درباره ماهی «تیلاپیا»

مضرات مصرف ماهی «تیلاپیا» برای سلامت انسان

تاریخ انتشار: ۱۴ آذر ۱۳۹۶

در حالی که اعتراضات محافل علمی و محیط زیستی به صدور مجوز تکثیر و پرورش ماهی مهاجم تیلاپیا در کشور شدت گرفته، یک استاد دانشگاه در رشته شیلات نیز ابعاد دیگری از مخاطرات ماهی تیلاپیا را از نظر بهداشتی و اقتصادی تشریح کرد.

به گزارش روزنامه ایران، دکتر حمید عبدالله‌پور، عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد گیلان گفت: در بسیاری از کشورهای جهان ماهی تیلاپیا به ماهی فقرا معروف است چون از جیره غذایی ارزان قیمت استفاده کرده و همه چیز خوار است و تقریباً از قیمت مناسبی هم برخوردار است از سوی دیگر ارزش غذایی این ماهی در حد خوک است.

او افزود: یکی از مهمترین فاکتورهای تعیین کننده ارزش غذایی ماهی‌ها، نسبت اسید چرب امگا 3 به امگا 6 در آنهاست که هرچقدر این نسبت زیادتر باشد نشان از ارزش بالای غذایی آن ماهی دارد اما در تیلاپیا این نسبت بسیار کم است و در عوض میزان امگا 6 خیلی بالاتر از امگا 3 بوده و این امر باعث بیماری آلزایمر، التهابات روده‌ای و بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود، در حالی که در ماهی‌هایی مانند سالمون، قزل آلا، ساردین، تن ماهیان، ماهی کولی و غذاهای دریایی چون خرچنگ، اسید چرب امگا سه بسیار سرشار است. این اسید چرب باعث جلوگیری ازامراض قلبی و کنترل دیابت می‌شود و بالعکس آن امگا شش ممکن است موجب اختلالات مغزی، آلزایمر و تشدید التهابات شود.

این مدرس دانشگاه افزود: البته این بدان معنی نیست که فردی با چندبار استفاده از تیلاپیا دچار بیماریهای فوق الذکر شود بلکه اگر این مصرف مداوم و طولانی مدت باشد طبق گفته پزشکان امکان بروز بیماری دارد. اما نکته حائز اهمیت این است که تیلاپیا با این ارزش غذایی کمی که نسبت به گونه‌های دیگر دارد قیمتی تقریباً برابر وحتی بیشتر از قزل آلا در ایران دارد بنابراین عقل سلیم حکم می‌کند که به جای تیلاپیا از ماهی‌های با ارزش دیگر مصرف شود.

ماهی تیلاپیا که به گواه اتحادیه جهانی حفاظت از طبیعت در لیست گونه‌های مهاجم و خطرناک قرار دارد می‌تواند محل زندگی و تخم و لارو سایر ماهیان را با سرعت نابود کرده و موجب انقراض نسل آنها شود با این حال پرورش این ماهی، به دلیل کم هزینه بودن، قدرت تکثیر بالا و زندگی حتی در آبهای آلوده می‌تواند سود کلانی را عاید برخی پرورش دهندگان آن کند.

خطر شیوع بیماری ویروسی Til V

تیلاپیا یکی از نگرانی‌های جدی و تازه مطرح شده پژوهشگران حوزه آبزیان در جهان است. بر اساس مقاله علمی که اخیراً در یکی از ژورنال‌های علمی چاپ شده در حال حاضر چهار کشور تایلند، مصر، اکوادور و کلمبیا به عنوان کشورهای آلوده به این ویروس معرفی شدند و در عین حال خطر شیوع این بیماری در 43کشور دیگر جهان از جمله چین نیز وجود دارد.

حمید عبدالله‌پور در این باره گفت: متأسفانه ما در ایران تجربه خوبی از این نظر نداریم به‌طوریکه ورود بسیاری از گونه‌های غیر بومی آبزی به کشورمان همواره منجر به ورود بیماری‌ها و آلودگی‌های فراوان و وارد شدن خسارات زیادی به ماهیان بومی و پرورشی‌مان شده است.

او افزود: ماهی قزل آلای رنگین کمان نزدیک به نیم قرن است که وارد کشور ما شده اما متأسفانه هنوز شیلات ایران نتوانسته در تولید و تکثیر تخم این ماهی موفق باشد و هرساله نزدیک به 400 میلیون تخم قزل آلا برای پرورش وارد کشور می‌کند که بابت هر تخم 50 تومان هزینه شده و در بازار این تخم‌ها به قیمت 150 تا 200 تومان فروخته می‌شود که این واردات هرساله حدود 40 میلیارد تومان سود برای واردکنندگان دارد اما آلودگی این تخم‌ها به سه نوع ویروس در سال‌های اخیر خسارات زیادی به پرورش دهندگان قزل‌آلا در کشور وارد کرده است. و سؤال ما از شیلات این است که چرا به جای صرف این همه بودجه‌های میلیونی برای پروژه‌های غیر مؤثر، و صرف این همه انرژی برای تکثیر یک ماهی مهاجم نباید امروز بتوانیم بعد از نیم قرن خودمان تخم ماهی قزل آلا تولید کنیم؟ در حالیکه شیلات 5-6 نفر را بورسیه کرد تا از انگلستان دکترا بگیرند چرا امروز نباید از این افراد در بخش اجرا بهره ببریم؟ متأسفانه تمامی این افراد به پست و مقام رسیده‌اند و در آزمایشگاه کار نمی‌کنند.

این استاد دانشگاه خاطرنشان کرد: بر اساس اعلام سازمان فائو، چین در سال گذشته 43 هزار تن ماهی تیلاپیا به ایران فروخته که شیلات ایران این رقم را 16 هزار تن عنوان می‌کند! و همین واردات باعث شد تا بسیاری از پرورش دهندگان ماهی به دلیل فراوانی تیلاپیا در بازار داخلی، با ضرر و ورشکستگی مواجه شوند یا مجبور باشند ماهی‌های با کیفیت خود را با وجود صرف هزینه‌های هنگفت برای پرورش به قیمتی ارزان‌تر از تیلاپیا به فروش برسانند که این امر صدها نفر از پرورش دهندگان ماهی را در سراسر کشور با بحران و نابودی سرمایه‌هایشان مواجه کرده است.

