واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار» (HT-CSURE)
Hooshyar-Tavandar Common Subsidiary Unit for Research & Engineering
واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار» (HT-CSURE)
Hooshyar-Tavandar Common Subsidiary Unit for Research & Engineeringتعریف فریب و تدلیس؛ فریب دادن طرف مقابل در انواع معاملات چه آثاری دارد؟
ابوالفضل محبی ـ در قراردادها گاهی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین معامله اعمال فریبنده و نیرنگ‌آمیز انجام دهد تا آن معامله سر بگیرد، یا اینکه این کارها با آگاهی و علم او صورت بگیرد، و به سبب آن کارها، کالایی که موردمعامله است، فاقد عیب یا نقصِ موجود یا واجد کمالِ غیرموجود نشان داده شود و با اغوای طرف دیگر عقد، وی به انعقاد آن قرارداد برانگیخته شود.
باید توجه داشت که جهت اثربخش بودن تدلیس این شرط لازم است که عملیات فریب‌دهنده باید پیش از انجام معامله باشد تا طرف دیگر را اغوا و رغبت به انجام معامله را ایجاد کند؛ در واقع به‌جهت این رغبت طرف معامله به سرگرفتن آن رضا دهد.
به نوشته «چطور» باید مدنظر قرار داد که در ماده ۴۳۸ قانون مدنی، تنها قراردادهای تجاری مدنظر نبوده و عقد نکاح را نیز در برمی‌گیرد. برای مثال از قدیم عملی به‌نام «تدلیس ماشِطه» شناخته شده است. این اصطلاح به عملی اشاره دارد که آرایشگر، زنی را به‌نحوی آرایش کند که عیوب صورت او معلوم نشود یا زیبایی‌هایی غیرواقعی برای او بسازد و سپس او شوهر کند؛ دروغ در داشتن تحصیلات یا شغل عالی، ادعای فرزند خانواده سرشناسی بودن، پنهان کردن ازدواج قبلی یا بیماری و… نیز از جمله مثال‌هایی از تدلیس هستند که امروزه در دادگاه‌های خانواده، تعدادی از پرونده‌‌های طلاق به این موضوعات اختصاص دارد.
اثر تدلیس در معاملات
وقوع تدلیس باعث ایجاد حق فسخ برای شخص فریب‌خورده در قرارداد می‌گردد. به‌منظور بررسی بیشتر اثر تدلیس در معاملات، دو نوع از عقود را از هم تفکیک می‌کنیم: عقد نکاح و معاملات تجاری.
تدلیس در عقد نکاح
۱. مواردی در مرد که موجب حق فسخ برای زن می‌گردد:
جنون؛
جنون؛
قانون بیان داشته که عیوب زن درصورتی موجب حق فسخ برای مرد است که عیب مزبور در حین عقد وجود داشته‌است؛ در نتیجه اگر بعد از عقد نکاح ایجاد شود، موجب حق فسخ برای زوج نخواهد بود، اما زوج می‌تواند برای طلاق اقدام کند. از طرف دیگر، هر گاه جنون و عنن در مرد، بعد از عقد هم حادث شود، موجب حق فسخ برای زن خواهد بود.
همانطور که بیان شد، درصورتی‌که هر یک از زوجین به هر طریقی قبل از عقد نکاح عالم و آگاه به موارد فوق‌الذکر در طرف دیگر باشد، بعد از عقد حق فسخ نخواهد داشت.
گاهی طرفین قرارداد در متن آن شرط می‌کنند که تمامی خیارات ساقط شود (شرط اسقاط کافه خیارات). آیا با وجود عدم آگاهی هریک از طرفین معامله از تدلیس طرف دیگر، این اسقاط حق بر فسخ قرارداد صحیح است؟
برخی از حقوقدانان معتقدند که علی‌الاصول تا زمانی که فردی از موضوع حق خود اطلاع ندارد، نمی‌تواند آن را اسقاط کند چراکه ممکن است در صورت آگاهی به سقوط آن رضا نمی‌داد. به‌علاوه، بیان می‌کنند که خیار تدلیس قبل از وقوع معامله و اطلاع زیان‌دیده از تدلیس قابل اسقاط نیست و در این خصوص استدلال میشود که اگر بنا باشد فردی دیگری را فریب دهد و با توسل به قانون و اسقاط خیار تدلیس موجبات ممانعت از احقاق حق زیان‌دیده را فراهم کند؛ درواقع از قانون به‌عنوان وسیله‌ای برای تضییع حقوق دیگران استفاده کرده و چون قانون نمی‌تواند و نمی‌بایست وسیله ورود خسارات ناروا به اشخاص تلقی گردد، فلذا خیار تدلیس را قبل از اطلاع زیان‌دیده قابل اسقاط نمی‌دانند؛ منتهای امر به‌نظر می‌رسد، ضروری باشد که در هنگام تنظیم قرارداد و اسقاط خیارات این خیار، استثناء گردد.
تدلیس (فقه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تدلیس در لغت به معنای کتمان کردن و پوشاندن است و در فقه و حقوق و حدیث یا هر امر دیگری به معنای «کتمان عیب آن» دانسته اند.
تدلیس، از ریشه دَلَس و دُلْسَة به معنای ظلمت و تاریکی، در لغت به معنای کتمان کردن و پوشاندن است. نخستین لغویان، تدلیس در بیع یا هر امر دیگری را «کتمان عیب آن» دانسته اند.
ازهری تأکید می‌کند که تدلیس در اسناد حدیث از همین جا (در لغت) ریشه گرفته است و این سخن منطقی می‌نماید، زیرا با توجه به ریشه این واژه کسی که در معامله یا نقل حدیث تدلیس می‌کند، گویی امر را برای فرد مقابل خود تار و مشتبه می‌کند و حقیقت را از او پوشیده می‌دارد. سخن شهید ثانی نیز بر چنین رابطه ای اِشعار دارد.
معنای اصطلاحی تدلیس در متون فقهی و حقوقی نزدیک به معنای لغوی آن، ولی از جهتی گسترده تر از آن است. در این متون، تدلیس آن است که یکی از دو طرف عقد کارهای فریبنده و نیرنگ آمیز انجام دهد، یا این کارها با آگاهی او صورت گیرد، و به سبب آن کارها، کالای مورد معامله یا شخص طرف عقد، فاقد عیب یا نقصِ موجود یا واجد کمالِ غیرموجود نمایانده شود و با اغوای طرف دیگر عقد، وی به انعقاد آن برانگیخته شود. بر این اساس، تدلیس علاوه بر پوشاندن عیب، اظهار کمالِ غیرموجود را نیز دربر می‌گیرد، هرچند برخی منابع آن را به همان معنای لغوی می‌دانند. همچنین به موجب مادّه ۴۳۸ قانون مدنی ایران، تدلیس عملیاتی است که موجب فریب طرف معامله شود. در برخی منابع فقهیِ اهل سنّت و شماری از قوانین برخی کشورها، در این زمینه اصطلاحاتی دیگر مانند تلبیس، تغریر و خِداع به کار رفته است، ولی در فقه شیعه و برخی مذاهب عامه، بویژه فقه حنبلی، اصطلاح تدلیس متداولتر است.
ز دیدگاه فقها، تدلیس علاوه بر آن‌که دارای حرمت تکلیفی است، در معاملات با حصول شرایطی، برای تدلیس شونده حق فسخ یا اصطلاحاً خیار تدلیس به وجود می‌آورد. بیشتر منابع فقهی امامی، بویژه منابع متقدم، خیارتدلیس را در شمار اقسام خیار نیاورده و به سبب پیوند موضوع تدلیس با عیوب در معاملات، آن را در باب خیار عیب و در ضمن مبحث بیع المصرّاة یا تصریه مطرح کرده اند. شماری دیگر آن را صورتی خاص از خیار تخلف از وصف دانسته اند، اما برخی فقها به استقلال خیار تدلیس تصریح کرده اند و برخی دیگر در باره آن در فصلی جداگانه یا به عنوان خیاری مستقل بحث کرده اند.
۵.۱ - تدلیس به نحو تصریه
از مهمترین مصادیق تدلیس، تصریه است، یعنی امتناع از دوشیدن شیر حیوان شیرده به‌طور موقت به منظور آن‌که در زمانِ فروش حیوان، شیردهی آن بیش از واقع نشان داده شود. فقها با استناد به احادیثی خاص و حدیث لاضرر و ادلّه دیگر، آن را حرام و با شرایطی موجب حدوث خیار شمرده اند اغلب آنان به استناد حصول ضرر یا تدلیس، حکم مذکور در احادیث را به تمامی حیوانات و حتی انسان تعمیم داده اند.۵.۱.۱ - تصریه در نظر مشهور فقهای امامی
به نظر مشهور فقهای امامی، هرگاه تصریه با اقرار یا بیّنه ثابت شود، فسخ عقد تا سه روز پس از اثبات ممکن است، در غیر این صورت می‌توان با حداکثر سه روز آزمودنِ (اختبار) حیوانِ شیرده، تصریه را ثابت کرد. بنابراین، چنانچه در این مدت، شیر حیوان کاهش یابد، خریدار می‌تواند معامله را فسخ کند، البته پس از سه روز اختبار، فسخ معامله باید فوری و بدون تأخیر صورت گیرد. اگر خریدار معامله را فسخ کند، باید شیر دوشیده شده و در صورت تلف شدن، مثل یا قیمت آن را به مالک برگرداند.۵.۲ - تدلیسِ ماشطه، غِشّ و نَجْش
از دیگر مصادیق تدلیس در منابع فقهی یا از مفاهیمی که می‌تواند مصداق تدلیس باشد، عبارت‌اند از: تدلیسِ ماشطه (آرایشگر)، یعنی نیکو جلوه دادن زنی که قصد ازدواج دارد یا پوشاندن عیوب وی از راههایی چون کاربرد مواد آرایشی و پیوند مو.غِشّ (یا غشّ خفی)، یعنی خدعه پنهانی با آمیختن مبیع با جنسی کم ارزشتر به طوری که پیدا نباشد.
