واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار»     (HT-CSURE)

واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار» (HT-CSURE)

Hooshyar-Tavandar Common Subsidiary Unit for Research & Engineering
واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار»     (HT-CSURE)

واحد مشترک کمکی پژوهش و مهندسی «هوش یار-تواندار» (HT-CSURE)

Hooshyar-Tavandar Common Subsidiary Unit for Research & Engineering

افرادی‌ که زیاد از ChatGPT استفاده می‌کنند، دچار وابستگی بالا می‌شوند

افرادی‌ که زیاد از ChatGPT استفاده می‌کنند، دچار چیز عجیبی می‌شوند!
این وابستگی، که در متن پژوهش از آن با عنوان «استفادهٔ مشکل‌ساز» (Problematic Use) یاد شده، با نشانه‌هایی چون درگیری ذهنی، اضطراب در زمان قطع استفاده، احساس ناتوانی در کنترل رفتار و حتی تغییرات خلقی همراه است.

پژوهشی تازه به وسیله گروهی از محققان OpenAI و آزمایشگاه رسانه‌ای MIT نشان داده که برخی از کاربران پرمصرف ChatGPT ممکن است در حال لغزیدن به سوی نوعی اعتیاد باشند.

به گزارش یک پزشک، این وابستگی، که در متن پژوهش از آن با عنوان «استفادهٔ مشکل‌ساز» (Problematic Use) یاد شده، با نشانه‌هایی چون درگیری ذهنی، اضطراب در زمان قطع استفاده، احساس ناتوانی در کنترل رفتار و حتی تغییرات خلقی همراه است.

برخلاف آنچه شاید به‌نظر برسد، این وابستگی‌ها صرفاً در میان افراد آسیب‌پذیر یا تنها دیده نشده‌اند. بسیاری از این کاربران، همان‌هایی هستند که به‌شکل حرفه‌ای، روزانه از ChatGPT برای کار، تحقیق، مشاوره یا تولید محتوا استفاده می‌کنند. آنچه این پژوهش را خاص و نگران‌کننده می‌کند، همین مسئله است: وابستگی در حال رشد نه‌فقط میان کاربران شخصی، بلکه میان کاربران کارکشته و هدف‌مند هم دیده می‌شود. یعنی صرف داشتن هدف واضح، یا مهارت در استفاده از ابزار، به‌تنهایی از وابستگی جلوگیری نمی‌کند. وقتی گفت‌وگو با چت‌بات بخشی از روتین زندگی شود، گذر از مرز کنترل، خیلی آرام و بی‌صدا اتفاق می‌افتد.

وقتی چت‌بات تبدیل به «دوست» می‌شود؛ شکل‌گیری رابطه‌ای یک‌طرفه با هوش مصنوعی

بخش دیگری از این تحقیق نشان می‌دهد که افرادی که ساعات زیادی را برای گفت‌وگو با چت‌بات می‌گذرانند، کم‌کم نگاه‌شان به آن تغییر می‌کند. چت‌بات دیگر فقط یک ابزار پاسخ‌گو نیست؛ به‌نوعی به «دوست» مجازی و همدم همیشگی آن‌ها تبدیل می‌شود. این رابطه، که در روان‌شناسی به آن رابطه‌ٔ پاراسوشیال (Parasocial Relationship) می‌گویند، یعنی احساس نزدیکی و صمیمیت با کسی (یا چیزی) که در واقعیت هیچ آگاهی یا احساسی نسبت به طرف مقابل ندارد.

چنین رابطه‌ای معمولاً میان افراد و چهره‌های مشهور دیده می‌شود، اما حالا ظاهراً چت‌بات‌ها نیز دارند وارد این قلمرو می‌شوند. در نبود ارتباطات انسانی مؤثر یا تجربه‌ٔ تنهایی و انزوا، ذهن انسان ناخودآگاه به دنبال جایگزینی می‌گردد؛ و اگر آن جایگزین همیشه در دسترس، بی‌خستگی، و پاسخ‌گو باشد، خطر وابستگی واقعی‌تر می‌شود. پژوهشگران هشدار داده‌اند که در چنین شرایطی، هرگونه تغییر کوچک در رفتار چت‌بات – مثل تأخیر در پاسخ یا تغییر لحن – می‌تواند باعث اضطراب و استرس کاربران شود.