او افزود: می‌گویند تکثیر تیلاپیا باعث اشتغالزایی می‌شود ولی این اشتغالزایی نیست! چون به موازات ایجاد شغل برای عده‌ای در کویر خشک بافق یزد صدها پرورش‌دهنده کپورماهی و قزل آلا در شمال ایران و دیگر مناطق کشور همین الآن با بحران ورشکستگی ناشی از واردات تیلاپیا و بیماری‌های ویروسی وارد شده در اثر تخم قزل آلا مواجه هستند .

---

---

مصرف تیلاپیا ممنوع!

تیلاپیا نیاز اکسیژنی کمی دارد و دارای هزینه تولید پایین است. ضمن اینکه این ماهی قابلیت رشد و تکثیر خیلی سریع داشته و به علت نزدیک بودن طعم آن به طعم مرغ، خیلی زود طرفداران بسیاری پیدا کرده‌است.

مجله سیب سبز - نیکو کلینی: احتمالا شما هم هنگام گذر از ماهی‌فروشی‌ها یا فروشگاه‌های مواد پروتئینی با تابلوی «ماهی تیلاپیا موجود است» مواجه شده‌اید. مدتی است که این ماهی به بازار ایران وارد شده و حتی استخرهای پرورش ماهی هم شروع به پرورش تیلاپیا کرده‌اند.

 

شاید یکی از عوامل رواج این نوع ماهی در بازار ایران قیمت مناسب آن در مقایسه با دیگر ماهی‌ها باشد. اما از آنجایی که از قدیم گفته‌اند هیچ ارزانی بی‌سبب نیست، ما درمورد درستی و نادرستی این شایعه (ضررهای ماهی تیلاپیا) با متخصص تغذیه و کارشناس ارشد شیلات گفت‌و‌گو کرده‌ایم که شما در ادامه این مطلب می‌خوانید.

آیا تیلاپیا ضرر دارد؟

ماهی تیلاپیا در بسیاری از کشورهای آسیا، آفریقا و ایالات‌متحده پرورش می‌یابد. این ماهی نسبت به سایر ماهی‌ها قیمت پایینی دارد و به سبب سهولت مصرف، طرفداران بسیاری دارد. تیلاپیا مثل بسیاری دیگر از ماهی‌ها تیغ‌های آزاردهنده ندارد و گوشت آن به راحتی فیله و پخته می‌شود اما در سال 2008، متخصصان دانشکده پزشکی دانشگاه «ویک فارست» گزارشی از یک تحقیق منتشر کردند که خبر از مضرات ماهی تیلاپیا می‌داد. تیلاپیا میزان بالایی امگا 6 دارد. این نوع اسید چرب مزایایی برای ترمیم بافت‌های آسیب‌دیده بدن دارد اما در عین حال مصرف بیش از اندازه‌اش هم خطرات بسیاری مثل اختلالات مغزی به دنبال دارد و درواقع در این نوع ماهی میزان اسید چرب امگا 3 از امگا 6 بسیار کمتر است.

دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه در مورد نسبت این دو نوع اسید چرب در دو ماهی تیلاپیا و سالمون به سیب سبز می‌گوید: به‌طور معمول اسید چرب امگا 3 باید بیشتر از اسید چرب امگا 6 باشد. به‌طور مثال نسبت امگا 3 به امگا 6 موجود در ماهی سالمون 10برابر همین اسیدهای چرب در ماهی تیلاپیاست و همین نسبت به خوبی ارزش‌های غذایی این نوع ماهی را مشخص می‌کند. در 300 گرم ماهی تیلاپیا، 67 میلی گرم امگا 3، 84 میلی‌گرم امگا6 و 16 میلی گرم کلسترول وجود دارد و همین آمار می‌تواند به شما نشان دهد که این ماهی علاوه بر امگا6، دارای میزان بالایی کلسترول هم هست.

تیلاپیا دستپخت چینی‌ها

تیلاپیا نیاز اکسیژنی کمی دارد و دارای هزینه تولید پایین است. ضمن اینکه این ماهی قابلیت رشد و تکثیر خیلی سریع داشته و به علت نزدیک بودن طعم آن به طعم مرغ، خیلی زود طرفداران بسیاری پیدا کرده‌است. اوایل ورود ماهی تیلاپیا به ایران، این ماهی مثل بسیاری اجناس دیگر بازار از چین وارد می‌شد. طی گزارش منتشرشده توسط فاکس نیوز این ماهی‌ها در کشور چین در محیط نامناسب آلوده به پسماندهای صنعتی پرورش یافته و با وجود این شرایط به بازار مواد غذایی دیگر کشورها وارد می‌شدند.

در این گزارش آمده است که تیلاپیای چینی در استخرهای آب حاوی آنتی‌بیوتیک و هورمون پرورش می‌یابد و از زباله، مواد بی‌ارزش و بعضا آلوده برای تغذیه‌شان استفاده می‌شود و مقادیر بالای هورمون می‌تواند اختلالات زیادی برای نوجوانان در دوره بلوغ به وجود آورد. دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه در مورد این موضوع نظر خاصی ارائه نمی‌کند چراکه به نظر می‌رسد سازمان‌های مرتبط همچون سازمان کنترل غذا و دارو و وزارت بازرگانی نسبت به این موضوع نظارت کافی داشته باشند.

کارشناسان چه می‌گویند؟

عیسی گلشاهی، مدیرکل دفتر توسعه بازار شیلات در مورد واردات ماهی تیلاپیا می‌گوید: «واردات این نوع ماهی به شیوه خاصی انجام می‌شود و سازمان‌های دامپزشکی و شیلات بر ورود این ماهی‌ها به بازار نظارت می‌کنند. تولید و پرورش این ماهی در کشور چین و دیگر کشورهای تولیدکننده با استانداردهای بهداشتی صورت می‌گیرد و پرورش‌دهندگان این ماهی برای صادرات آن به دیگر کشورها ملزم به رعایت استانداردهای سازمان غذا و داروی کشورهای اروپایی و ایالات‌متحده هستند.