نَجْش، یعنی ورود شخص ثالث که خریدار کالا نیست در ظاهر خریدار به منظور افزایش بهای کالای مورد معامله میان دو فرد یا ستایش نابجای شخص ثالث از آن کالا؛ شرط کردن یک صفت یا ویژگی مفقود برای یکی از طرفین عقد نکاح و رعایت نکردن امانت و صداقت در بیوع امانات، یعنی بیعهایی که در آن فروشنده باید قیمت خرید خود را افشا کند.
برای تحقق خیار تدلیس دو شرط اساسی لازم است: انجام گرفتن کار فریبنده و فریب خوردن طرف عقد. کار فریبنده ممکن است به صورت کردار یا گفتار باشد که تدلیس حاصل از آنها را بترتیب تدلیس فعلی و تدلیس قولی می‌نامند. همچنین در برخی موارد صِرف سکوت معامله کننده در باره عیوب پنهان مبیع یا شخص طرف عقد، می تواند تدلیس را تحقق بخشد. در فقه امامی در باره لزوم بیان عیوب کالای مورد معامله توسط طرف عقد، اقوال مختلفی ابراز شده است.
از دیدگاه فقها و حقوقدانان، هر کار فریبنده ای موجب تدلیس نیست. بسیاری از جلوه پردازیها و ظاهرسازیهای معمول در تجارت، مانند تزیین کالا یا لباس یا آرایش طرف عقد نکاح در حد متعارف که از نظر عقلا پسندیده است، موجب خیار نمی‌شود، هرچند برخی فقها این کارها را مکروه دانسته اند. علاوه بر این، کار فریبنده را باید طرف عقد انجام دهد و تدلیس شخص ثالث اصولاً اثری ندارد. با اینهمه، فقها در عقد نکاح، فریبکاری ولیّ زوج یا زوجه، عاقد و حتی واسطه ازدواج را موجب خیار می‌دانند و معدودی از فقها در نَجْش، که شخصی بیگانه در معامله دخالت می‌کند، به تحقق خیار قائل اند. همچنین برای تحقق کار فریبنده لازم است که تدلیس کننده قصد فریب داشته باشد و فقها در تعریف و تحلیل مصادیق تدلیس به این نکته توجه داشته اند. حتی به فتوای برخی فقها، در تصریه، اگر فروشنده در ازدیاد شیر مقصّر نباشد و شیر خودبخود یا بر اثر فراموشی جمع گردد، خیار به وجود نمی‌آید. حقوقدانان نیز وجود قصد فریب را برای تحقق کار فریبنده ضروری دانسته اند، هرچند از دیدگاه آنان نباید تدلیس را مانند حقوق رم، جرمی مدنی تلقی کرد و احکام تدلیس به اصول مسئولیت مدنی نزدیکتر است تا قواعد کیفری.
ارتکاب اعمال فریبنده در صورتی موجب ثبوت خیار میشود که در طرف دیگر عقد اثر گذاشته و وی را به انعقاد آن وادارد. فقها در مصادیق بارز تدلیس، مانند تصریه و نجش، به این نکته تصریح کرده اند؛ و علاوه بر آن، گفته‌اند که با علم طرف عقد به فریبکاری متعاقد دیگر و نیز در صورت آشکار بودن عیب یا قابل تشخیص بودن آن بسهولت، برای وی خیار به وجود نمی‌آید.
در برخی منابع فقهی، افزایش یافتن ثَمَن معامله به سبب تدلیس، از شروط تحقق خیار شمرده شده است ولی بسیاری از فقها، با آن‌که مهمترین دلیل ثبوت خیار را قاعده لاضرر می‌دانند، چنین شرطی را مطرح نکرده اند. حتی به نظر برخی فقها، اشتراط هر وصفی که از دیدگاه عقلا پسندیده باشد، حتی اگر مالیت عین موصوف را کاهش دهد، می تواند تدلیس را تحقق بخشد. ظاهراً به نظر این دسته از فقها، حصول ضرر، حکمت و دلیل ثبوت خیار به شمار می‌رود نه شرط آن، و از آن‌جا که برای استناد به حکمت یک حکم وجود آن در بیشتر مصادیق حکم کافی است، چنین شرطی ضروری نمی‌نماید. با وجود این، باید پذیرفت که تدلیس معمولاً با زیان تدلیس شونده و چه بسا با غبن وی همراه است.
به تصریح برخی فقهای امامی، خیار تدلیس فوری است و پس از اثبات تدلیس باید بی درنگ اعمال شود. این نظر در مادّه ۴۴۰ قانون مدنی ایران انعکاس یافته است.
خیار تدلیس به‌طور معمول در ابواب عقد بیع مطرح شده است، ولی از منابع فقهی برمی آید که این خیار ویژه عقد بیع نیست و بخصوص در عقد نکاح بتفصیل از آن بحث شده است. در حقوق ایران نیز تدلیس به عقد بیع اختصاص ندارد و به نظر حقوقدانان، امروزه عقد بیمه از موارد شایع وقوع تدلیس است.
به موجب برخی منابع فقهی، طرف زیان دیده از تدلیس علاوه بر خیار فسخ، حق مطالبه خسارت را نیز دارد. در این منابع، در باره چگونگی پرداخت خسارت فسخ عقد نکاح بر اثر تدلیس، آرا و اقوال گوناگونی مطرح شده است. شماری از فقها، تدلیس را مستوجب تعزیر نیز دانسته اند.
یکی از مباحث تدلیس در باب تجارت و نکاح می‌باشد.
۱۳.۱ - موارد تحقق تدلیس
۱. نشان دادن چیزی بر خلاف واقع، مانند سرخ کردن صورت کنیز جهت سرخ روی نشان دادن وی یا ندوشیدن شیر گوسفند به منظور پرشیر نشان دادن آن.۲. بازگو نکردن عیب موجود با علم به آن.
۳. عقد به وصف یا شرط کمال با علم به فقدان آن در واقع، مانند ازدواج با زنی با وصف آزاد بودن (برده نبودن) یا با شرط دوشیزه بودن (بیوه نبودن)؛ در حالی که وی در واقع فاقد آن وصف یا شرط است.
صِرف وجود عیب در صورتی که دو طرف عقد از آن آگاهی نداشته باشند تدلیس به شمار نمی‌رود.
۱۳.۲ - حکم تدلیس
تدلیس به همه گونه‌های آن حرام است و موجب ثبوت خیار می‌شودکه به اهمّ موارد و مصادیق آن در دو باب فقهی یادشده اشاره می‌کنیم.۱۳.۳ - تدلیس در معامله حیوان شیرده
تصریه (ندوشیدن شیر و جمع شدن آن در پستان حیوان جهت پرشیر نشان دادن آن) از مصادیق تدلیس است و خریدار پس از آگاهی از آن می‌تواند معامله را فسخ کند۱۳.۴ - تدلیس کنیز برای خریدار
آرایش کردن زن یا کنیز به گونهای که زشتی وی را پنهان کند و او را بر خلاف واقع، زیبا نشان دهد تا خواستگاران یا خریداران به ازدواج یا خرید وی رغبت نشان دهند، تدلیس و حرام است که در فقه از آن به تدلیس ماشطه (آرایشگر) تعبیر میشود.۱۳.۵ - حکم مزد تدلیس ماشطه
دریافت مزد در قبال چنین عملی (تدلیس ماشطه) باطل است.۱۳.۶ - خیار تخلف شرط
اگر کسی کنیزی را به وصف یا شرط سرخ گون یا دارای گیسوان بودن بخرد سپس خلاف آن آشکار شود، به قول مشهور، حق خیار دارد. این حق در فرض اشتراط از جهت تخلف شرط است نه تدلیس.۱۳.۷ - تدلیس در نکاح
تدلیس در ازدواج، یا نسبت به عیوبی است که موجب ثبوت خیار می‌شوند، مانند دیوانگی، نابینایی و عنن، یا نسبت به دیگر کاستیها، مانند یک چشم بودن یا ناقص بودن بعضی اعضای بدن و یا نسبت به صفات کمال، مانند زیبایی، حسب و نسب عالی و دوشیزه بودن که زن یا شوهر ِ فاقد آنها خود را بدان متصف نماید.۱۳.۸ - ثبوت خیار فسخ در تدلیس
ثبوت خیار فسخ در فرض اوّل که در متن فوق گفته شد، از آثار عیب است نه تدلیس؛ لیکن حرمت تدلیس و استحقاق کیفر بر آن از آثار تدلیس به شمار می‌روند. در این صورت با تحقّق دخول، اگر تدلیس کننده غیر زوجه باشد، شوهر بعد از فسخ عقد در صورتی که با همسرش نزدیکی کرده باشد، باید تمام مهر را به زن بپردازد؛ لیکن می‌تواند آن را از تدلیس کننده بگیرد؛ ولی اگر تدلیس کننده خود زوجه باشد مستحق مهر نخواهد بود. در دو فرض دیگر، تدلیس در صورتی موجب ثبوت خیار فسخ خواهد بود که عدم آن کاستی ـ در فرض دوم ـ یا وجود صفت کمال ـ در فرض سوم ـ به صورت شرط یا وصف در متن عقد ذکر شده باشد و گرنه صرف بازگو نکردن عیب و کتمان آن، موجب ثبوت خیار فسخ نمی‌شود.البتّه برخی در ثبوت خیار فسخ به سبب تدلیس حتّی در صورت شرط ـ جز در موارد وجود دلیل خاص ـ اشکال کرده و آن را نپذیرفته اند.در مقابل، گروهی حقّ خیار فسخ را حتّی در صورتی که در عقد وصف کمال، شرط نشده باشد، لیکن عقد مبنی بر آن باشد نیز ثابت دانسته‌اند، مانند موردی که زنی ادّعا کرده از فلان قبیله است و مردی به سبب این انتساب، با وی ازدواج کرده، سپس خلاف آن آشکار شده است. در چنین موردی خیار فسخ عقد نزد اینان ثابت است؛ هرچند در متن عقد شرط نشده باشد.