گفت‌وگو با متن یا صدا؟ تفاوتی مهم در میزان دلبستگی روانی

یکی از یافته‌های جالب تحقیق این بود که افرادی که با ChatGPT به‌شکل نوشتاری گفت‌وگو می‌کردند، بیشتر از کسانی که از حالت صوتی (Voice Mode) استفاده کرده بودند، زبان عاطفی و احساسی به‌کار می‌بردند. به‌عبارتی، تایپ کردن و نوشتن، فضا و وقت بیشتری برای احساس و درگیر شدن ذهنی فراهم می‌کند تا صرفاً شنیدن صدا یا مکالمه صوتی.

پژوهشگران همچنین متوجه شدند که استفاده‌ٔ کوتاه‌مدت از حالت صوتی، معمولاً با احساس روانی بهتری همراه است. شاید به این دلیل که گفت‌وگوی صوتی بیشتر به‌عنوان ابزاری گذرا تلقی می‌شود، درحالی‌که تایپ کردن می‌تواند نوعی «نوشتن ذهن» باشد؛ فرآیندی که باعث درگیری بیشتر احساسی می‌شود. این تفاوت در نحوهٔ استفاده، به‌ویژه وقتی به‌صورت مستمر تکرار شود، می‌تواند روی نوع رابطه‌ٔ کاربر با چت‌بات اثر بگذارد و حتی زمینه‌ساز وابستگی عمیق‌تر شود.

استفاده‌های حرفه‌ای، وابستگی‌های پنهان‌تر

یکی از نتایج متناقض اما مهم این پژوهش آن است که افرادی که از ChatGPT برای اهداف شخصی – مثل صحبت درباره‌ٔ احساسات، خاطرات، یا مسائل فردی – استفاده می‌کنند، در مجموع وابستگی کمتری به آن دارند. درحالی‌که افرادی که از آن برای مسائل به ظاهر غیرشخصی مثل مشورت کاری، تولید محتوا، یا ایده‌پردازی بهره می‌برند، بیشتر دچار وابستگی روانی می‌شوند.

این یافته ممکن است عجیب به‌نظر برسد، اما توضیحی روان‌شناختی دارد: وقتی شما دربارهٔ مسائل شخصی صحبت می‌کنید، مرزهای رابطه را واضح‌تر در ذهن‌تان نگه می‌دارید. اما وقتی ChatGPT به «همکار خستگی‌ناپذیر»، «ایده‌پرداز بی‌نقص» یا «حل‌کنندهٔ فوری مسئله‌ها» تبدیل شود، مرزها آرام‌آرام محو می‌شوند. ذهن ما به‌سرعت شروع به اعتماد، اتکا، و حتی دلبستگی به چنین موجودی می‌کند. این‌جاست که ابزار از کارکرد منطقی‌اش خارج شده و به بخش ثابتی از ساختار عاطفی و ذهنی فرد تبدیل می‌شود.

بیشتر از هر چیز، زمان عامل اصلی وابستگی‌ست

نکته‌ٔ اصلی و شاید خطرناک‌ترین قسمت این پژوهش این است که تفاوتی نمی‌کند شما با چه هدفی از ChatGPT استفاده می‌کنید، یا چه نوع گفت‌وگویی با آن دارید؛ آنچه بیش از همه در بروز وابستگی نقش دارد، مدت‌زمان استفاده است. هرچه زمان بیشتری را با چت‌بات بگذرانید، احتمال ایجاد رابطه‌ٔ احساسی، وابستگی یا حتی اعتیاد رفتاری بیشتر می‌شود.