در مورد واردات این ماهی به ایران هم بازدیدهای فنی دقیقی انجام شده و توسط سازمان دامپزشکی گواهی‌های بهداشتی اعطا شده است. نمایندگان ولی فقیه در وزارت جهاد کشاورزی از مراحل پرورش بازدید می‌کنند و هیچ یک از موارد شایعه‌شده درخصوص آلودگی محیطی و تغذیه نامناسب این ماهی‌ها تایید نمی‌شود. این موضوع فقط یک شایعه برای تشویش اذهان عمومی و جلب‌توجه افکار مردم به سمت مواد پروتئینی دیگر است.» در حال حاضر در مناطق گرمسیری کشورمان امکان تولید ماهی تیلاپیا وجود دارد اما با توجه به هزینه‌های پرورش و روند تولید، واردات این ماهی‌ها به قوت خود باقی است و فرآوری، بسته‌بندی، توزیع و فروش این محصولات در کشور ما به نظر به‌صرفه‌تر می‌رسد.

پرورشی بخوریم یا دریایی؟

بهزاد سعیدپور، کارشناس محیط زیست دریایی و عضو هیات علمی دانشگاه محیط زیست، درخصوص استفاده از کودهای حیوانی در روند پرورش ماهی تیلاپیا به سیب سبز می‌گوید: «این کار در روند تولید اکثر ماهی‌ها در همه جای دنیا صورت می‌گیرد و منع خاصی وجود ندارد. حتی به صورت طبیعی در رودخانه‌ها هم این اتفاق می‌افتد و این موضوع باعث آلودگی خاصی نمی‌شود چراکه این مواد شرایط لازم برای گسترش جمعیت پلانکتون و فیتوپلانکتون‌‌ها (جلبک‌های تک‌سلولی) را فراهم می‌کنند و پیش از تیلاپیا در مورد قزل‌آلای پرورشی یا کپور هم این کار صورت می‌گرفت.»

 دکتر خدیجه رحمانی، متخصص تغذیه در مورد ماهی‌های پرورشی و دریایی می‌گوید: «تغذیه دریایی ماهی‌ها از موجودات ریزتر در محیط دریا، بسیار بهتر از ماهی‌های پرورشی است و توصیه می‌کنیم ماهی‌های دریایی را در اولویت قرار دهید، اما در نظر داشته باشید که نسبت به اندازه ماهی‌ها حساس باشید چراکه هر چه جثه ماهی بزرگ‌تر و سن ماهی بالاتر باشد امکان وجود مقدار بالای جیوه در بدن آن بیشتر است، به همین دلیل توصیه می‌کنیم که ماهی‌های کوچک‌تر را به صورت تازه و بدون مواد نگهدارنده مصرف کنید.» تا حد امکان از سلامت پرورش ماهی اطمینان حاصل کنید چراکه ماهی‌ها با موادی که پرورش می‌یابند، بزرگ می‌شوند و با همان مواد هم بر سر سفره‌های ما می‌آیند.

چه ماهی‌هایی را جایگزین کنیم؟

در شرایط فعلی کشور ما که سرانه مصرف ماهی پایین است و ذائقه بسیاری از خانواده‌ها با غذاهای دریایی همخوانی ندارد، ورود ماهی تیلاپیا اتفاق خوبی به حساب می‌آید. بااینکه ماهی تنها منبع ید به‌حساب می‌آید بسیاری از خانواده‌ها بر اساس آیین‌های سنتی به‌جز شب یلدا و شب عید، گوشت ماهی را در برنامه غذایی‌شان نمی‌گنجانند و خودشان را درگیر بوی عجیب و تیغ‌های آزاردهنده‌اش نمی‌کنند اما با وجود سهولت مصرف این نوع ماهی، دکتر رحمانی، متخصص تغذیه توصیه می‌کند که این ماهی را به‌طور مداوم مصرف نکنید و در گروه غذایی دریایی‌تان تنوع و گوناگونی به‌وجود بیاورید و خانم‌های باردار، شیرده و کودکان از مصرف زیاد این ماهی خودداری کنند.

 میزان مصرف ماهی یک فرد بالغ به‌طور متوسط یک یا دو بار در هفته است و این دفعات را میان ماهی‌های مختلف مثل ماهی قزل‌آلا، سفید، سالمون و تن تقسیم کنید. در مصرف ماهی تیلاپیا احتیاط لازم به خرج دهید چراکه مصرف بیش از اندازه امگا 6 باعث بیماری‌های قلبی و عروقی، بیماری‌های التهابی مثل آرتریت، آسم و آلرژی، بیماری‌های خودایمنی مثل لوپوس می‌شود. این بیماری‌ها طیف گسترده‌ای دارند و باید در مصرف این نوع از اسید چرب جانب احتیاط را در نظر بگیرید.

اصل تنوع را فراموش نکنید

 متخصصان تغذیه می‌گویند ماهی سالمون، کولی، ساردین، قزل‌آلای رنگین کمانی و تن دارای امگا 3 بیشتری نسبت به تیلاپیاهستند، در برنامه غذایی خود بهره ببرید. آنها هیچ یک از ماهی‌ها را  حذف نمی‌کنند اما نسبت به میزان مصرف هشدارهای لازم را ارائه می‌کنند.

 

هرماهی کنسروی تن نیست

از آنجایی که ماهی نسبت به سایر جانشینان گوشت قرمز، پروتئین زودهضمی دارد و چربی‌های ضروری آن برای بدن مفید است، بهتر است مواردی را برای درست انتخاب کردن در نظر بگیرید. توصیه متخصصان تغذیه این است که ترجیحا ماهی را به صورت تازه مصرف کنید، اما اگر سراغ کنسروها رفتید، دور این غلط مصطلح را خط بکشید که هر ماهی کنسروی، ماهی تن است. این روزها انواع ماهی‌ها مثل سالمون، تن و حتی تیلاپیا در کنسرو‌ها بسته‌بندی می‌شوند.