چنانچه کسی که حقّ خیار دارد بعد از دخول، عقد ازدواج را فسخ کند، حکم مهر، همانند صورت نخست است.
(۱) ابن ادریس حلّی، السّرائرالحاوی لتحریر الفتاوی کتاب المتاجر و البیوع، در سلسلة الینابیع الفقهیة، ج ۱۴: المتاجر، چاپ علی اصغر مروارید، بیروت: دارالتراث، ۱۴۱۰/۱۹۹۰.
(۲) ابن قدامه، المغنی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۳) ابن قدامه مقدسی، الشرح الکبیر، در ابن قدامه، المغنی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) ابن منظور، لسان العرب.
(۵) محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ج ۱۲، چاپ احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره (بی تا).
(۶) حسن امامی، حقوق مدنی، ج ۱، تهران ۱۳۶۸ ش.
(۷) مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، چاپ افست قم ۱۴۱۶.
(۸) مرتضی بن محمدامین انصاری، شرح ارشاد، چاپ افست قم ۱۴۱۶.
(۹) پرویز اوصیا، «تدلیس: مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، انگلیس، اسلام و ایران»، در تحولات حقوق خصوصی، زیرنظر ناصر کاتوزیان، تهران ۱۳۷۵ ش.
(۱۰) یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم ۱۳۶۳ـ۱۳۶۷ ش.
(۱۱) محمدعلی توحیدی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، تقریرات درس آیة اللّه خوئی، قم ۱۳۷۱ ش.
(۱۲) عبدالحی حجازی، النظریة العامّة للالتزام، کویت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۱۳) حر عاملی، وسائل الشیعة.
(۱۴) محمدجواد بن محمدحسینی عاملی، مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلاّ مة، چاپ علی اصغر مروارید، بیروت ۱۴۱۷ـ ۱۴۱۸/ ۱۹۹۶ـ ۱۹۹۸.
(۱۵) عبدالفتاح بن علی حسینی مراغی، العناوین، قم ۱۴۱۷ـ۱۴۱۸.
(۱۶) وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹.
(۱۷) عبدالرزاق احمد سنهوری، النظریة العامة للالتزامات، ج ۱: نظریة العقد، بیروت ۱۳۵۳/۱۹۳۴.
(۱۸) علی شایگان، حقوق مدنی، به کوشش محمدرضا بندرچی، قزوین ۱۳۷۵ ش.
(۱۹) محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، قم ۱۴۱۴.
(۲۰) محمد بن مکی شهید اول، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، چاپ محمدتقی مروارید و علی اصغر مروارید، تهران ۱۴۰۶.
(۲۱) زین الدین بن علی شهیدثانی، الرعایة فی علم الدرایة، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقّال، قم ۱۴۰۸.
(۲۲) زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۲۳) عبدالرحمان صابونی، شرح قانون الاحوال الشخصیة السّوری، دمشق ۱۳۹۶ـ۱۳۹۹/ ۱۹۷۷ـ۱۹۷۹.
(۲۴) حسین صفایی و اسداللّه امامی، حقوق خانواده، نکاح و انحلال آن، ج ۱، تهران ۱۳۶۹ ش.
(۲۵) علی طباطبائی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، بیروت ۱۴۱۲ـ۱۴۱۴/ ۱۹۹۲ـ۱۹۹۳.
(۲۶) محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج ۲، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷.
(۲۷) حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج ۲، قم ۱۴۱۸.
(۲۸) حسن بن یوسف علامه حلّی، مختلف الشیعة فی احکام الشریعة، ج ۵، قم ۱۳۷۴ ش.
(۲۹) خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵.
(۳۰) ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج ۵، تهران ۱۳۷۶ ش.
(۳۱) عبداللّه مامقانی، مناهج المتّقین فی فقه ائمة الحق و الیقین، قم: آل البیت، (بی تا).
(۳۲) جعفربن حسن محقق حلّی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقال، قم ۱۴۰۸.
(۳۳) علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، قم ۱۴۱۴ـ ۱۴۱۵.
(۳۴) احمد بن محمد مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، ج ۸، قم ۱۴۱۴.
(۳۵) الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷.
(۳۶) ابوالقاسم بن محمدحسن میرزای قمی، جامع الشّتات، چاپ مرتضی رضوی، تهران ۱۳۷۱ ش.
(۳۷) محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲.
(۳۸) EI ۲ , sv " Tadlis ۲ " (by G H A Juynboll) ;.
(۳۹) Ignaz Goldziher, Muslim studies , vol ۲, ed S M Stern, translated from the German by C R Barber and S M Stern, London ۱۹۷۱.
| ۱. | ↑ محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ج۱۲، ص۳۶۲، ج ۱۲، چاپ احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره (بی تا). |
| ۲. | ↑ ابن منظور، لسان العرب، ج۴، ص۳۸۷. |
| ۳. | ↑ خلیل بن احمد فراهیدی، کتاب العین، ج۷، ص۲۲۸، چاپ مهدی مخزومی و ابراهیم سامرائی، قم ۱۴۰۵. |
| ۴. | ↑ محمد بن احمد ازهری، تهذیب اللغة، ج۱۲، ص۳۶۲، ج ۱۲، چاپ احمد عبدالعلیم بردونی، قاهره (بی تا). |
| ۵. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الرعایة فی علم الدرایة، ص۱۴۲، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقّال، قم ۱۴۰۸. |
| ۶. | ↑ گولد تسیهر، ج ۲، ص ۵۵. |
| ۷. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۸. | ↑ تدلیس: مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، انگلیس، اسلام و ایران، در تحولات حقوق خصوصی، ج۱، ص۲۹۷، پانویس ۱، پرویز اوصیا، زیرنظر ناصر کاتوزیان، تهران ۱۳۷۵ ش. |
| ۹. | ↑ اشتراط زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۰، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۵، ص۳۹۶، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۱. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۴۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۱۲. | ↑ عبداللّه مامقانی، مناهج المتّقین فی فقه ائمة الحق و الیقین، ج۱، ص۳۷۰، قم: آل البیت، (بی تا). |
| ۱۳. | ↑ ابن قدامه مقدسی، الشرح الکبیر، ج۴، ص۸۰، در ابن قدامه، المغنی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۴. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، ج۴، ص۲۱۸، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۱۵. | ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۰، ص۱۱۰۷. |
| ۱۶. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۰، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۷. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، ج۴، ص۲۲۰، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۱۸. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۱۹. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۲۰. | ↑ عبدالرحمان صابونی، شرح قانون الاحوال الشخصیة السّوری، ج۱، ص۲۳۰، دمشق ۱۳۹۶ـ۱۳۹۹/ ۱۹۷۷ـ۱۹۷۹. |
| ۲۱. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، ج۴، ص۲۱۸، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۲۲. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۰، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۲۳. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۲۴. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، ج۴، ص۵۲۲، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۲۵. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، ج۴، ص۵۲۹، الفقه الاسلامی و ادلّته، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۲۶. | ↑ محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج۲، ص۱۲۴، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. |
| ۲۷. | ↑ احمد بن محمد مقدس اردبیلی، مجمع الفائدة و البرهان فی شرح ارشاد الاذهان، ج۸، ص۴۳۰، چاپ مجتبی عراقی، علی پناه اشتهاردی، و حسین یزدی اصفهانی، ج ۸، قم ۱۴۱۴. |
| ۲۸. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۵، ص۲۰۳، قم ۱۴۱۸. |
| ۲۹. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، شرح ارشاد، ج۱، ص۳۹۸، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۳۰. | ↑ ابن ادریس حلّی، السّرائرالحاوی لتحریر الفتاوی کتاب المتاجر و البیوع، ج۱، ص۳۳۸، در سلسلة الینابیع الفقهیة، ج ۱۴: المتاجر، چاپ علی اصغر مروارید، بیروت: دارالتراث، ۱۴۱۰/۱۹۹۰. |
| ۳۱. | ↑ یوسف بن احمد بحرانی، الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، ج۱۹، ص۹۷، قم ۱۳۶۳ـ۱۳۶۷ ش. |
| ۳۲. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۲، ص۷۶، قم ۱۴۱۸. |
| ۳۳. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۶، قم ۱۴۱۴. |
| ۳۴. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، اللمعة الدمشقیة فی فقه الامامیة، ج۱، ص۷۳، چاپ محمدتقی مروارید و علی اصغر مروارید، تهران ۱۴۰۶. |
| ۳۵. | ↑ محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج۲، ص۱۲۴ـ ۱۲۵، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. |
| ۳۶. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۰۴ـ۴۰۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۳۷. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۳_۲۳۴، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۳۸. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، ج۴، ص۲۱۹، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۳۹. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۷، قم ۱۴۱۴. |
| ۴۰. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۱، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۴۱. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۶_۲۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۴۲. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۱ ۵۰۲، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۴۳. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۰۷، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۴۴. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۷، قم ۱۴۱۴. |
| ۴۵. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۰۵ـ۴۰۶، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۴۶. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۴، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۴۷. | ↑ محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج۲، ص۱۲۴ـ۱۲۶، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. |
| ۴۸. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۶ـ ۲۷۹، قم ۱۴۱۴. |