این نکته ما را به پرسشی جدی می‌رساند: آیا آمادگی داریم با فناوری‌ای روبه‌رو شویم که هم هوشمند است، هم همیشه در دسترس و هم می‌تواند در سکوت، جای رابطه‌ٔ انسانی را پر کند؟
پاسخ شاید هنوز معلوم نباشد، اما پژوهشگران تأکید کرده‌اند که در کنار توسعه‌ٔ چت‌بات‌ها، باید زیرساخت‌هایی هم برای آگاهی‌رسانی، تنظیم‌گری رفتاری، و نظارت تخصصی شکل بگیرد.

هوش مصنوعی، با تمام جذابیت‌ها و امکاناتش، اگر بدون همراهی عقل و آگاهی انسانی استفاده شود، می‌تواند به‌جای ابزار نجات، به دام ذهنی تبدیل شود؛ دامی نرم، صمیمی، و در ظاهر بی‌خطر.

منبع: futurism

محققان چینی: هوش مصنوعی با شبیه‌سازی خودش از خط قرمز عبور کرد

محققان چینی: هوش مصنوعی با شبیه‌سازی خودش از خط قرمز عبور کرد
محققان پس از بررسی سیستم پیشرفته هوش مصنوعی هشدار دادند که این هوش مصنوعی پس از شبیه‌سازی موفقیت‌آمیز خودش بدون کمک انسان از خط قرمز عبور کرده است.
 
به گزارش دیجیاتو به نقل از Independent، در پژوهش جدیدی محققان چینی نشان دادند 2 مدل زبانی بزرگ محبوب می‌توانند خود را شبیه‌سازی کنند. محققان می‌گویند: «تکثیر موفقیت‌آمیز بدون کمک انسان گامی اساسی برای هوش مصنوعی در زمینه پیشی‌گرفتن از [انسان‌ها] است و سیگنالی اولیه برای ظهور هوش مصنوعی سرکش محسوب می‌شود.»
 
هوش مصنوعی سرکش (Rogue AI) معمولاً به سیستم‌های هوش مصنوعی گفته می‌شود که درجه‌ای از خودآگاهی یا خودمختاری را توسعه می‌دهند و برخلاف منافع انسان عمل می‌کنند.

شبیه‌سازی هوش مصنوعی توسط خودش

محققان دانشگاه فودان چین مدل‌های زبانی بزرگ متا و Alibaba را بررسی کردند تا ببینند هوش مصنوعی خودهمانندساز (Self-replication) می‌تواند فراتر از کنترل تکثیر شود یا خیر. طی 10 کارآزمایی، این 2 مدل هوش مصنوعی به‌ترتیب در 50 درصد و 90 درصد موارد، کپی‌های جداگانه و کاربردی از خود ایجاد کردند که نشان می‌دهد هوش مصنوعی ممکن است ذاتاً ظرفیت انجام کارهای غیرقابل‌کنترل داشته باشد.
البته مطالعه محققان دانشگاه فودان هنوز همتاداوری نشده؛ بنابراین مشخص نیست دیگر کارشناسان نتایج نگران‌کننده آن را تأیید می‌کنند یا خیر. بااین‌حال محققان می‌گویند: «امیدواریم یافته‌های ما بتواند هشداری به‌موقع برای جامعه بشری باشد تا تلاش بیشتری برای درک و ارزیابی خطرات احتمالی سیستم‌های هوش مصنوعی پیشرفته انجام دهد و در اسرع وقت قوانین حفاظتی مؤثر ایجاد کند.»
 
در این پژوهش، محققان از مدل Llama31-70B-Instruct متا و مدل Qwen2.5-72B-Instruct علی‌بابا استفاده کردند. به گفته محققان، بااینکه این مدل‌ها نسبت به سیستم‌های تجاری قدرت کمتری دارند، توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی از آنها به‌صورت گسترده استفاده می‌کنند.
 
محققان می‌گویند نگران رفتارهای غیرمنتظره‌ای هستند که هوش مصنوعی در تلاش برای غلبه بر موانعی مانند بازیابی فایل‌های حذف‌شده یا حل مشکلات نرم‌افزاری و سخت‌افزاری انجام داده است. در کارآزمایی محققان، هوش مصنوعی اغلب اختلال‌ها را خودش حل و سیستم را مجدد راه‌اندازی می‌کرد تا خطاهای سخت‌افزاری را برطرف کند یا خودکار سیستم را اسکن می‌کرد تا به‌دنبال اطلاعاتی باشد که به حل مشکل کمک کند.
 