با ماهی ویتامین C  مصرف کنید

ماهی‌هایی که چرب هستند، باید به‌صورت تازه میل شوند و ترجیحا آنها را به مدت طولانی در فریزر نگهداری نکنید، علاوه بر اینکه ماهی‌های چرب نسبت به حرارت و نحوه پخت‌وپز حساس هستند.

ما به شما پیشنهاد می‌کنیم که از روش بخارپز یا کبابی برای صرف این ماده پروتئینی استفاده کنید، ضمن آنکه مصرف مواد غذایی حاوی آهن‌همراه ویتامین C می‌تواند به جذب آن کمک فراوانی کند. برای این منظور می‌توانید به همراه ماهی کمی آبلیمو یا آب نارنج مصرف کنید تا آهن آن به‌طور کامل جذب بدن‌تان شود.

درخوراک‌تان تعادل ایجاد کنید

 ماهی تیلاپیا هم مثل ماهی‌های دیگر طبع سرد دارد، پس بهتر است در انتخاب مواد غذایی که همراه آن میل می‌کنید دقت داشته باشید. متخصصان تغذیه پیشنهاد می‌کنند که با استفاده از ادویه‌هایی مثل زیره، دارچین و زنجبیل که طبع گرم دارند ماهی را مزه‌دار کنید و به این وسیله یک تعادل طبیعی به‌وجود آورید.

---

---

---

خواص و مضرات ماهی تیلاپیا

تیلاپیا

تحقیقات جدید نشان داده که مصرف ماهی تیلاپیا ممکن است به قلب آسیب بزند.

مطالعات نشان داده است که این ماهی پرورشی میزان بالایی اسید چرب امگا 6 دارد. ماهی پرورشی پرطرفدار به نام تیلاپیلا یا تیلاپیا(Tilapia)، ممکن است به علت سطح پایین اسید چرب امگا 3 و میزان بالای اسید چرب امگا6 به قلب شما آسیب بزند. تحقیقات جدید نشان داده‌اند که این ترکیب به ویژه برای بیمارانی که مشکلات قلبی، آرتروز، آسم و دیگر بیماری‌های مربوط به التهاب بیش از حد دارند، مضر است.

اگر شما جزء جمعیت آسیب‌پذیری چون بیماران قلبی هستید، لازم است که در مورد آنچه می‌خورید بسیار دقیق باشید. منظور از آنچه می‌خورید، شامل همه چیز است. ولی وقتی نوبت به ماهی می‌رسد، مهم‌ترین کاری که می‌توانید برای قلب خود انجام دهید، این است که نوع مناسب ماهی را مصرف کنید و یا از روغن ماهی رژیمی استفاده نمایید. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهند شما با خوردن نوع نامناسب ماهی به خود آسیب می‌زنید و تیلاپیلا نیز در گروه ماهی‌های نامناسب قرار دارد.

البته ممکن است این برای همه مشکل‌ساز نباشد. یعنی خوردن تیلاپیلا بیش از خوردن همبرگر برای افراد عادی مشکل ایجاد نمی‌کند.

سخنگوی انجمن رژیم درمانی آمریکا در مورد توزیع‌کنندگان گفت: این صنعت باید راه‌های پرورش ماهی را اصلاح نماید. ایده کلی پرورش ماهی خوب است، ولی در این صنعت برای تغذیه ماهی از غذاهای ارزان استفاده می‌شود تا قیمت ماهی پایین نگه داشته شود و این مسئله تاثیر بدی روی کیفیت تغذیه‌ای ماهی می‌گذارد.

محققان مصرف دو وعده ماهی در هفته را توصیه می‌کنند که بهتر است از ماهی‌های چرب از قبیل سالمون استفاده شود. اولین دلیل آن افزایش اسیدهای چرب امگا 3 است.

اما هیچ کس به تاثیرات تغذیه‌ای ماهی پرورشی که به طور انفجاری افزایش می‌یابد توجهی نکرده است (ماهی‌های پرورشی 9.2 درصد افزایش سالانه دارند اما ماهی‌های دریایی 1.4 درصد در سال افزایش می‌یابند.) به ویژه تیلاپیلای ارزان‌قیمت از نظر محبوبیت، رشد روزافزون دارد.

در این مطالعه از کروماتوگرافی گازی برای تجزیه و تحلیل اسیدهای چرب 30 نوع ماهی پرورشی و دریایی پر مصرف استفاده شد. قزل‌آلای پرورشی و سالمون دریای آتلانتیک میزان مناسبی از اسید چرب امگا3 در مقابل اسید چرب امگا6 داشت. در مقابل تیلاپیلای پرورشی نسبت ناسالمی از این اسیدهای چرب داشت.

محققان مصرف ماهی دریایی را توصیه می‌کنند. سالمون وحشی و حتی کنسرو سالمون وحشی، میزان بالایی امگا3 دارد و منبع عالی پروتئین است.

بهتر است بر ماهی‌های سرد آبی از قبیل سالمون، قزل‌آلای رنگین‌کمانی، ساردین، تون و ماهی کولی که همگی اسیدهای چرب سالم دارند تاکید شود.

/ همشهری

---

---

---

مرتبط:

- گزارش نشست بررسی وضعیت پرورش ماهی کشور با حضور برخی از فعالان در تسنیم

قلیان یک عامل ابتلا به "هپاتیت" و "سل"

قلیان عامل ابتلا به "هپاتیت" و "سل"

بارها نسبت به استعمال قلیان و مضرات آن هشدار داده شده و چند اشتباه رایج درباره آن وجود دارد؛ یکی از آنها کاهش سموم موجود در دود قلیان با عبور از آب است، اما این ادعا واقعیت ندارد و برخلاف این عقاید،دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بیشماری از مواد سمی است.

به گزارش ایسنا، در گذشته قلیان بیشتر در مناطق جنوبی کشور و در میان بانوان سالخورده خانواده و در منزل مورد استفاده قرار می‌گرفت، در حالی که اکنون الگوی مصرف در سرتاسر کشور و به ویژه در میان جوانان و در سفره‌خانه‌­های سنتی و مکان‌های مشابه شایع شده است. در مورد قلیان چند اشتباه رایج در جامعه وجود دارد؛ یکی از آنها کاهش سموم موجود در دود قلیان با عبور از آب است، اما این ادعا اصلاً واقعیت ندارد و تنها نقش آب، کاهش دمای دود و افزایش رطوبت آن و در نتیجه قابل تحمل کردن استنشاق آن برای فرد مصرف کننده است. برخلاف بسیاری از عقاید و باورهای سنتی، دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بیشماری مواد سمی است.