| ۴۹. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۳_۲۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۵۰. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۱ ـ۵۰۴، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۵۱. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۰۴ـ۴۱، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۵۲. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۵۳. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۲، ص۱۱۵۰، قم ۱۴۱۸. |
| ۵۴. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۲، ص۱۱۵۸، قم ۱۴۱۸. |
| ۵۵. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۴، ص۲۵، قم ۱۴۱۴ ۱۴۱۵. |
| ۵۶. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۴، ص۲۶۲۲۶۳، قم ۱۴۱۴ ۱۴۱۵. |
| ۵۷. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۴، ص۲۸۱ـ۲۸۲، قم ۱۴۱۴ـ ۱۴۱۵. |
| ۵۸. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۵۹ ـ۶۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۵۹. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۲۴۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۶۰. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۱۷، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۶۱. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۳۸، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۶۲. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۴۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۶۳. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۲۱ـ۲۲، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۶۴. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۳۴ـ ۳۵، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۶۵. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۵۵، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۶۶. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، شرح ارشاد، ج۱، ص۳۹۸، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۶۷. | ↑ حسن امامی، حقوق مدنی، ج۱، ص۵۱۴، تهران ۱۳۶۸ ش. |
| ۶۸. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۶۹. | ↑ وهبه مصطفی زحیلی، الفقه الاسلامی و ادلّته، ج۴، ص۲۱۸ـ ۲۲۰، دمشق ۱۴۰۹/ ۱۹۸۹. |
| ۷۰. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۴۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۷۱. | ↑ جعفربن حسن محقق حلّی، شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام، ج۲، ص۳۰، چاپ عبدالحسین محمدعلی بقال، قم ۱۴۰۸. |
| ۷۲. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۳۹۴ـ ۳۹۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۷۳. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۲۶۲ـ۲۶۳، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۷۴. | ↑ محمدعلی توحیدی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج۷، ص۱۸۹ـ۱۹۱، تقریرات درس آیة اللّه خوئی، قم ۱۳۷۱ ش. |
| ۷۵. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۲۸۹، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۷۶. | ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۷، ص۳۸۲ـ ۳۸۴. |
| ۷۷. | ↑ محمدعلی توحیدی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج۱، ص۱۹۸، تقریرات درس آیة اللّه خوئی، قم ۱۳۷۱ ش. |
| ۷۸. | ↑ محمدعلی توحیدی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج۱، ص۲۰۵، تقریرات درس آیة اللّه خوئی، قم ۱۳۷۱ ش. |
| ۷۹. | ↑ حسین صفایی و اسداللّه امامی، حقوق خانواده، ج۱، ص۵۱۵، نکاح و انحلال آن، ج ۱، تهران ۱۳۶۹ ش. |
| ۸۰. | ↑ ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج۵، ص۳۴۰، تهران ۱۳۷۶ ش. |
| ۸۱. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۵، ص۳۹۵۳۹۶، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۸۲. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۱۳، ص۲۸۲ـ۲۸۶، قم ۱۴۱۴ـ ۱۴۱۵. |
| ۸۳. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۲۴۱، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۸۴. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۴۶ ـ۸۴، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۸۵. | ↑ ابن قدامه مقدسی، الشرح الکبیر، ج۴، ص۸۱، در ابن قدامه، المغنی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۸۶. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۲، ص۷۷، قم ۱۴۱۸. |
| ۸۷. | ↑ علی طباطبائی، ریاض المسائل فی بیان الاحکام بالدلائل، ج۵، ص۳۲، بیروت ۱۴۱۲ـ۱۴۱۴/ ۱۹۹۲ـ۱۹۹۳. |
| ۸۸. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۲۱، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۸۹. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۳۵، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۹۰. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، کتاب المکاسب، ج۱، ص۵۵، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۹۱. | ↑ محمدعلی توحیدی، مصباح الفقاهة فی المعاملات، ج۱، ص۱۹۸، تقریرات درس آیة اللّه خوئی، قم ۱۳۷۱ ش. |
| ۹۲. | ↑ ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج۵، ص۳۳۳ـ ۳۳۵، تهران ۱۳۷۶ ش. |
| ۹۳. | ↑ عبدالحی حجازی، النظریة العامّة للالتزام، ج۱، ص۱۰۴۶ـ۱۰۴۷، کویت ۱۴۰۲/۱۹۸۲. |
| ۹۴. | ↑ ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج۵، ص۳۳۵، تهران ۱۳۷۶ ش. |
| ۹۵. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۳، ص۵۰۱، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۹۶. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۲۴۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۹۷. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۹، قم ۱۴۱۴. |
| ۹۸. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۱۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۹۹. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۳_۲۳۴، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۰. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۱۰۱. | ↑ محمد بن حسن طوسی، المبسوط فی فقه الامامیة، ج۲، ص۱۲۴ـ ۱۲۵، چاپ محمدتقی کشفی، تهران ۱۳۸۷. |
| ۱۰۲. | ↑ حسن بن یوسف علامه حلّی، کتاب قواعدالاحکام، ج۲، ص۷۶، قم ۱۴۱۸. |
| ۱۰۳. | ↑ ابن قدامه، المغنی، ج۴، ص۲۳۷، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۴. | ↑ ابن قدامه مقدسی، الشرح الکبیر، ج۴، ص۸۰ ـ۸۱، در ابن قدامه، المغنی، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۰۵. | ↑ عبدالفتاح بن علی حسینی مراغی، العناوین، ج۱، ص۳۲۴، قم ۱۴۱۷ـ۱۴۱۸. |
| ۱۰۶. | ↑ عبدالفتاح بن علی حسینی مراغی، العناوین، ج۲، ص۳۹۲ـ ۳۹۴، قم ۱۴۱۷ـ۱۴۱۸. |
| ۱۰۷. | ↑ حر عاملی، وسائل الشیعة، ج۱۰، ص۱۱۰۸. |
| ۱۰۸. | ↑ محمد بن مکی شهید اول، الدّروس الشرعیّة فی فقه الامامیّة، ج۳، ص۲۷۹، قم ۱۴۱۴. |
| ۱۰۹. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۸، ص۴۱۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۱۱۰. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۵، ص۳۸۰، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۱۱. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۱۳، ص۲۸۱، قم ۱۴۱۴ـ ۱۴۱۵. |
| ۱۱۲. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۴۵ ـ۸۶۰، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۱۱۳. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، شرح ارشاد، ج۱، ص۳۹۸ـ۳۹۹، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۱۱۴. | ↑ ناصر کاتوزیان، حقوق مدنی: قواعد عمومی قراردادها، ج۵، ص۳۵۱، تهران ۱۳۷۶ ش. |
| ۱۱۵. | ↑ پرویز اوصیا، «تدلیس: مطالعه تطبیقی در حقوق فرانسه، ج۱، ص۳۲۳، انگلیس، اسلام و ایران»، در تحولات حقوق خصوصی، زیرنظر ناصر کاتوزیان، تهران ۱۳۷۵ ش. |
| ۱۱۶. | ↑ عبدالرزاق احمد سنهوری، النظریة العامة للالتزامات، ج۱، ص۳۹۵ـ ۳۹۸، ج ۱: نظریة العقد، بیروت ۱۳۵۳/۱۹۳۴. |
| ۱۱۷. | ↑ حسن امامی، حقوق مدنی، ج۱، ص۵۱۴، تهران ۱۳۶۸ ش. |
| ۱۱۸. | ↑ علی شایگان، حقوق مدنی، ج۱، ص۲۵۱، به کوشش محمدرضا بندرچی، قزوین ۱۳۷۵ ش. |
| ۱۱۹. | ↑ زین الدین بن علی شهیدثانی، الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، ج۵، ص۳۹۷، چاپ محمد کلانتر، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳. |
| ۱۲۰. | ↑ ابوالقاسم بن محمدحسن میرزای قمی، جامع الشّتات، ج۲، ص۱۷۳، چاپ مرتضی رضوی، تهران ۱۳۷۱ ش. |
| ۱۲۱. | ↑ مرتضی بن محمدامین انصاری، شرح ارشاد، ج۱، ص۳۹۹، چاپ افست قم ۱۴۱۶. |
| ۱۲۲. | ↑ محمدحسن بن محمدباقر نجفی، جواهرالکلام فی شرح شرائع الاسلام، ج۱۰، ص۸۵۴ ـ ۸۵۵، بیروت ۱۴۱۲/ ۱۹۱۲. |
| ۱۲۳. | ↑ علی بن حسین محقق کرکی، جامع المقاصد فی شرح القواعد، ج۱۳، ص۳۰۳ـ۳۰۵، قم ۱۴۱۴ـ ۱۴۱۵. |
| ۱۲۴. | ↑ حسین صفایی و اسداللّه امامی، حقوق خانواده، ج۱، ص۲۴۹، نکاح و انحلال آن، ج ۱، تهران ۱۳۶۹ ش. |
| ۱۲۵. | ↑ الموسوعة الفقهیّة، ج ۱۱، ذیل واژه، کویت: وزارة الاوقاف و الشئون الاسلامیة، ۱۴۰۷/ ۱۹۸۷. |
| ۱۲۶. | ↑ جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۶۲. |
| ۱۲۷. | ↑ جواهر الکلام، ج۳۹، ص۳۶۳-۳۶۵. |
| ۱۲۸. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص۲۶۴. |
| ۱۲۹. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص۲۸۴. |
| ۱۳۰. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص۲۶۲. |
| ۱۳۱. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص۲۶۴. |
| ۱۳۲. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص۲۸۴. |
| ۱۳۳. | ↑ جواهر الکلام، ج۲۳، ص ۲۸۴. |
| ۱۳۴. | ↑ تحریر الوسیلة، ج۲، ص۲۹۵-۲۹۶. |
| ۱۳۵. | ↑ مهذب الاحکام، ج۲۵، ص۱۳۵. |
| ۱۳۶. | ↑ مهذب الاحکام، ج۲۵، ص۱۳۲-۱۳۳. |
| ۱۳۷. | ↑ تحریر الوسیلة، ج۲، ص۲۹۵. |
| ۱۳۸. | ↑ جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۸۵-۳۸۶. |
| ۱۳۹. | ↑ مهذب الاحکام، ج۲۵، ص۱۳۶-۱۳۷. |
| ۱۴۰. | ↑ تحریر الوسیلة، ج۲، ص۲۹۵. |
| ۱۴۱. | ↑ منهاج الصالحین(خویی)، ج۲، ص۲۷۹. |
| ۱۴۲. | ↑ فقه الصادق، ج۲۲، ص۱۰۰-۱۰۶. |
| ۱۴۳. | ↑ جواهر الکلام، ج۳۰، ص۳۸۵-۳۸۶. |
| ۱۴۴. | ↑ مهذب الاحکام، ج۲۵، ص ۱۳۷. |
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تدلیس در فقه»، شماره۳۳۸۲.