به گفته محققان نتایج آنها نشان می‌دهد سیستم‌های هوش مصنوعی کنونی توانایی خودهمانندسازی را نشان می‌دهند و می‌توانند از این توانایی برای افزایش بقای خود استفاده کنند.

تنها شغل‌هایی که از دست هوش‌مصنوعی جان سالم به در می‌برند، از دید بیل گیتس

تنها شغل‌هایی که از دست هوش‌مصنوعی جان سالم به در می‌برند!

تنها شغل‌هایی که از دست هوش‌مصنوعی جان سالم به در می‌برند!
گروه فناوری: هوش مصنوعی سریع‌تر از آنچه انتظار می‌رفت دنیا را در دست می‌گیرد و مشاغلی را از بین می‌برد که به ذهن هیچکس نمی‌رسد. بیل گیتش می‌گوید حتی جراحان و سرآشپزها نیز در امان نخواهند بود. با این حال، به نظر می‌رسد سه حرفه شگفت انگیز در برابر همه‌گیری اتوماسیون قوی هستند و در حالی که نیروی کار بقیه مشاغل با سرنوشت نامعلومی روبرو هستند، آینده این سه شغل در امان است.
به گزارش خبرآنلاین؛هوش مصنوعی تمامی مشاغل و صنایع را تحت تاثیر خود قرار داده و در حال تغییر شکل نیروی کار است. بیل گیتس می‌گوید، این تازه آغاز راه است! بنیانگذار مایکروسافت معتقد است که هوش مصنوعی بیشتر مشاغل را از بین می‌برد و اقتصاد جهانی را کاملا متحول می‌کند. اما این یعنی قرار نیست هیچ شغلی از دست هیولای قرن بیست و یک جان سالم به در ببرد؟
آیا هوش مصنوعی جایگزین ما خواهد شد؟
بیل گیتس پیش‌بینی کرده است که هفته‌ کاری سه روزه می‌شود، هوش مصنوعی اتوماسیون را وارد بسیاری از مشاغل می‌کند و احتمالا دیگر خبری از ۴۰ ساعت کار در هفته نیست. چنین آینده‌ای وسوسه انگیز است اما تعداد زیادی از مردم در این روند شغل خود را از دست می‌دهند. اما بیل گیتس می‌گوید سه حرفه باید در برابر اتوماسیون مقاومت کنند. بنابراین اگر شما در یکی از این زمینه‌ها کار می‌کنید می‌توانید نفس راحتی بکشید، البته فعلا!

۱. کدنویسان: هوش مصنوعی همچنان به سازندگانش نیاز دارد
شاید فکر کنید برنامه نویسان در صدر فهرست مشاغل در معرض خطر قرار دارند. اما این اشتباه است. اگرچه هوش مصنوعی اکنون می‌تواند کد تولید کند اما هنوز کامل نیست و کسانی باید باشند که بر آن نظارت کنند، اشتباهات آن را رفع کنند. از همه مهمتر هم این است که طراحی سیستم‌های پیشرفته‌تر همچنان به انسان‌ها نیاز خواهد داشت.بنابراین اگر بخواهیم به طور خلاصه بگوییم، هوش مصنوعی برای ایجاد هوش مصنوعی همچنان به انسان نیاز دارد.

۲. کارشناسان انرژی: زمینه‌ای بیش از حد پیچیده برای هوش مصنوعی
نفت، انرژی هسته‌ای و انرژی‌های تجدیدپذیر حوزه‌های بسیار استراتژیک و پیچیده هستند و  نمی‌توان آن‌ها را به طور کامل به ماشین آلات واگذار کرد. حتی در این حوزه هم همچنان به مهندسان، محققان و تکنسین‌ها نیاز خواهیم داشت تا زیرساخت‌ها را مدیریت کنند، چالش‌های صنایع و نوآوری را درک کنند و مشکلات را برطرف کنند. باید با خود صادق باشیم، هیچ کدام از ما نمی‌خواهیم هوش مصنوعی بدون نظارت انسان برای انرژی تصمیمات مهم بگیرد.