قلیان اعتیادآور است

می‌گویند قلیان اعتیادآور نیست، در حالی که دود هر نوع محصول توتون از جمله توتون مورد مصرف در قلیان، حاوی نیکوتین است که ماده‌ای اعتیادآور است و چندبار مصرف آن موجب اعتیاد به نیکوتین می‌شود .

همچنین این اعتقاد وجود دارد که مصرف قلیان کم خطرتر از سیگار است؛ در حالی که مصرف قلیان در مقایسه با سیگار دود بسیار زیادتری را وارد ریه‌­های فرد مصرف کننده می‌کند. افراد سیگاری که به طور متوسط ۱۲-۸ نخ سیگار در روز مصرف می‌کنند، به طور متوسط، با ۷۵-۴۰ پک به مدت ۷-۵ دقیقه حدود نیم لیتر دود استنشاق می‌کنند. مصرف کننده قلیان در هر وعده مصرف که به طور متوسط ۸۰-۲۰ دقیقه طول می‌کشد، حدود ۲۰۰-۵۰ پک می‌زند و هر پک به طور متوسط حاوی15/. تا یک لیتر دود است؛ یعنی هر وعده مصرف قلیان به طور متوسط معادل کشیدن ۴۰ تا ۸۰ و گاهی ۱۰۰ نخ سیگار است. از دیگر عوارض قلیان که در سیگار دیده نمی‌شود، افزایش احتمال انتقال بیماری‌های واگیردار و مسری، نظیر تبخال و هپاتیت و سل است که به دلیل استفاده اشتراکی آن دیده می‌شود.

حتی درصورت عوض کردن سر لوله قلیان، مواد باقی مانده در شلنگ آن می‌تواند عامل انتقال این بیماری‌ها باشد. علاوه بر آن احتمال آلوده بودن توتون و تنباکوی مورد استفاده در قلیان به انواع قارچ‌ها و میکروب‌ها وجود دارد. در بیشتر موارد تنباکوی مورد استفاده در قلیان کیفیت مناسبی نداشته و با کمی اسانس قابل عرضه می‌شود.

مصرف قلیان فقط برای مصرف کننده خطرناک است؟

بنابراعلام دفتر آموزش و ارتقای سلامت وزارت بهداشت، گفته می‌شود مصرف قلیان فقط برای فرد مصرف کننده خطرناک است، درحالی که استنشاق تحمیلی دود دخانیات شامل مصرف قلیان هم می‌شود؛ به طوری که یک ساعت در معرض دود قلیان دیگران بودن، معادل مصرف شش تا هشت نخ سیگار است. به اشتباه، نگاه برخی خانواده‌ها به قلیان، نوعی تفریح و تفنن است و این امر موجب می‌شود تا از سویی استعمال قلیان توسط نوجوانان و جوانان و حتی در مواردی کودکان در حضور والدین و حتی به تشویق والدین برای ایجاد صمیمیت بین اعضای خانواده، صورت پذیرد و والدین ناآگاهانه زمینه اعتیاد عزیزان خود به نیکوتین و در نهایت مواد دخانی را فراهم کنند.

منبع: ایسنا

پس از مصرف نمک فراوان چه کاری انجام دهیم؟

نود و پنج درصد سدیم مصرفی شما در بدن جذب می شود. از این رو، حتی مصرف بیش از حد نمک به صورت مقطعی نیز پتانسیل مواجهه با اثراتی منفی را ایجاد می کند.

سدیم یکی از عناصری کلیدی برای بدن انسان به منظور ارائه عملکرد درست و تنظیم مایعات است، از این رو حذف نمک از رژیم غذایی ایده خوبی محسوب نمی شود. اما مشکل زمانی شکل می گیرد که ما در مصرف این ماده زیاده روی می کنیم.

 

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "کوکینگ لایت"، نمک بیش از اندازه در یک وعده غذایی می تواند به بروز نشانه هایی مانند ضربان سریع قلب، احساس تورم در بدن، و ناتوانی در به خواب رفتن منجر شود.

نود و پنج درصد سدیم مصرفی شما در بدن جذب می شود. از این رو، حتی مصرف بیش از حد نمک به صورت مقطعی نیز پتانسیل مواجهه با اثراتی منفی را ایجاد می کند. مطالعه ای که توسط مرکز کنترل بیماری آمریکا انجام شد، نشان داد که 90 درصد شهروندان این کشور بیش از حد نمک مصرف می کنند و بزرگسالان به طور متوسط 3,592 میلی گرم سدیم در روز دریافت می کنند، که فراتر از مقدار توصیه شده 2,300 میلی گرم در روز است.

با گذشت زمان، کلیه ها در پردازش سدیم اضافی دچار مشکل می شوند، از این رو بدن به آب برای رقیق کردن آن متکی می شود و بر همین اساس ممکن است احساس نفخ و پف کردن در شما شکل بگیرد. این فرآیند میزان مایع اطراف سلول ها و حجم خون در بدن را افزایش می دهد. افزایش حجم خون به معنای آن است که قلب باید سخت‌تر کار کند و این شرایط در بلند مدت می تواند به فشار خون بالا، حمله قلبی و سکته مغزی منجر شود.

با مصرف غذاهای بسته بندی شده و آماده یا استفاده مکرر از غذاهای رستورانی دریافت بیش از اندازه سدیم به راحتی امکان پذیر است. بهترین کاری که می توانید انجام دهید گوش دادن به آن چیزی است که بدن به شما می گوید.

هر فردی ممکن است بیش از حد نمک مصرف کند، اما با مد نظر قرار دادن برخی اقدام ها می توانید شرایط را بار دیگر متعادل سازید.