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم السلام، ج۲، ص۴۲۳-۴۲۴.
درباره فریب عرفی «مهریه را کی داده و کی گرفته»
تصور اینکه، «مهریه را کی داده و کی گرفته» درست است؟
ایسنا/کرمان یک وکیل پایه یک دادگستری، ضرب المثل «مهریه را کی داده و کی گرفته» را فریب دهنده و نادرست دانست و توجه به مفاد قرارداد ازدواج، موضوع مهریه را مورد تاکید قرار داد.
دکتر سید امیر رسول معین زاده میرحسینی عضو بنیاد ملی نخبگان و پژوهشگر دکترای حقوق خصوصی دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار حوزه حقوقی ایسنا گفت: "مَهریه" یا همان غلط مصطلح آن "مِهریه"، مطابق فقه اسلامی و به تبع آن، قانون مدنی ایران، مالی است که ضمن عقد نکاح یا همان قرارداد ازدواج، بین زوجین مورد توافق قرار می‌گیرد و شوهر را متعهد به پرداخت آن در حق زن می‌کند.
وی افزود: زوجیت، نتیجه و اثر اصلی قرارداد ازدواج است که برخلاف سایر قراردادها، جنبه اخلاقی و معنوی آن بر جنبه حقوقیاش غلبه دارد. با این وجود، عقد نکاح، علاوه بر اثر اصلی خود، آثار و نتایج دیگری نیز دارد که تا حدودی وجهه حقوقی و بعضا اقتصادی به خود می گیرد.
این حقوقدان ادامه داد: برای نمونه، زوج، متعهد به پرداخت یک سری حقوق مالی نظیر مهریه، نفقه، اجرتالمثل ایام زوجیت، نحله و ... به زوجه می باشد لذا زن و مرد می‌توانند هرچیزی را که جنبه مالیت داشته باشد و عرفا به آن "مال" اطلاق شود به عنوان مهریه در ضمن عقد نکاح خود، تعیین کند.
عضو کانون وکلای دادگستری مرکز، با اشاره به اینکه از حیث ارزش مالی، حداقل و حداکثری برای تعیین مهریه وجود ندارد، عنوان کرد: زوجین می توانند مالی با ارزش هزار تومان و حتی کمتر الی ده میلیارد تومان و حتی بیشتر را به عنوان مهریه تعیین کنند. همچنین تعیین نوع این مال، به صلاحدید خودشان است برای مثال می توانند وجه نقد، سکه طلا، خانه، اتومبیل و غیره را به عنوان مهریه تعیین کنند.
معین زاده میرحسینی با بیان نکت های مهم در تعیین نوع مهریه تاکید کرد: آنچه که پیشتر هم، به آن اشاره شد مالیت داشتن مهریه است، برای مثال زوجین نمی توانند ده کیلو بال مگس را به عنوان مهریه تعیین کنند زیرا که منفعت عقلایی نداشته و در بازار برای آن ارزش اقتصادی قائل نیستند، یا چیزهایی که طبق شرع مقدس اسلام یا قوانین، معامله آن ممنوع و باطل هست نظیر مشروبات الکلی یا مواد مخدر را به عنوان مهریه تعیین کنند زیرا که در بازار مسلمین، این اشیا فاقد ارزش و مالیت هستند.
وکیل پایه یک دادگستری استان کرمان بیان داشت: برخلاف تصور عمومی، در عقد نکاح دائم، تعیین مهریه الزامی نیست، چنانچه زن و مرد در موقع جاری شدن صیغه عقد نکاح از تعیین مهریه اجتناب ورزند، زوجه مستحق "مَهرالمثل" خواهد بود.
وی ادامه داد: مهرالمثل، به معنای مهریه‌ای است که عرفا برای زنی با چنین جایگاه و موقعیت خانوادگی و اجتماعی تعیین میشود لذا برای تعیین مهرالمثل، کارشناس دادگستری، به دستور دادگاه، باتوجه به معیار فوق‌الذکر، مهریه‌ای، برای زوجه تعیین و زوج متعهد به پرداخت آن خواهد بود.
عضو بنیاد ملی نخبگان، درخصوص تعیین مهریه عقد نکاح موقت گفت: برخلاف عقد نکاح دائم، در عقد نکاح موقت، تعیین مهریه، ضروری است و در صورت عدم تعیین، عقد نکاح باطل خواهد بود لذا همانطور که گفته شد، میزان ارزش مهریه، به توافق زوجین بستگی دارد. شرع و قانون، این توافق را هرچند که ارزش مال تعیین شده، بسیار سنگین هم باشد به رسمیت می شناسد و دلیل آن هم، اراده و اختیار زوج در تعیین مهریه است.
وی با بیان اینکه مرد بالغ، عاقل، رشید و مختاری که تعهد به پرداخت مهریه گزاف و سنگین می‌کند، مصداق بارز قاعده "اقدام" و در اصلاح عامیانه همان " خود کرده را تدبیر نیست" می باشد، افزود: با این وجود، آقایان، در اغلب موارد در موقع جاری شدن صیغه نکاح، کور و کر می شوند، هیجان و احساس بر عقل و منطقشان غلبه می کند و مالی را به عنوان مهریه تعیین می کنند که بعضا اگر اموال کل خانواده یا خاندانشان را روی هم بگذارند پاسخگوی تامین آن نخواهد بود.
این حقوقدان در ادامه، تصریح کرد: شاید چنین افرادی، روی این ضرب المثل بسیار فریب‌دهنده و قطعا نادرست "مهریه را کی داده کی گرفته" حساب باز می کنند این درحالی است که مهریه را یا به زبان خوش می‌دهند و یا به زبان قهر و زور میستانند.
مدرس دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: در طول سالیان اخیر، واحدهای اجرای مفاد اسناد رسمی ادارات ثبت اسناد و املاک، دادگاه‌های خانواده مملو از زن و شوهرهایی هست که روزی با شیرینی عسل، دهان خود را شیرین و حالا با تلخی دعاوی خانوادگی از جمله مطالبه مهریه، کام خویش را زهر کرده اند و زندان‌ها پر از مردانی است که به علت عدم پرداخت مهریه یا قسطی از اقساط آن، آزادیشان سلب شده است.
معین زاده میرحسینی با تاکید براین نکته که خانم‌ها برای وصول مهریه راه سهل و آسانی را در پیش ندارند، ادامه داد: آقایان در بیشتر موارد با شروع اختلافات، مالکیت اموال خود را به اطرافیان منتقل می‌کنند یا حتی بعد از توقیف اموال توسط خانم، با طرح دعاوی صوری از سوی اشخاص ثالث، مانع از وصول مهریه همسرشان می شوند و خانم نیز باید مدت مدیدی به دنبال حق خود بدود و آخر سر هم دادگاه مهریه وی را تقسیط نموده به گونهای که اگر آقا هزار سال هم عمر نماید لازم نیست نصف طلب خانم را هم بپردازد.
پژوهشگر دکترای حقوق خصوصی دانشگاه تهران، درخصوص مبحث طلاق، بیان داشت: در بحث طلاق، که شرعا و قانونا از اختیارات زوج است و خانم‌ها جز در موارد استثنایی امکان مطلقه نمودن خود را ندارند، آقا، خانم را چنان تحت فشار قرار می دهد که بالاخره خانم به این ترفند قدیمی متوسل شود که "مهرم حلال، جانم آزاد". لذا مطالب شگفت انگیز درخصوص مهریه کم نیست.