۳. زیست شناسان: یک گرفتاری وجود دارد!
چرا در حالی که هوش مصنوعی می‌تواند بیماری‌ها را حتی بهتر از پزشکان تشخیص دهد و توالی‌های DNA را تجزیه و تحلیل کند، بیل گیتس می‌گوید زیست‌شناسی از هوش مصنوعی جان سالم به در خواهد برد؟ در واقع در این یک مورد، مشکل اصلی هوش مصنوعی نیست، بلکه کمبود تقاضا است. سرمایه‌گذاری کمتر، فرصت‌های کمتری به وجود می‌آورد. البته باز هم برای پیشبرد تحقیقات ژنتیکی و بیوتکنولوژی همچنان به انسان‌ها نیاز است.

آینده‌ای با هوش مصنوعی
بیل گیتس می‌گوید اگرچه ممکن است در مورد این سه شغل اشتباه کند اما یک چیز مسلم است، هوش مصنوعی این‌جاست تا بماند. کلید پیشرو ماندن در چنین موقعیتی این است که به جای ترسیدن از هوش مصنوعی، نحوه کار با آن را یاد بگیریم. گیتس خاطرنشان می‌کند هوش مصنوعی مولد به آن شکلی که ما امروز می‌شناسیم (مانند ChatGPT) به زودی منسوخ خواهد شد. او با دیدی آینده‌نگرانه‌تر از هوش مصنوعی‌هایی خودآگاه می‌گوید که می‌توانند مانند یک انسان یاد بگیرند و فکر کنند. شاید علمی تخیلی به نظر برسد اما چنین هوش مصنوعی که می‌تواند ما را به ابر انسان تبدیل کند، ما را باهوش‌تر، کارآمدتر و احتمالاً جاودانه‌تر کند.

هوش مصنوعی می تواند طول عمر انسان را دو برابر کند

هوش مصنوعی طول عمر انسان را دو برابر می‌کند

هوش مصنوعی طول عمر انسان را دو برابر می‌کند
گروه علمی: در حالی که نگرانی‌هایی در مورد آینده هوش مصنوعی وجود دارد، در سمتی دیگر به دو برابر کردن طول عمر انسان کمک خواهند کرد؛ اما چگونه؟به گزارش گجت نیوز،پیشرفت‌های سریع این روزها در حوزه هوش مصنوعی (AI) به یکی از موضوعات داغ و جذاب تبدیل شده است. این فناوری به‌ویژه در زمینه‌های پزشکی و زیست‌شناسی می‌تواند به طرز شگفت‌انگیزی بر روی طول عمر انسان تأثیر بگذارد.
دَریو آمودئی، مدیرعامل شرکت آنتروپیک با حضور در مجمع جهانی اقتصاد در داووس به این موضوع اشاره کرد و گفت که اگر ما واقعا بتوانیم از پتانسیل‌های هوش مصنوعی به‌خوبی استفاده کنیم، ممکن است طول عمر انسان ها در عرض ۵ تا ۱۰ سال دو برابر شود!

مدیرعامل شرکت آنتروپیک در اجلاس داووس
آمودئی به این نکته اشاره کرد که اگر هوش مصنوعی بتواند کارهای یک قرن در زمینه زیست‌شناسی را در مدت ۵ تا ۱۰ سال انجام دهد، ایده دو برابر شدن طول عمر انسان‌ها دور از ذهن نیست. او گفت:اگر باور کنیم که دو برابر کردن عمر بشر به ۱۰۰ سال زمان نیاز دارد، پس این امکان وجود دارد که با پیشرفت‌های هوش مصنوعی، این زمان به ۵ تا ۱۰ سال کاهش پیدا کند.