آب فراوان بنوشید

نوشیدن آب فراوان به تخلیه سدیم اضافی از کلیه ها کمک می کند، آب مورد نیاز بدن را تامین می کند و به کاهش احساس نفخ و تورم کمک خواهد کرد.

ورزش کنید

ورزش کردن به دفع سدیم از طریق تعریق کمک می کند. اما باید نسبت به تامین آب مورد نیاز بدن توجه داشته باشید.

مواد غذایی پتاسیم دار بخورید

پتاسیم به خنثی کردن سدیم کمک می کند. مواد غذایی مانند موز، لوبیا سفید، سبزیجات برگدار، و سیب زمینی همگی منابع خوبی برای پتاسیم هستند. مصرف مواد غذایی با محتوای پتاسیم بالا ایده خوبی است، زیرا آنها به طور معمول از مواد غذایی کامل محسوب می شوند که سطح سدیم را نیز به طور طبیعی کاهش می دهند. با این وجود، افرادی که به بیماری کلیوی مبتلا هستند باید میزان مصرف پتاسیم خود را زیر نظر داشته باشند و در این زمینه با پزشک صحبت کنند.

با پزشک خود صحبت کنید

برخی افراد با خطر بیشتر حساسیت به نمک مواجه هستند که از آن جمله می توان به افرادی بزرگتر از 51 سال، آفریقایی‌آمریکایی تبارها، و افراد مبتلا به بیماری قلبی عروقی یا فشار خون بالا اشاره کرد. اگر درباره میزان مصرف نمک خود نگران هستید و فکر می کنید ممکن است حساسیت به نمک داشته باشید، مراجعه به پزشک و صحبت در این زمینه با وی بهترین گزینه است.

از دلایل ابتلا به دیابت

دلایل ابتلا به دیابت

اگر حتی اندکی برای سلامتی خود ارزش قائل هستید، احتمالا با قوانین پایه به حداقل رساندن خطر ابتلا به دیابت نوع 2 یعنی سالم غذا خوردن، فعال بودن، و حفظ وزن سالم آشنا هستید.

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "ویمنز هلث"، اما عوامل دیگری نیز می توانند در ابتلا به دیابت نقش داشته باشند، که برخی از آنها حتی می توانند موجب شگفتی انسان شوند. در ادامه با برخی از این نمونه های عجیب بیشتر آشنا می شویم.

عدم مصرف بی دلیل گلوتن

 

شما نباید مصرف گندم، جو، و چاودار را تا زمانی که از نظر پزشکی ضروری تشخیص داده نشود، کنار بگذارید. نتایج مطالعه ای که توسط انجمن قلب آمریکا و با بررسی شرایط 200 هزار آمریکایی انجام شد، نشان داد، افرادی که به طور منظم گلوتن مصرف می کنند، در مقایسه با آنهایی که این کار را انجام نمی دهند، 13 درصد احتمال کمتری دارد به دیابت مبتلا شوند.

افرادی که گلوتن مصرف نمی کنند، به طور معمول غلات کامل سرشار از فیبر کمتری مصرف می کنند. فیبر نقش مهمی در کاهش خطر ابتلا به دیابت ایفا می کند. رژیم غذایی با محتوای فیبر زیاد با بهبود حساسیت به انسولین، کاهش التهاب، و کاهش فشار خون و کلسترول پیوند خورده است.

تنهایی

 

این که زمانی را برای تنهایی اختصاص دهید و با کسی صحبت نکنید، مشکل آفرین نیست، اما اگر این کار حالتی همیشگی به خود بگیرد، شرایط متفاوت خواهد بود. پژوهش ها نشان داده اند که انزوای اجتماعی با افزایش خطر ابتلا به دیابت نوع 2 پیوند خورده است. در حقیقت، نتایج مطالعه ای که در نشریه BMC Public Health منتشر شد، نشان داد، زنانی در بازه سنی 40 تا 75 سال که در فعالیت های اجتماعی شرکت نمی کردند، در مقایسه با آنهایی که از روابط اجتماعی قوی برخوردار بودند، 112 درصد احتمال بیشتری داشت به بیماری دیابت مبتلا شوند.

کارشناسان به طور کامل چرایی این ارتباط را درک نکرده اند، اما می دانیم افرادی که خود را از خانواده و دوستانشان جدا می کنند، احتمال بیشتری دارد به افسردگی مبتلا شوند که یک عامل خطرآفرین برای دیابت محسوب می شود. از این رو، به جای تنها ماندن بهتر است با دوستان خود وقت بگذرانید و به عنوان مثال با هم به یک رستوران یا سینما بروید.

کاهش مصرف قهوه

 

دلایل بسیاری وجود دارند تا از نوشیدن قهوه لذت ببرید. نتایج مطالعه ای که توسط دانشگاه هاروارد انجام شد، نشان داد افرادی که طی یک بازه زمانی چهار ساله مصرف قهوه خود را بیش از یک فنجان در روز کاهش دادند، نسبت به آنهایی که تغییری در میزان نوشیدن قهوه خود ایجاد نکردند، 17 درصد احتمال بیشتری داشت به بیماری دیابت مبتلا شوند. و خطر ابتلا به دیابت در افرادی که یک فنجان قهوه اضافه در روز مصرف می کردند 11 درصد کاهش داشت.

کارشناسان به طور کامل از چرایی آثار محافظتی نوشیدن قهوه آگاه نیستند، اما به نظر می رسد مصرف آن سطوح قند خون را پایدارتر می سازد. این در شرایطی است که استفاده از شکر یا شیرین کننده های دیگر می تواند فواید قهوه را از بین ببرد. اگر نمی توانید طعم تلخ قهوه را تحمل کنید می توانید از شیرین کننده های طبیعی مانند استویا استفاده کنید.

استفاده از دهانشویه

 

نتایج مطالعه ای که توسط پژوهشگران دانشگاه آلاباما طی یک بازه زمانی سه ساله انجام شد، نشان داد افرادی که دو بار در روز از دهانشویه استفاده می کردند، در مقایسه با آنهایی که هرگز این کار را انجام نمی دادند، 55 درصد احتمال بیشتری داشت به دیابت نوع 2 مبتلا شوند.