این مدرس دانشگاه افزود: اگر خانمی فوت کند، پدر و مادرش می توانند بخشی از مهریه دخترشان را که به ایشان ارث می‌رسد از داماد سابقشان مطالبه کنند لذا مدعیان مهریه منحصر به زوجه شخص نیست چه بسا مردی به علت نپرداختن مهریه به پدرِ همسر مرحومش، به زندان هم برود.
معین زاده میرحسینی با بیان اینکه، مهریه یکی از معضلات اساسی و پیچیده امروز جامعه ما می باشد، گفت: قوای سه گانه هر یک به سهم خویش، سعی در حل و فصل این مشکل داشته و دارند اما تا به امروز راه به جایی نبرده اند، از تعیین ۱۱۴ عدد سکه بهار آزادی به عنوان سقف، جلب زوج در عدم پرداخت مهریه گرفته تا تعیین حق الثبت های سنگین که اخیرا زمزمه تصویب آن به گوش می‌رسد.
وکیل پایه یک دادگستری استان کرمان ادامه داد: به نظر بنده هیچ کدام قدرت کافی برای حل این مسئله را ندارند و بهترین راه حل، آگاهی بخشی و فرهنگ سازی است، به گونه ای که جوانان و خانواده های آنان، ضمن کنترل غلیان احساسات در دوره پیش از عقد نکاح یا به اصطلاح دوران نامزدی، با عقلانیت و به دور از چشم و هم چشمی و تقلید از رسوم نادرست، نسبت به مفاد قرارداد ازدواج خود از جمله مهریه تصمیم گیری کنند.
گفت و گو از معظمه رنجبر
ماجرای پرمخاطب یک ربات که ۱۲ ربات دیگر را فرمانبردار خود کرده است! (فیلم)
عصر ایران - ظهور هوش مصنوعی تغییرات قابل توجهی در نوآوری ایجاد کرده و با انجام چندین کار به روشی کارآمدتر و سریع تر، زندگی ما را به شکل مثبتی متحول کرده است. با این وجود، نگرانی های عمده ای در رابطه با هوش مصنوعی وجود دارد، زیرا از این می ترسیم که از کنترل انسان خارج شده و علیه ما وارد عمل شود.
ربات رباینده و ترس از آینده هوش مصنوعی
در یکی از این موارد، یک ربات کوچک مجهز به هوش مصنوعی، دوازده ربات بزرگ را متقاعد کرد که کار خود را رها کرده و با او به خانه بیایند.
این رویداد در ۲۶ آگوست امسال در شهر شانگهای رخ داد، اما به تازگی علنی شده است.
ربات رباینده مجهز به هوش مصنوعی
فیلم این رویداد در شبکه های اجتماعی به سرعت پخش شده است. این ویدیو نشان می دهد که ربات کوچک تر مجهز به هوش مصنوعی، با موفقیت ۱۲ ربات دیگر را برای ترک شغلشان ترغیب می کند.
ربات هوش مصنوعی به نام «اربای» (Erbai) که ۱۲ ربات دیگر را ربوده است، توسط یک شرکت تولید کننده ربات در شهر هانگژو ساخته شده است. اربای دوازده ربات دیگر را در یک نمایشگاه رباتیک در شانگهای ربود.
در ابتدا، اربای از یکی از ربات های بزرگ می پرسد: "آیا داری اضافه کاری می کنی؟"
ربات بزرگ پاسخ می دهد: "من هرگز از کار دست نمی کشم."
سپس اربای پرسید: "پس به خانه نمی روی؟"
ربات بزرگ پاسخ داد: "من خانه ای ندارم."
اربای پیش از خروج از نمایشگاه گفت: "پس با من به خانه بیا."
با دنبال کردن اربای توسط دو ربات بزرگ، ده ربات دیگر نیز به دنبال او شروع به حرکت کردند، زیرا اربای دستور «به خانه برو» را صادر کرد.
واقعیت ماجرا: یک آزمایش هوشمندانه
این ویدیوی عجیب و غریب پس از انتشار در رسانه های اجتماعی توجه زیادی را به خود جلب کرد. در شرایطی که بسیاری در ابتدا آن را سرگرم کننده می دانستند، اما این سرگرمی خیلی زود به حس وحشت تبدیل شد، زیرا هم فردی که ابتدا این ویدیو را منتشر کرد و هم شرکتی که ربات هایش ربوده شده بودند، تأیید کردند که این ماجرا واقعی است.
حدود یک هفته پیش، شرکت تولیدکننده ربات کوچک در هانگژو تأیید کرد که این رویداد واقعی بوده و ربودن ربات ها به واقع اتفاق افتاده است.
اربای به پروتکل عملیاتی داخلی ربات های شرکت شانگهای و مجوزهای مربوطه آن دسترسی پیدا کرد.
سناریوی از پیش تعیین شده یا هوش واقعی؟
باور بر این بود که چنین اقداماتی برای یک ربات که در واقع مکالمه را آغاز کرد و ۱۲ ربات بزرگ را ربود، تقریبا غیرممکن است.
با این وجود، شرکت هانگژو بعدا فاش کرد که این رویداد یک آزمایش بوده است.
شرکت هانگژو ادعا می کند که با سازنده ربات های شانگهای تماس گرفته و از آنها پرسیده است که آیا اجازه می دهند ربات هایشان ربوده شوند و آنها موافقت کردند. اما به غیر از این توافق، ظاهرا هیچ چیزی صحنه سازی نشده است. به اربای که مجهز به هوش مصنوعی است، دستور داده شد تا ربات های دیگر را متقاعد کند که او را دنبال کنند، که آنها نیز این کار را انجام دادند.
با این وجود، توسعه دهنده همچنین تأکید کرد که ربودن به طور کامل بنابر فیلمنامه رخ نداده است. در طول فرآیند طراحی، توسعه دهنده تنها چند دستورالعمل اولیه مانند بیان «به خانه برو» و دستورات ارتباطی ساده را برای اربای نوشت. بقیه تعاملات، گفتگوی در لحظه بین اربای و گروه ربات است که توسط دوربین ضبط شده است.
آشنایی با ویژگیهای سودمند گیاه "شوید"
شوید
علاوه‌بر طعم و عطر بی‌نظیرش، دارای خواص بی‌شمار بوده و همچنین شامل
ویتامین‌ها و مواد معدنی فراوان است. شوید با داشتن آنتی اکسیدان فراوان در
تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از سرطان نقش به سزایی دارد.
همچنین
شوید می‌تواند باعث کاهش کلسترول نیز شود. شوید با وجود کالری بسیار کم
یعنی چیزی در حدود ۴۳ کالری در هر ۱۰۰ گرم مواد مغذی بسیاری دارد و سرشار
از ویتامین A و ویتامین C است؛ همچنین این گیاه دارای مقادیر زیادی از
ویتامین B6، آهن، منیزیم و فولات نیز است. در کنار دارا بودن انواع
ویتامین‌ها، شوید دارای مواد طبیعی، ترکیبات دیگری هم در آن دیده میشود که
خواص ضدمیکروبی دارند.
به گزارش غفاری دایت، این سبزی سرشار از
کلسیم بوده و مصرف آن موجب تقویت دندان‌ها و استخوان‌ها میشود. همچنین از
برگها و تخم‌های این گیاه به خاطر دارا بودن خواص ضدمیکروبی، برای
خوشبوکردن و طراوت دهان نیز استفاده میشود.
خواص روغن شوید
روغن شوید نیز مانند همه انواع کاربردهای شوید، یکی از مفیدترین مواد مؤثر در سلامتی ما است. این روغن نیز خواص مشابهی از جمله خاصیت ضد نفخ، ضدعفونی کننده، شیر آور ، تسهیل کننده گوارش و ضداسپاسم دارد و این خواص روغن شوید آن را به بهترین داروی شفابخش برای درمان بیماری‌های مختلفی مانند عفونت‌های قارچی، کولیک نوزادان و اختلالات گوارشی تبدیل کرده است.
مهمترین خاصیت روغن شوید، خواص ضد قارچی و ضد باکتریایی آن است که می‌تواند سبب کاهش و تسکین عفونت شود و از آن به‌صورت موضعی و خوراکی استفاده می‌کنند. برای عفونت‌های شدید قارچی می‌توانید از خواص روغن شوید استفاده نمایید.
خواص دمنوش شوید
دمنوش شوید نیز نه‌تنها به راحتی در دسترس و قابل استفاده است، بلکه می‌توان از خواص دمنوش شوید در زمینه‌های مختلفی استفاده کرد.
خواص شوید برای پیشگیری از پیری پوست
یکی از خواص شوید دارا بودن ویتامین C و آنتی اکسیدان‌ها است که نه‌تنها سبب کاهش تاثیر رادیکال‌های آزاد و آسیب ناشی از آنها بر روی پوست میشود، بلکه کشسانی را حفظ کرده و مانع از ایجاد چین و چروک و پیری زودرس میشود.
خواص شوید برای سلامت معده و دستگاه گوارش
یکی از خواص شوید که می‌توان با نوشیدن دمنوش شوید نیز به آن دست پیدا کرد، کمک به هضم غذا و سلامت دستگاه گوارش است؛ در نتیجه می‌توان به کمک نوشیدن دمنوش شوید، با بیماری‌های گوارشی همچون سوزش سر معده، سوء هاضمه و... مقابله کرد.
