تحمیل خواهند کرد.

بحران آب در کمین تهران

بحران آب در کمین پایتخت

پایگاه خبری تحلیلی آب ایران: آمارها حکایت از بحرانی جدی و تنشی غیرقابل انکار در عرصه منابع آبی شهر تهران دارد، که اگر در مدت کوتاه با تعامل دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط برای برون‌رفت از آن چاره‌ای اندیشیده نشود، یقینا به معضلی اساسی تبدیل خواهد شد که دامنگیر شهر و شهروندان می‌شود.

شاید وقتی سال ۱۳۳۴نخستین  تصفیه‌خانه شهر تهران با نام ‌جلالیه‌ در خیابان فاطمی فعلی به بهره‌برداری رسید و به تبع آن تصفیه‌خانه‌های دیگر احداث شد هیچ‌کس فکر نمی‌کرد که روزی پساب حاصل از آب ورودی به تهران نیاز به هدایت و ساماندهی داشته باشد.با وجود تأکید شرکت مهندسین مشاور الکساندرگیپ (طراح وقت پروژه آب تهران) مبنی بر احداث همزمان شبکه آب و فاضلاب در پایتخت که گویی برای پیشگیری از وضعیت امروز این کلانشهر مطرح شده بود، به دلایل مختلف اجرای طرح شبکه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب تهران با حداقل 40سال تأخیر به اجرا در آمد. تهران، امروز در هر ثانیه حدود 40مترمکعب آب مصرف می‌کند و این آب پس از تبدیل به پساب با توجه به نیمه‌تمام بودن پروژه جمع‌آوری و تصفیه فاضلاب به مناطق جنوب تهران روان شده و موجب افزایش سطح آب‌های زیرزمینی در آن مناطق می‌شود به‌نحوی که سازمان آب منطقه‌ای تهران برای مهار این معضل در طول 25سال گذشته مجبور به حفر چاه‌های متعدد در مناطق جنوبی پایتخت شده تا امکان انتقال آب به خارج از شهر را فراهم آورد.

تصور نادرست از بی‌انتهایی منابع آب زیرزمینی شهر تهران سبب شد تا راهبرد حل مشکل رواناب‌ها و فاضلاب با تکیه بر انتقال به خارج از شهر طراحی‌شود. به همین دلیل انتقال آب ناشی از بارندگی توسط نهرها و شبکه‌های جدیدالاحداث بتنی به مرور تراز آب‌های زیرزمینی پایتخت را دچار چالش جدی ساخت، از دیگر سو‌ کاهش 70درصدی بارندگی طی چند سال گذشته خود نیز بر شدت این امر افزود.
حکایت هدایت و مدیریت منابع آبی شهر تهران به مانند بسیاری دیگر از حوزه‌ها، توأم با افراط و تفریط است، زمانی فکری برای هدایت پساب‌های این شهر نمی‌شد و همه این حجم آب در منطقه جنوبی تهران جمع می‌شد. بعدها به فکر افتادیم با ساخت کانال‌های بتنی که امکان جذب آب را از بین برده‌اند و احداث جمع‌آوری شبکه آب‌های سطحی و شبکه جمع‌آوری فاضلاب از مسیرهای متعدد این حجم آب را از شهر خارج کنیم.خلاصه همه دست به‌دست هم دادیم تا این آب را به جای تزریق و بازگرداندن به منابع زیرزمینی از این شهر دور کنیم. با یک معادله ساده درخصوص منابع آبی به‌سادگی درخواهیم یافت که برداشت آب، آن هم در این حجم، قطع به یقین موجب کاهش منابع زیرزمینی و تنزل سطح آب‌های تحت‌الارضی خواهد شد.کاهش بارندگی به‌خصوص طی 4سال گذشته از رقم 365میلی‌لیتر در سال به 115میلی‌لیتر نیز بر این معضل دامن زده است.
اما این شهر در حال توسعه است، خیابان‌های آسفالته آب باران را نه‌تنها جذب نمی‌کند بلکه با شیب‌بندی و نهرسازی موجود به سوی کانال‌های بتنی هدایت ‌کرده که براساس میزان بارندگی سالانه بین 100میلیون تا 300میلیون مترمکعب از این طریق آب از شهر خارج می‌شود. از سویی براساس آمار انشعابات نصب شده فاضلاب، هم‌اکنون حدود 270میلیون مترمکعب از مسیر این انشعابات، آب از پایتخت خارج می‌شود و رواناب‌های کوه‌های شمالی شهر نیز سرنوشتی غیراز این ندارند و حدود 140میلیون مترمکعب آب در سال نیز از مسیر روددره‌های تهران از دست می‌دهیم.
این آمار حکایت از بحرانی جدی و تنشی غیرقابل انکار در عرصه منابع آبی شهر تهران دارد، که اگر در مدت کوتاه با تعامل دستگاه‌ها و نهادهای ذیربط برای برون‌رفت از آن چاره‌ای اندیشیده نشود، یقینا به معضلی اساسی تبدیل خواهد شد که دامنگیر شهر و شهروندان می‌شود. اما پیشنهاد می‌شود تا تصمیمات متخذه در برگیرنده موارد زیر باشد :
1- آب ناشی از بارندگی می‌تواند از طریق چاه‌های جذبی به سفره‌های آب زیرزمینی تزریق شود.
2- بازنگری در رشد و پرورش پوشش گیاهی و فضای سبز پارک‌ها و اماکن برای تقلیل آب مورد نیاز فضای سبز شهر تهران که خود می‌تواند رقم مصرفی فعلی یعنی 300میلیون مترمکعب در سال را به 100میلیون مترمکعب کاهش دهد.
3- بازچرخانی پساب و استفاده مجدد از فاضلاب تصفیه شده در فضای سبز شهر و ایجاد تصفیه‌خانه‌های محلی به‌منظور ارتقای بهره‌وری چرخه منابع آبی پایتخت.
4- اصلاح روددره‌های جاری تهران و فراهم ساختن امکان جذب آب در مسیر این روددره‌ها و تزریق بخش اعظمی از این آب‌ها به منابع زیر زمینی که خود رقمی معادل 140میلیون مترمکعب در سال می‌تواند به سفره‌های زیرزمینی شهر تهران بازگرداند.
امید است با رویکردی علمی-کاربردی و با عزمی جمعی در مسیر برون رفت از چالش بحران آب پایتخت گام برداریم و این جز به مدد همراهی و همدلی همه نهادها و دستگاه‌های ذیربط و با تکیه بر پشتوانه شهروندان به نتیجه نخواهد رسید. یادمان باشد «آب مایه حیات است» و شهرمان به این آب حیاتبخش نیاز دارد.

منبع: همشهری آنلاین