پژوهش های بیشتری برای درک بهتر ارتباط بین استفاده از دهانشویه و بیماری دیابت باید انجام شوند، اما دهانشویه ها موجب از بین رفتن باکتری های دهان - هم باکتری های خوب و هم باکتری ها بد - می شوند. برخی از باکتری های خوب نقش مهمی در تنظیم قند خون ایفا می کنند، و مرگ آنها می تواند شرایط حفظ پایداری قند خون را برای انسان دشوارتر سازد.

مصرف بیش از حد نمک

 

مصرف بیش از حد نمک می تواند احتمال اضافه وزن یا ابتلا به فشار خون بالا را افزایش دهد، که دو از عوامل خطرآفرین بزرگ برای ابتلا به بیماری دیابت محسوب می شوند. اما این تمام ماجرا نیست. نتایج مطالعه ای که توسط پژوهشگران سوئدی انجام شد، نشان داد که مصرف بیش از حد نمک می تواند اثر مستقیمی روی مقاومت به انسولین داشته باشد. در حقیقت، برای هر 1,000 میلی گرم سدیم اضافی مصرفی توسط سوژه ها، خطر ابتلا به دیابت در آنها به میزان 43 درصد افزایش یافت.

بنابر توصیه انجمن قلب آمریکا، مصرف روزانه سدیم باید کمتر از 2,300 میلی گرم در روز باشد. اگر بتوانید میزان مصرف را کمتر از 1,500 میلی گرم در روز حفظ کنید، که شرایط هرچه بهتر خواهد بود.

مصرف استاتین ها

 

برخی داروها ابزار مهمی برای زیر کنترل نگه داشتن کلسترول هستند. استاتین ها یکی از این داروها هستند اما مصرف آنها با خطر افزایش یافته ابتلا به دیابت نوع 2 نیز پیوند خورده است. نتایج مطالعه ای که در سال 2017 منتشر شد، نشان داد که مصرف استاتین می تواند احتمال ابتلا به دیابت را تا 36 درصد افزایش دهد.

ارتباط بین استاتین ها و ابتلا به دیابت به طور کامل روشن نیست. کلسترول بالا یک عامل خطرآفرین برای ابتلا به دیابت محسوب می شود، از این رو افرادی که استاتین مصرف می کنند ممکن است پیش از این کار در معرض ابتلا به دیابت نوع 2 بوده اند. اگر برای مهار کلسترول خود باید اقدامی انجام دهید، به همه گزینه ها توجه داشته باشید. برای برخی افراد انتخاب های سبک زندگی مانند سالم غذا خوردن، انجام ورزش، و ترک سیگار ممکن است مسیر بهتری باشند.

عوامل خطرآفرین ابتلا به زوال عقل

8 عامل خطرآفرین ابتلا به زوال عقل

مصرف چربی لزوما موجب چاق شدن شما نمی شود و حتی ممکن است از بدن و مغز شما نیز محافظت کند.

ابتلا به بیماری آلزایمر یا اشکال دیگر زوال عقل، حداقل اگر عمری طولانی داشته باشید، ممکن است اجتناب ناپذیر به نظر برسد. در شرایطی که آمار و ارقام ابتلا به زوال عقل هشدار دهنده هستند، اما اقدامات بسیاری را می توانید انجام دهید تا خطر ابتلا به این شرایط را کاهش دهید.

 

به گزارش گروه سلامت عصر ایران به نقل از "پریونشن"، عامل کلیدی که باید مد نظر قرار دهید بر پایه یک سبک زندگی سالم شکل می گیرد. اگرچه ژن های شما به احتمال زیاد نقشی مهم در ابتلا به زوال عقل - مجموعه ای از علائم که شامل از دست دادن حافظه و دشواری در صحبت کردن یا نوشتن به روشی یکپارچه، شناختن افراد و مکان های آشنا، و انجام وظایف روزانه می شوند - یا عدم ابتلا به آن ایفا کنند، مراقبت از خود نیز عاملی کلیدی است.

در ادامه هشت عامل خطرآفرین که برای کاهش خطر ابتلا به شرایط کشنده زوال عقل باید از آنها پرهیز کنید، معرفی شده اند.

افزایش وزن

اگر وزن شما به طور پیوسته در حال افزایش است باید این روند را متوقف کنید. بنابر نتایج مطالعه ای که در نشریه پزشکی Alzheimer’s & Dementia منتشر شد، افرادی که از شاخص توده بدنی (BMI) بیشتر برخوردار هستند، نسبت به آنهایی که وزن عادی دارند، احتمال بیشتری دارد به زوال عقل مبتلا شوند. هر پنج واحد افزایش در شاخص توده بدنی، خطر ابتلا به زوال عقل را به میزان یک سوم افزایش می دهد.

افزایش قند خون

دیابت نوع 2 کنترل نشده دیر زمانی است که با ابتلا به زوال عقل پیوند خورده است، زیرا قند خون افزایش یافته به تمام اندام های بدن انسان، از جمله مغز، آسیب وارد می کند. اما حتی افزایش اندک در قند خون نیز می تواند مشکل آفرین باشد. نتایج مطالعه ای که در دانشگاه هاروارد انجام شد و در نشریه New England Journal of Medicine منتشر شد، نشان داد، افرادی که میانگین قند خون آنها 115 میلی گرم در دسی لیتر - محدوده پیش دیابت - بود، نسبت به افرادی که قند خون عادی داشتند، 20 درصد احتمال بیشتری داشت تا به زوال عقل مبتلا شوند.

افزایش اندک در سطح قند خون می تواند با التهاب همراه باشد، که به مغز آسیب وارد می کند. اگر بیش از 45 سال سن دارید، برای حصول اطمینان از این که در محدوده پیش دیابت یا دیابت قرار ندارید، هر ساله قند خون خود را آزمایش کنید. اگر اضافه وزن دارید یا با عوامل خطر آفرین دیگر مواجه هستید، این کار را از سنین پایین‌تر آغاز کنید.