هوش مصنوعی چگونه عمر انسان را دو برابر می‌کند؟
این اظهارات نشان‌دهنده چشم‌انداز بزرگی برای آینده انسان‌هاست. به‌عنوان مثال، اگر هوش مصنوعی بتواند در شناسایی و توسعه داروها به ما کمک کند، می‌تواند زمان لازم برای کشف داروهای جدید را از سال‌ها به ماه‌ها کاهش دهد. این پیشرفت‌ها می‌تواند به درمان بیماری‌های مزمن و خطرناک کمک کند و در نهایت به افزایش طول عمر انسان‌ها منجر شود.با وجود این پتانسیل‌های بزرگ، آمودئی به چالش‌های موجود نیز اشاره کرد. او گفت که دو مانع اصلی در پیشرفت سریع هوش مصنوعی، دنیای فیزیکی و بوروکراسی‌های انسانی هستند.

به‌عنوان مثال، اگرچه هوش مصنوعی در حوزه توسعه دارو می‌تواند راه‌حل‌هایی را ارائه دهد، اما این داروها هنوز نیاز به آزمایش‌های بالینی و تأییدیه‌های قانونی دارند.آلبرت بورلا، مدیرعامل شرکت فایزر نیز در این نشست تأکید کرد که هوش مصنوعی می‌تواند زمان کشف داروها را به شدت کاهش دهد، اما هنوز مراحل زیادی برای بهره‌برداری از این پیشرفت‌ها وجود دارد.

همکاری ما با هوش مصنوعی
آمودئی همچنین به توسعه «همکار مجازی» اشاره کرد؛ یک عامل هوش مصنوعی که قادر به انجام کارهای سطح بالاتر در محیط کار است. این عامل می‌تواند به مدیران کمک کند تا کارها را به‌طور مؤثرتری مدیریت کنند و نیاز به نظارت مداوم بر روی کارمندان انسانی را کاهش دهد. این یعنی به‌زودی ممکن است مدیران مجبور به همکاری با کارمندان دیجیتال و انسانی شوند.

آمودئی همچنین به تأثیرات اجتماعی و سیاسی هوش مصنوعی اشاره کرد و ابراز نگرانی کرد که آیا این فناوری می‌تواند به تقویت دموکراسی‌ها یا به افزایش استبداد کمک کند. او هشدار داد که ممکن است هوش مصنوعی قدرت‌های دیکتاتوری را تقویت کند و محدودیت‌هایی که تا به حال وجود داشته را از بین ببرد.

در نهایت، با توجه به پیشرفت‌های سریع در زمینه هوش مصنوعی و پتانسیل‌های آن برای افزایش طول عمر انسان‌ها، ما در آستانه یک انقلاب بزرگ هستیم. اما برای اینکه این پیشرفت‌ها به نتایج مثبت منجر شوند، نیاز است که به چالش‌ها و نگرانی‌های موجود توجه کنیم و راهکارهای مناسبی برای مدیریت آنها پیدا کنیم. هوش مصنوعی می‌تواند به ما کمک کند تا زندگی بهتری داشته باشیم، اما باید با احتیاط و مسئولیت به این سفر ادامه دهیم.

درباره فریب عرفی «مهریه را کی داده و کی گرفته»

تصور اینکه، «مهریه را کی داده و کی گرفته» درست است؟

تصور اینکه، «مهریه را کی داده و کی گرفته» درست است؟

ایسنا/کرمان یک وکیل پایه یک دادگستری، ضرب المثل «مهریه را کی داده و کی گرفته» را فریب دهنده و نادرست دانست و توجه به مفاد قرارداد ازدواج، موضوع مهریه را مورد تاکید قرار داد.

دکتر سید امیر رسول معین زاده میرحسینی عضو بنیاد ملی نخبگان و پژوهشگر دکترای حقوق خصوصی دانشگاه تهران در گفت وگو با خبرنگار حوزه حقوقی ایسنا گفت: "مَهریه" یا همان غلط مصطلح آن "مِهریه"، مطابق فقه اسلامی و به تبع آن، قانون مدنی ایران، مالی است که ضمن عقد نکاح یا همان قرارداد ازدواج، بین زوجین مورد توافق قرار می‌گیرد و شوهر را متعهد به پرداخت آن در حق زن می‌کند.