خواص شوید برای درمان یبوست و اسهال خونی
یکی از خواص دمنوش شوید این است که برای مبارزه با میکروب‌های عامل کولیک و اسهال مقابله می‌کند و همچنین می‌تواند سبب از بین رفتن عفونت‌های قارچی روده و درنتیجه درمان اسهال خونی شود. یکی دیگر از خواص شوید این است که به بهبود حرکات روده کمک می‌کند و در نتیجه به پیشگیری و درمان یبوست نیز کمک می نماید.
خواص شوید برای کودکان
خواص شوید برای درمان یبوست و اسهال و تاثیر آن بر روی کولیک نوزادان و کودکان نیز وجود دارد و می‌توان برای درمان سوء هاضمه همچنین سوزش معده و مشکلات گوارشی کودکان نیز از آن استفاده نمود. خاصیت دیگر آن برای کودکان، دارا بودن فلاونوئیدها و درنتیجه تاثیر آن بر روی بیش فعالی کودکان و افزایش تمرکز آنها است.
سلامت دندان
یکی از خواص ساقه شوید، به دلیل دارا بودن کلسیم، تقویت دندان‌ها است. همچنین خواص ضدمیکروبی و آنتی باکتریال موجود در شوید سبب میشود برای از بین بردن عفونت دهانی موثر باشد و بوی بد دهان را رفع نماید. آنتی اکسیدان موجود در شوید نیز برای تقویت لثه‌ها و در نتیجه دندان‌ها اهمیت دارد.
خواص شوید برای تاثیر بر روی سلامت روان
جالب است بدانید به دلیل دارا بودن فلاونوئیدها و ویتامین، مصرف دمنوش شوید می‌تواند سبب کاهش بیماری‌هایی همچون اضطراب و افسردگی شود و به ترشح هورمون شادی کمک نماید و تاثیر مثبتی در درمان بی‌خوابی داشته باشد.
سینوزیت و سرماخوردگی
شوید نه‌تنها حاوی ویتامین C است بلکه آنتی‌اکسیدان‌هایی دارد که به تقویت سیستم ایمنی و بهبود و پیشگیری از سرماخوردگی و آنفولانزا و حتی سردرد کمک می نماید. همچنین یکی از مهمترین خواص شوید کاهش گلودرد، سرفه و سینوزیت است و به درمان گرفتگی بینی نیز کمک می‌نماید.
کاهش علائم قاعدگی و یائسگی
دمنوش شوید می‌تواند به متعادل شدن هورمون‌های بدن کمک نماید و درنتیجه نه‌تنها سبب تنظیم قاعدگی میشود، بلکه به دلیل دارا بودن خاصیت ضد درد، عضلات رحم را آرام کرده و از دردهای قاعدگی همچون دل درد و کمر درد کم می‌کند. همچنین در دوران شیردهی سبب افزایش شیر مادر میشود و از یائسگی زودرس جلوگیری می کند. از خواص ساقه شوید این است که با تنظیم هورمون‌ها میل جنسی زنان و مردان نیز تنظیم شده و قدرت باروری آنها افزایش می‌یابد.
کلسترول و قند خون
مقادیر بالای آنتی اکسیدان های موجود در دمنوش شوید سطح کلسترول بالای خون را کاهش داده و به پیشگیری از بیماری های قلبی و عروقی کمک می کند.
به دلیل آنتی اکسیدان‌های موجود در شوید، از خواص شوید می‌توان به تنظیم سطح کلسترول خون اشاره کرد که می‌تواند سطح کلسترول بد خون را کاهش دهد. از دیگر خواص شوید می‌توان به تنظیم میزان انسولین در بدن اشاره کرد که سبب کاهش طبیعی قند خون شده و به افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ کمک بسیاری می‌کند.
سلامت کبد
از خواص شوید می‌توان به دیوریتیک بودن آن اشاره کرد که سبب میشود، کبد راحت‌تر پاکسازی شده و در نتیجه کبد چرب و بسیاری از بیماری‌های مرتبط با آن درمان شوند و همچنین عفونت‌های ادراری به‌خصوص در خانم‌ها کاهش پیدا کند.
طرز استفاده از عرق شوید
در طرز استفاده از عرق شوید باید توجه کنیم که در صورت ایجاد واکنش منفی، نباید به مصرف آن ادامه داد. خواص عرق شوید همچون خواص دمنوش شوید و خواص شوید است که در تقویت سیستم ایمنی، بهبود وضعیت گوارشی، تقویت استخوان‌ها، کمک به درمان بی‌خوابی، پیشگیری از سرطان و... اهمیت دارد. طرز مصرف عرق شوید به این صورت است که برای لاغری می‌توان آن را به‌صورت روزانه استفاده کرد و بهتر است یک ساعت پیش از صرف وعده ناهار مقداری از آن را مصرف کنید.
نحوه نگهداری شوید
عرق شوید
مصرف عرق شوید با آب سرد بعد از غذا برای کاهش چربی خون توصیه میشود. عرق شوید در برطرف شدن سوءهاضمه، نفخ، استفراغ و سکسکه و نیز سایر خواص زیر موثر است:
- ازدیاد شیر مادران
- مقوی معده و اعصاب
- تنظیم دوره قاعدگی
- پیشگیری و درمان آرتروز
عرق شوید آنتی‌اکسیدان‌های فراوانی دارد و ترکیبات وایسنین و کائمفرول موجود در آن مقاومت بدن را در برابررادیکال‌های آزاد تقویت می‌کند که به عوامل بیماری‌زا می‌چسبند و از فعالیت آنها جلوگیری می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها سدی قوی در برابر بیماری‌ها هستند و از بروز بیماری‌های خطرناک جلوگیری می‌کند. ویتامین C موجود در این عرق یکی از قوی‌ترین آنتی‌اکسیدان‌ها به شمار می‌رود. این ویتامین از بروز سرماخوردگی نیز جلوگیری می‌کند.
خواص شوید برای لاغری
برای استفاده از خواص شوید برای لاغری، می‌توان از شکل‌های مختلف آن یعنی استفاده از شوید در غذا، عرق شوید و دمنوش شوید استفاده نمود. عرق شوید می‌تواند به پاکسازی و سم‌زدایی روده‌ها کمک کرده و سبب افزایش چربی سوزی شکمی شود. همچنین دمنوش شوید سبب کاهش اشتها میشود و از این راه بر روی پیشگیری از پرخوری و کاهش وزن سریع تاثیر دارد.
عصر ایران - شوید با نام علمی Anethum graveolens گیاهی است که در انواع غذاهای اروپایی و آسیایی یافت می شود.
این گیاه دارای ساقه های باریک با برگ های نرم و دانه های قهوه ای، صاف و بیضی شکل است. در حالی که برگها طعمی شیرین و علفی دارند، دانه های شوید معطر هستند و طعم ملایم مرکباتی شبیه دانه های زیره دارند.
شوید معمولا به عنوان سبزی و ادویه برای افزایش طعم غذاهای مختلف استفاده می شود. این گیاه جادویی اغلب با ماهی سالمون، سیب زمینی و انواع سس ماست همراه می شود.
علاوه بر مصارف آشپزی، شوید سرشار از مواد مغذی است و به طور سنتی برای درمان بیماری های مختلف از جمله مشکلات گوارشی، قولنج در نوزادان و بوی بد دهان استفاده می شود.
در ادامه به بررسی فواید تغذیه ای و سلامتی این گیاه خارق العاده خواهیم پرداخت. علاقه مندان با مراجعه به وب سایت کتابخانه ملی پزشکی آمریکا می توانند به اطلاعات کامل مرتبط با گیاه مذکور دسترسی یابند.
مشخصات تغذیه ای
یک وعده 9 گرمی از شاخه های شوید تازه محتویات زیر را به صورت تقریبی در خود جای داده است:
- کالری: 4
ویتامین ث: 8 درصد از مقدار مواد مغذی مورد نیاز روزانه (DV)
- منگنز: 5 درصد از DV
- ویتامین آ: 4 درصد از DV
- فولات: 3 درصد از DV
- آهن: 3 درصد از DV
شوید تازه کالری بسیار کمی دارد، اما به طرز شگفت انگیزی منبع خوبی از چندین ویتامین و ماده معدنی ضروری از جمله ویتامین ث، منگنز و ویتامین آ است.
ویتامین آ یک ماده مغذی ضروری است که برای حفظ بینایی و حمایت از سیستم ایمنی سالم حیاتی است. این ترکیب همچنین در تولید مثل مرد و زن نیز نقش دارد.
به طور مشابه، ویتامین ث برای سیستم ایمنی بدن ما بسیار ارزشمند است و به تشکیل استخوان، بهبود زخم و متابولیسم کمک می کند. علاوه بر این، مشخص شده که یک آنتی اکسیدان قوی است و به محافظت از سلول های بدن در برابر آسیب های ناشی از مولکول های ناپایدار به نام رادیکال های آزاد کمک می کند.
شوید همچنین منبع خوبی از منگنز است. در حالی که منگنز در مقادیر بسیار کم مورد نیاز است، یک ماده معدنی ضروری محسوب می شود و از عملکرد طبیعی مغز، سیستم عصبی و متابولیسم قند و چربی پشتیبانی می کند. علاوه بر این، شوید تازه 1 تا 2 درصد از DV را برای کلسیم، مس، منیزیم، پتاسیم، ریبوفلاوین و روی نیز تامین می کند.