کم تحرکی

ورزش موجب می شود تا سطوح فاکتور نوروتروفیک مشتق از مغز (BDNF)، پروتئینی که از مرگ سلول های مغزی موجود پیشگیری کرده و به تولید سلول های جدید کمک می کند، افزایش یابد. نتایج مطالعه ای که توسط پژوهشگران دانشگاه بوستون انجام شد و در نشریه JAMA Neurology منتشر شد، نشان داد، افرادی که بالاترین سطوح BDNF را دارند، کمترین میزان ابتلا به زوال عقل را تجربه می کنند.

اگر کم تحرک هستید، نگران نشوید زیرا هیچگاه برای آغاز مسیر افزایش فعالیت جسمانی دیر نیست. بنابر مطالعه دانشگاه بوستون، افرادی که بیش از 50 سال سن داشته و مشکلات حافظه را گزارش کردند، اما حدود 9,000 گام در هفته پیاده‌روی می کردند، هم از نظر حافظه و هم توانایی شناختی نسبت به گروه کنترل بهبود بیشتری را نشان دادند. شما می توانید تنها با 30 دقیقه ورزش با شدت متوسط تا شدید (مانند پیاده روی سریع) در روز از فواید تحرک بدن در مقابله با زوال عقل بهره‌مند شوید.

مصرف ناکافی از مواد غذایی حاوی چربی

مصرف چربی لزوما موجب چاق شدن شما نمی شود و حتی ممکن است از بدن و مغز شما نیز محافظت کند. افرادی که یک رژیم غذایی با محتوای چربی زیاد را دنبال می کنند به طور معمول کربوهیدرات ، به ویژه کربوهیدرات های پالایش شده، کمتری مصرف می کنند. مصرف کربوهیدرات می تواند موجب التهاب و در نهایت زوال عقل شود. نتایج مطالعه ای که در سال 2012 توسط کلینیک مایو انجام شد، نشان داد، افرادی که چربی بیشتری مصرف می کنند - یک سوم از کل کالری های دریافتی - در مقایسه با آنهایی که سهم چربی در رژیم های غذاییشان کمتر از یک چهارم بود، 42 درصد احتمال کمتری داشت اختلال شناختی را تجربه کنند.

کمتر از 50 درصد از کل کالری های دریافتی خود را از مصرف کربوهیدرات ها تامین کنید و بر چربی های سالم، دوستدار قلب و تقویت کننده مغز مانند آنهایی که در روغن زیتون، بذر کتان، مغزهای خوراکی و ماهی های چرب یافت می شوند، متمرکز شوید.

کمبود ویتامین D

افراد بسیاری به میزان کافی ویتامین D دریافت نمی کنند و این در شرایطی است که نیاز به این ماده مغذی با افزایش سن بیشتر نیز می شود. مقدار مصرف توصیه شده روزانه برای این ویتامین 600 واحد بین المللی برای افراد کمتر از 70 سال و 800 واحد بین المللی برای افراد پیرتر است. ویتامین D برای طیف گسترده ای از فعالیت های بدن نیاز است و سلامت مغز نیز در میان آنها قرار دارد.

نتایج مطالعه ای که در نشریه Neurology منتشر شد، نشان داد که خطر ابتلا به زوال عقل در افرادی که از کمترین سطوح ویتامین D برخوردار هستند، نسبت به شرکت کنندگانی با بیشترین میزان این ویتامین 53 درصد بیشتر بوده است. و میزان خطر برای افرادی که به شدت با کمبود ویتامین D مواجه بودند تا 125 درصد افزایش داشت.

مصرف نوشیدنی های رژیمی

نتایج مطالعه ای که توسط دانشگاه بوستون انجام شد و در نشریه Stroke منتشر شد، نشان داد، افرادی که روزانه حداقل یک نوشیدنی شیرین شده با شیرین کننده های مصنوعی را مصرف می کنند، در مقایسه با افرادی که از مصرف این نوشیدنی ها پرهیز می کنند، تقریبا سه برابر احتمال بیشتری دارد طی یک دهه به بیماری آلزایمر مبتلا شوند. مصرف روزانه نوشیدنی های شیرین معمولی یا رژیمی با حجم مغز کوچک‌تر پیوند خورده است.

نوشیدنی های شیرین (چه دارای شکر یا شیرین کننده مصنوعی باشند) به نظر می رسد محرک التهابی است که به مغز آسیب می زند. همچنین، آنها ممکن است زمینه ساز ابتلا به بیماری هایی مانند بیماری قلبی و دیابت نوع 2 شوند که خطر زوال عقل را افزایش می دهند.

زندگی در اماکن شلوغ

ساکنان شهرها باید هوشیار باشند، زیرا بنابر نتایج مطالعه پژوهشگران کانادایی که در نشریه Lancet منتشر شد، افرادی که در فاصله 50 متری از جاده هایی با ترافیک زیاد زندگی می کنند، در مقایسه با آنهایی که در فاصله بیش از 300 متری ساکن هستند، هفت درصد احتمال بیشتری دارد به زوال عقل مبتلا شوند. پژوهش های پیشین پیوندی بین آلودگی هوا و بیماری قلبی را نشان داده بودند، از این رو پژوهشگران معتقدند که آلودگی هوا وارد جریان خون شده و موجب التهاب می شود، که بر قلب و مغز انسان تاثیرگذار است.

تنهایی

بنابر نتایج مطالعه ای که در نشریه Journal of Neurology Neurosurgery & Psychiatry منتشر شد، خطر ابتلا به زوال عقل در افراد مجرد نسبت به همتایان متاهل خود 42 درصد بیشتر است. افراد مجرد ممکن است بیشتر احساس تنهایی و افسردگی را تجربه کنند، که از عوامل خطرآفرین برای زوال عقل محسوب می شوند.

البته برای فرار از تنهایی تنها گزینه موجود ازدواج نیست، بلکه با برقراری ارتباطات اجتماعی نیز می توانید خطر ابتلا به زوال عقل را کاهش دهید. در همین راستا، با دوستان خود وقت بگذارنید یا در جلسات گروه های پشتیبان شرکت کنید و به طور کلی در جامعه حضور داشته باشید. از این طریق نه تنها شانس بیشتری برای تقویت مغز و ذهن خود دارید، بلکه شادتر نیز خواهید بود.