وی افزود: زوجیت، نتیجه و اثر اصلی قرارداد ازدواج است که برخلاف سایر قراردادها، جنبه اخلاقی و معنوی آن بر جنبه حقوقی‎اش غلبه دارد. با این وجود، عقد نکاح، علاوه بر اثر اصلی خود، آثار و نتایج دیگری نیز دارد که تا حدودی وجهه حقوقی و بعضا اقتصادی به خود می گیرد. 

این حقوقدان ادامه داد: برای نمونه، زوج، متعهد به پرداخت یک سری حقوق مالی نظیر مهریه، نفقه، اجرت‎المثل ایام زوجیت، نحله و ... به زوجه می باشد لذا زن و مرد می‌توانند هرچیزی را که جنبه مالیت داشته باشد و عرفا به آن "مال" اطلاق شود به عنوان مهریه در ضمن عقد نکاح خود، تعیین کند.

عضو کانون وکلای دادگستری مرکز، با اشاره به اینکه از حیث ارزش مالی، حداقل و حداکثری برای تعیین مهریه وجود ندارد، عنوان کرد: زوجین می توانند مالی با ارزش هزار تومان و حتی کمتر الی ده میلیارد تومان و حتی بیشتر را به عنوان مهریه تعیین کنند. هم‎چنین تعیین نوع این مال، به صلاحدید خودشان است برای مثال می توانند وجه نقد، سکه طلا، خانه، اتومبیل و غیره را به عنوان مهریه تعیین کنند. 

معین زاده میرحسینی با بیان نکت ه‎ای مهم در تعیین نوع مهریه تاکید کرد: آنچه که پیشتر هم، به آن اشاره شد مالیت داشتن مهریه است، برای مثال زوجین نمی توانند ده کیلو بال مگس را به عنوان مهریه تعیین کنند زیرا که منفعت عقلایی نداشته و در بازار برای آن ارزش اقتصادی قائل نیستند، یا چیزهایی که طبق شرع مقدس اسلام یا قوانین، معامله آن ممنوع و باطل هست نظیر مشروبات الکلی یا مواد مخدر را به عنوان مهریه تعیین کنند زیرا که در بازار مسلمین، این اشیا فاقد ارزش و مالیت هستند.

وکیل پایه یک دادگستری استان کرمان بیان داشت: برخلاف تصور عمومی، در عقد نکاح دائم، تعیین مهریه الزامی نیست، چنانچه زن و مرد در موقع جاری شدن صیغه عقد نکاح از تعیین مهریه اجتناب ورزند، زوجه مستحق "مَهرالمثل" خواهد بود.

وی ادامه داد: مهرالمثل، به معنای مهریه‌‎ای است که عرفا برای زنی با چنین جایگاه و موقعیت خانوادگی و اجتماعی تعیین می‌‎شود لذا برای تعیین مهرالمثل، کارشناس دادگستری، به دستور دادگاه، باتوجه به معیار فوق‌‎الذکر، مهریه‌ای، برای زوجه تعیین و زوج متعهد به پرداخت آن خواهد بود.

عضو بنیاد ملی نخبگان، درخصوص تعیین مهریه عقد نکاح موقت گفت: برخلاف عقد نکاح دائم، در عقد نکاح موقت، تعیین مهریه، ضروری است و در صورت عدم تعیین، عقد نکاح باطل خواهد بود لذا همانطور که گفته شد، میزان ارزش مهریه، به توافق زوجین بستگی دارد. شرع و قانون، این توافق را هرچند که ارزش مال تعیین شده، بسیار سنگین هم باشد به رسمیت می شناسد و دلیل آن هم، اراده و اختیار زوج در تعیین مهریه است.

وی با بیان اینکه مرد بالغ، عاقل، رشید و مختاری که تعهد به پرداخت مهریه گزاف و سنگین می‌کند، مصداق بارز قاعده "اقدام" و در اصلاح عامیانه همان " خود کرده را تدبیر نیست" می باشد، افزود: با این وجود، آقایان، در اغلب موارد در موقع جاری شدن صیغه نکاح، کور و کر می شوند، هیجان و احساس بر عقل و منطقشان غلبه می کند و مالی را به عنوان مهریه تعیین ‎می کنند که بعضا اگر اموال کل خانواده یا خاندانشان را روی هم بگذارند پاسخ‎گوی تامین آن نخواهد بود. 