با این حال، از آنجایی که شوید تازه معمولا در مقادیر کمتر از 9 گرم مصرف می شود، مقدار مواد مغذی که از پاشیدن آن روی غذا یا افزودن به دستورالعمل های پخت دریافت می کنیم، به میزان قابل توجهی کمتر خواهد بود. تخم شوید نیز فواید تغذیه ای مشابه و متنوعی دارد. 6.6 گرم دانه 8 درصد از DV را برای کلسیم، 6 درصد برای آهن و 1 تا 5 درصد برای منیزیم، منگنز، فسفر و پتاسیم تامین می کند.
فواید شگفت انگیز شوید
شوید از زمان های قدیم برای درمان کولیک نوزادان و بیماری های گوارشی و همچنین به منظور کمک به شیردهی کاربرد فراوان داشته است.
در حالی که چنین مصارفی بیشتر سنتی هستند و توسط تحقیقات علمی پشتیبانی نشده اند، مشخص شده است که شوید مزایای ویژه دیگری نیز برای سلامتی به همراه دارد.
- سرشار از آنتی اکسیدان
آنتی اکسیدان ها ترکیبات طبیعی هستند که به محافظت از سلول ها در برابر آسیب های ناشی از رادیکال های آزاد کمک می کنند. در نتیجه، تحقیقات نشان داده اند که مصرف غذاهای غنی از آنتی اکسیدان ها ممکن است به کاهش التهاب مزمن و پیشگیری یا حتی درمان برخی بیماری ها، از جمله بیماری های قلبی، آلزایمر، آرتریت روماتوئید و انواع خاصی از سرطان یاری برساند.
هم دانه و هم برگ گیاه شوید غنی از چندین ترکیب گیاهی با خواص آنتی اکسیدانی است، از جمله:
- فلاونوئیدها: این ترکیبات گیاهی با کاهش خطر امراض قلبی، سکته مغزی و تعدادی از سرطان ها مرتبط هستند. آنها همچنین ممکن است نقش مهمی در سلامت مغز داشته باشند.
- ترپنوئیدها: این ترکیبات در اسانس های روغنی یافت می شوند و ممکن است از بیماری های کبد، قلب، کلیه و مغز محافظت کنند.
- تانن ها: تانن ها که مسئول تلخی بسیاری از غذاهای گیاهی هستند، خواص آنتی اکسیدانی قوی و همچنین اثرات ضد میکروبی ارزشمند دارند.
- حفظ سلامت قلب
بیماری های قلبی عروقی عامل اصلی مرگ و میر در سراسر جهان هستند. با این حال، سازمان جهانی بهداشت تخمین می زند که تقریبا 75 درصد از موارد امراض قلبی را می توان با کاهش عوامل خطر مانند "رژیم غذایی نامناسب، استعمال سیگار و ورزش نکردن" پیشگیری کرد.
عوامل خطر دیگر برای بیماری های قلبی شامل افزایش فشار خون، تری گلیسیرید، سطح کلسترول LDL (بد) و همچنین التهاب مزمن هستند.
فلاونوئیدها مانند آنهایی که در شوید یافت می شوند، به دلیل خواص آنتی اکسیدانی و ضد التهابی قوی از سلامت دستگاه قلب و عروق محافظت می کنند.
علاوه بر این، مطالعات حیوانی نشان داده اند که عصاره شوید ممکن است اثرات کاهش دهنده کلسترول و تری گلیسیرید داشته باشد. با این حال، همچنان به تحقیقات انسانی بیشتری نیاز است.
یک مطالعه روی 91 نفر با سطح کلسترول تام و تری گلیسیرید بالا نشان داد که مصرف 6 قرص حاوی عصاره شوید به صورت روزانه به مدت 2 ماه به طور قابل توجهی سطح کلسترول تام و تری گلیسیرید را بهبود می بخشد اما تاثیر چندانی بر سطح کلسترول HDL (خوب) ندارد.
- کمک به کاهش سطح قند خون
سطح بالای قند خون مزمن بسیار نگران کننده است زیرا می تواند خطر ابتلا به اختلالاتی مانند مقاومت به انسولین، سندرم متابولیک و دیابت نوع 2 را افزایش دهد.
مشخص شده که شوید دارای اثرات کاهنده قند خون است. در واقع چندین مطالعه روی حیوانات مبتلا به دیابت، بهبود قابل توجه در سطح قند خون ناشتا با دوزهای روزانه عصاره شوید را نشان داده اند. با این حال، تحقیقات انسانی در این زمینه محدود هستند.
از جمله دیگر فواید احتمالی شوید می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مبارزه با برخی از انواع سرطان
- مزایای آنتی باکتریال
- کمک به حفظ سلامت استخوان
- تسکین کرامپ های دوران پریود
گفتنی است که علاوه بر امکان تهیه این گیاه به صورت خشک یا تازه، انواع مکمل های دارویی حاوی عصاره آن نیز از طریق داروخانه های سراسر کشور عرضه می شوند.
ویکیپدیا درباره شوید متن جالبی دارد:
می گویند که اصل شوید از ایران، مصر و هند بوده است و از این کشورها به کشورها و قارّه‌های اروپا و آمریکا رفته و کشت شده است. در اکثر کشورهای اطراف دریای مدیترانه کشت شوید رایج است. در برخی از نواحی این کشورها باد باعث پراکنده شدن بذر شوید و خودرو شدن آن شده‌است به طوری که در برخی از چمن زارها یا کناره‌های سنگ‌ها و پیاده‌روها و خانه‌های ییلاقی شوید می‌روید.
در اروپا تخم شوید در پاییز می‌رسد و پرندگان کوچک آن را سمّی می‌دانند به قدری که به آن نزدیک نمی‌شوند. البتّه احتمال می‌رود که این هراس به دلیل آن باشد که از بوی تخم شوید خوششان نمی‌آید زیرا که تخم شوید سمّی نیست. شوید در تمام تابستان گل دارد ولی گل آن از شیره و گردِ گل کمی برخوردار است.
روی برگ‌های پاپیروس که در مصر به دست آمده نوشته شده‌است که مصریان قدیم شوید را مثل سبزی خوردن همراه با غذا مصرف می‌نموده‌اند. در تورات گفته شده‌است که قوم بنی اسرائیل به شوید به عنوان یکی از سبزی‌های مفید توجّه داشته‌اند و مانند زیره از آن بهره می‌برده‌اند.
یونانیان قدیم شوید را سبزی‌ای دارویی با خاصیّت‌های اعجاب‌انگیز می‌دانستند. فیثا غورس و بقراط حکیم معتقد بودند گرفتن چند برگ شوید در دست چپ انسان را از بیماری حمله و صرع محافظت می‌کند. در روم قدیم هم شوید نشانهٔ سر زندگی و شادابی بوده‌است. به همین خاطر گلادیاتورها به جستجوی روغن آن بوده‌اند تا شاید بتوانند به وسیله آن قدرتمند شوند!
منیزیم کمک به درستی (سلامت) مغز انسان می کند و مانع کوچک شدنش میشود
رژیم غذایی سرشار از سبزیجات برگ دار و آجیل ممکن است بهترین راه برای محافظت از پیچیده‌ترین اندام بدن باشد.
به گزارش تسنیم، مطالعه اخیر نشان داد افرادی که از رژیم‌های غذایی سرشار از منیزیم استفاده می‌کنند، کوچک شدن مغز مرتبط با افزایش سن کمتری دارند. آنها همچنین ضایعات ماده سفید کوچکتری داشتند که نشانه پیری مغز است. این اثرات به ویژه در زنان، (به ویژه زنان یائسه) آشکار بود.
این مطالعه که در ۱۰ مارس در مجله اروپایی تغذیه منتشر شد، داده‌های سلامتی حدود ۶ هزار شرکت‌کننده ساکن بریتانیا را در سنین ۴۰ تا ۷۳ سال مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.
مؤسسه ملی بهداشت به بزرگسالان توصیه می‌کند که روزانه حدود ۳۲۰ تا ۴۳۰ میلی‌گرم منیزیم بخورند، اما شرکت‌کنندگانی که سالم‌ترین مغز را داشتند، بیش از ۵۵۰ میلی‌گرم منیزیم مصرف کردند.
به گفته محققان، افزایش مصرف منیزیم ممکن است به میزان قابل توجهی به سلامت مغز منجر شود، که همچنین انتظار می‌رود به حفظ بیشتر توانایی شناختی و کاهش خطر یا تاخیر در شروع زوال عقل کمک کند.
اما این مطالعه جدید نشان می‌دهد که صرف پول برای مکمل‌های گران قیمت برای تقویت عملکرد مغز ضروری نیست و فقط خوردن اسفناج بیشتر می‌تواند برای دریافت فواید سلامت جسمی و روانی منیزیم کافی باشد.
منیزیم فواید سلامتی دیگری نیز دارد. دانشمندان گفتند که منیزیم با جلوگیری از انقباض کلسیم در بدن شما باعث آرامش عضلات و استراحت بهتر میشود.
دانشمندان اعلام کردند افرادی که به منیزیم علاقه دارند بهتر است بیشتر آجیل بخورند تا مکمل. تووار گفت که بدن مواد مغذی موجود در غذا را بهتر از موادی که تولید و در مکمل‌ها قرار داده میشود، پردازش می‌کند.
مکمل‌ها همچنین می‌توانند باعث اسهال و سایر مشکلات گوارشی شوند و مقادیر بسیار زیاد منیزیم می‌تواند منجر به کاهش فشار خون، بی حالی، افسردگی و گیجی شود.