انواع جهاد (مجاهدت) در فرموده حضرت امام حسین (ع)

در حدیث زیر از حضرت امام حسین (ع) درباره ی اینکه جهاد (مجاهده)، سنت حضرت پیامبر (ص) است یا فریضه (واجب) الاهی پرسش می شود. سپس حضرت امام (ع) جهاد را از این سو (جهت) بخش بندی می کنند و انواع جهاد از جهت سنت یا فریضه بودن بیان می شود. بنابراین بخش بندیهای انواع جهاد از جهات دیگر بیان نشده است. ولی بخش پایانی فرموده حضرت امام (ع) که به فرموده حضرت پیامبر (ص) اشاره می فرماید می تواند همه انواع برشمرده در همه بخش بندیهای دیگر را دربر بگیرد؛ هرآنچه نیک (حسن) باشد و پس از پایه گذار دنبال شود، از گذشته تا آینده، بنابر تأیید حضرت پیامبر (ص) و حضرت امام (ع) سنت پیامبر (ص) به شمار می آید. البته کار نیک (حسن) برپایه معیارهای صحیح (سنجه های درست) دینی ارزیابی می شود.

حدیث 382 ـ انواع جهاد

الإمامُ الحسینُ علیه ‏السلام ـ سُـئِـلَ عَنِ الـجَهادِ: سُـنَّةٌ أو فَـرِیضةٌ؟ فقالَ علیه ‏السلام : الجِهادُ على أرْبَعَةِ أوْجُهٍ : فجِهادانِ فَرْضٌ و جِهادُ سُنَّةٍ لا یُقامُ إلّا مَعَ‏ فَرْضٍ و جِهادُ سُنَّةٍ ، فأمّا أحَدُ الفَرْضَیْنِ‏ فجِهادُ الرَّجُلِ نَفْسَهُ عن مَعاصِی اللّه‏ِ و هو مِنْ أعْظَمِ الجِهادِ وَ مُجاهَدَةُ الّذین یَلُونَکُمْ مِنَ الکُفّارِ فَرْضٌ . و أمّا الجِهادُ الّذی هو سُنّة لا یُقامُ إلّا مَعَ فَرْض فَإِنَّ مجاهَدَةَ العَدُوِّ فرضٌ على جمیع الاُمّة لو ترکوا الجهاد لَأَتاهم العَذابُ و هذا هو مِنْ عذابِ الاُمَّةِ و هُوَ سُنَّةٌ عَلَى الإمامِ وَ حَدُّهُ أنْ یَأتِیَ العَدُوَّ مَعَ الاُمَّةِ فیجاهِدَهم .

امام حسین علیه ‏السلام (در پاسخ به این پرسش که‏ جهاد سنّت (پیامبر) است یا فریضه (الهى) ؟): جهاد چهارگونه است : دو گونه آن فریضه (الهى) است و گونه دیگر سنّتى است که جز به فریضه بدان دست نیازند و یک جهاد نیز (تنها) سنّت است . امّا آن دو جهاد که فریضه‏ اند : یکى جهادِ آدمى با نَفْسِ خویش است در بازداشتن نَفْس از نافرمانى‏هاى نسبت به خدا ، که بزرگترین جهاد است ، و دیگرى پیکار (و جهاد) با کافرانى که هم مرز شمایند که آن نیز فریضه است . امّا آن جهاد که سنّتى است که جز به فریضه بدان دست نیازند ، جهاد با دشمن است که بر تمامِ امّت واجب است و اگر آن‏ جهاد را ترک کنند ، بر آنها عذاب درآید و این عذاب تمامِ امّت را در برگیرد و آن جهاد ، بر امامْ سنّت است و تعریفش آن است که امام با امّت بر سرِ دشمن تازد و با دشمنان جهاد کند.

و أمّا الجِهادُ الذی هُوَ سُنّةٌ؛ فکُلُّ سُنّةٍ أقامَها الرَّجُلُ و جاهدَ فی إقامَتِها و بُلُوغِها و إحیائِها. فَالعَمَلُ و السَّعْیُ فیها مِنْ أفضلِ الأَعْمال‏ لِأنَّها إحیاءُ سُنَّةٍ و قَدْ قالَ رسولُ اللّه‏ صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله : «مَنْ سَنَّ سُنَّةً حَسَنَهً‏ فَلَهُ أجْرُها و أجْرُ مَنْ‏ عَمِلَ بِها إلى یَوْمِ القِیامَةِ مِنْ غَیْرِ أن یَنْقُصَ‏ مِنْ أجُورِهِم شَیْئا» .

 امّا جهادى که سنّت است؛ برپا داشتن هر سنّتِ (نَبَوى) است که انسان بر پاى دارد و در برپا نگهداشتن و برآوردن (بلوغ) و زنده کردن آن تلاش و کوشش کند. پس عمل و سعى در راه آن از بهترین اعمال است زیرا زنده داشتنِ سنّت است، و پیامبر خدا صلى‏ الله‏ علیه‏ و‏ آله فرمود : «هرکس سنّت و قانونِ نیکى را بنیان گذارد ، پاداشش از آنِ اوست و نیز از ثواب همه آنان که تا روز قیامت بدان عمل مى ‏کنند بهره مى‏ برد بى آنکه از ثواب خودِ آنان چیزى کاسته شود.»

منبع: تحف العقول : 243 .

8325117100

---

مرتبط:

- انواع مجاهدت (مجاهده، جهاد) (تلاش)