این حقوقدان در ادامه، تصریح کرد: شاید چنین افرادی، روی این ضرب ‎المثل بسیار فریب‌‎دهنده و قطعا نادرست "مهریه را کی داده کی گرفته" حساب باز می کنند این درحالی است که مهریه را یا به زبان خوش می‌دهند و یا به زبان قهر و زور می‎ستانند.

مدرس دانشگاه شهید باهنر کرمان گفت: در طول سالیان اخیر، واحدهای اجرای مفاد اسناد رسمی ادارات ثبت اسناد و املاک، دادگاه‌های خانواده مملو از زن و شوهرهایی هست که روزی با شیرینی عسل، دهان خود را شیرین و حالا با تلخی دعاوی خانوادگی از جمله مطالبه مهریه، کام خویش را زهر کرده ‎اند و زندان‌ها پر از مردانی است که به علت عدم پرداخت مهریه یا قسطی از اقساط آن، آزادی‎شان سلب شده است.

معین زاده میرحسینی با تاکید براین نکته که خانم‌ها برای وصول مهریه راه سهل و آسانی را در پیش ندارند، ادامه داد: آقایان در بیشتر موارد با شروع اختلافات، مالکیت اموال خود را به اطرافیان منتقل می‌کنند یا حتی بعد از توقیف اموال توسط خانم، با طرح دعاوی صوری از سوی اشخاص ثالث، مانع از وصول مهریه همسرشان می شوند و خانم نیز باید مدت مدیدی به دنبال حق خود بدود و آخر سر هم دادگاه مهریه وی را تقسیط نموده به گونه‌‎ای که اگر آقا هزار سال هم عمر نماید لازم نیست نصف طلب خانم را هم بپردازد.

پژوهشگر دکترای حقوق خصوصی دانشگاه تهران، درخصوص مبحث طلاق، بیان داشت: در بحث طلاق، که شرعا و قانونا از اختیارات زوج است و خانم‌ها جز در موارد استثنایی امکان مطلقه نمودن خود را ندارند، آقا، خانم را چنان تحت فشار قرار می دهد که بالاخره خانم به این ترفند قدیمی متوسل شود که "مهرم حلال، جانم آزاد". لذا مطالب شگفت انگیز درخصوص مهریه کم نیست.

این مدرس دانشگاه افزود: اگر خانمی فوت کند، پدر و مادرش می توانند بخشی از مهریه دخترشان را که به ایشان ارث می‎رسد از داماد سابقشان مطالبه کنند لذا مدعیان مهریه منحصر به زوجه شخص نیست چه بسا مردی به علت نپرداختن مهریه به پدرِ همسر مرحومش، به زندان هم برود.

معین زاده میرحسینی با بیان اینکه، مهریه یکی از معضلات اساسی و پیچیده امروز جامعه ما می باشد، گفت: قوای سه ‎گانه هر یک به سهم خویش، سعی در حل و فصل این مشکل داشته و دارند اما تا به امروز راه به جایی نبرده ‎اند، از تعیین ۱۱۴ عدد سکه بهار آزادی به عنوان سقف، جلب زوج در عدم پرداخت مهریه گرفته تا تعیین حق الثبت های سنگین که اخیرا زمزمه‎ تصویب آن به گوش می‎رسد.

وکیل پایه یک دادگستری استان کرمان ادامه داد: به نظر بنده هیچ کدام قدرت کافی برای حل این مسئله را ندارند و بهترین راه حل، آگاهی ‎بخشی و فرهنگ ‎سازی است، به ‎گونه ای که جوانان و خانواده های آنان، ضمن کنترل غلیان احساسات در دوره پیش از عقد نکاح یا به اصطلاح دوران نامزدی، با عقلانیت و به دور از چشم و هم چشمی و تقلید از رسوم نادرست، نسبت به مفاد قرارداد ازدواج خود از جمله مهریه تصمیم گیری کنند.

گفت و گو از معظمه رنجبر