تحلیلی برای شناخت عربستان و آینده اش و تأثیر آن بر منطقه و جهان -1

پشت پرده سلطنت افسانه‌ای آل سعود (از تابناک)

انتقال پادشاه ۹۰ ساله عربستان به بیمارستان و انتشار اخبار ضد و نقیض در مورد زنده بودن یا مرگ وی، بار دیگر مساله آینده عربستان و چگونگی انتقال قدرت پس از ملک عبدالله مورد توجه رسانه های مختلف قرار داد.

به گزارش مهر، در حقیقت با توجه به نقش و جایگاه عربستان در معادلات و تحولات جهانی، آینده این کشور از چند منظر برای بخش قابل توجهی از افکار عمومی جهان مهم و تاثیرگذار است. 

عربستان زادگاه اسلام و میزبان کعبه به عنوان مقدس ترین محل نزد مسلمانان است. در عین حال منابع سرشار نفتی، این کشور را به یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان بدل کرده است و ریاض با هشت میلیون بشکه تولید روزانه به عنوان بزرگترین تولید کننده نفت جهان نقش مهمی در تعیین قیمت نفت ایفا می کند. از سوی دیگر این کشور داعیه رهبری جهان اسلام را دارد و در عین حال با قرائت خاص خود از اسلام به عنوان اصلی ترین حامی وهابیت، سلفی گری و جریان های تکفیری شناخته می شود. از سوی دیگر با توجه به نقش انگلستان در روی کار آمدن حکومت آل سعود، این کشور همواره به عنوان متحدی راهبردی برای آمریکا و انگلیس، در جهت پیشبرد اهداف کشورهای غربی در منطقه عمل اقدام کرده است. موضوع دیگر طرح دیدگاه هایی است که مرگ فردی به نام عبدالله را به عنوان نشانه ای از رویدادهای آخرالزمان و مقدمه ظهور حضرت صاحب الزمان مطرح می کنند. برآیند همه این مسائل در کنار شرایط خاص عراق و سوریه و بازار نفت موجب شده تا مرگ پادشاه کهنسال عربستان مقدمه رویدادهای سترگی باشد که برای دوست و دشمن مهم است. به همین منظور قصد داریم طی چند سلسله یادداشت، ابعاد مختلف جامعه عربستان و ساختار قدرت و پیامدهای مرگ ملک عبدالله بر آینده این کشور را مورد بررسی قرار دهیم. 

عربستان از نمای نزدیک

عربستان سعودی یکی از عجیب ترین نظام های سیاسی دنیاست. یک نظام قبیله ای بسیار سنتی که سرشار از تناقض است. این کشور که برآمده از تغییر معادلات قدرت پس از فروپاشی امپراتوری عثمانی و جنگ جهانی اول است به رغم پیوند نزدیک خود با کشورهای غربی به ویژه انگلستان و آمریکا، یکی از سیاه ترین کارنامه ها را در زمینه نقض حقوق بشر دارد. این کشور به رغم داعیه رهبری جهان اسلام، با هرگونه نمادهای مذهبی مبارزه و آنها را تخریب می کند. از سوی دیگر با وجود درآمدهای هنگفت نفتی و گردشگری مذهبی، یکی از بالاترین نرخ فقر در عربستان وجود دارد و منابع رسمی آمار بیکاری را ۳۶.۴ درصد اعلام می کنند. بیکاری گسترده عربستانی ها در حالی است که به دلیل عدم تخصص مردم و به ویژه جوانان در حوزه های مد نظر بخش خصوصی، حدود هشت میلیون کارگر خارجی بیش از نود درصد فرصت های شغلی بخش خصوصی را به خود اختصاص داده اند و خود این موضوع به تشدید فقر و بحران بیکاری در این کشور پرتناقض دامن زده است.  بر همین اساس با وجود میلیاردها دلار ذخیره ارزی عربستان در بانک های کشورهای غربی، هفتاد درصد شهروندان این کشور قادر به خرید منزل شخصی نیستند. نرخ بالای بی سوادی از دیگر مصائب این شبه جزیره است و به دلیل بافت عشیره ای و تعصبات غلط مذهبی، حدود ۶۳ درصد مردم از این معضل رنج می برند. 

عدم قانون شفاف و مدون در این پادشاهی مطلقه از دیگر چالش هایی است که ضمن محدود کردن شهروندان به لحاظ سیاسی و اجتماعی، زمینه برخورد سلیقه ای و اعمال انواع تبعیض ها را فراهم کرده است. برای مثال با وجودی که قانون اساسی صراحتاً رانندگی زنان را منع نکرده است، اما به دلیل عدم صدور گواهینامه برای زنان، این قشر از جامعه عملاً از این امکان محروم می شوند.

شیعیان عربستان

وضعیت اسفناک شیعیان از دیگر فجایعی است که در این نظام سیاسی بسته در حال جریان است. شیعیان با وجودی که پانزده درصد جمعیت ۲۹ میلیونی عربستان را تشکیل می دهند، به دلیل دشمنی سرسختانه حکومت وهابی با انواع تبعیض های شغلی و اجتماعی دست به گریبان هستند و حتی در زمینه احداث یا ترمیم مساجد و حسینیه های خود نیز با محدودیت مواجه هستند. در کنار این تبعیض های اجتماعی، به دلیل عدم دسترسی و طرد شیعیان از عرصه های سیاسی، حکومتی و حتی نظامی، میزان فقر و بیکاری در این بخش از جامعه به مراتب بیش از دیگر بخش هاست و با وجودی که این گروه اغلب در نواحی نفت خیزی همچون میدان نفتی حفل الغورا (از بزرگترین میادین نفتی جهان)ساکن هستند، به دلیل تبعیض های گسترده، سهم اندکی از نیروی انسانی شرکت ارامکو را تشکیل می دهند و اغلب افراد شاغل در این بخش یا طی سال های اخیر اخراج شده اند و یا در مناصب میانی و پایین به کار گمارده شده اند. به همین دلیل بر اثر اعمال این سیاست ها مناطق شیعه نشین اغلب جز فقیرترین مناطق به شمار می روند. بنابر آمار موجود، شهر جازان با ۱۹ هزار و ۷۰۰ خانواده نیازمند، یا به عبارتی نرخ فقر ۳۴ درصد، فقیرترین منطقه عربستان شناخته می شود. پس از آن نیز منطقه نجران با ۲۴.۵۳ درصد، مدینه منوره با ۲۴.۰۷ درصد و الحدود با ۲۳ درصد جزء محروم ترین مناطق شبه جزیره شناخته می شوند. 

مجموعه این ظلم ها، سبب شده تا شیعیان بیش از دیگر گروه های اجتماعی عربستان از حکومت آل سعود متنفر بوده و به دنبال فرصتی برای بهبود شرایط باشند. به همین دلیل در بحبوحه وقوع انقلاب های عربی، شیعیان نیز حضور پررنگی در سازمان دهی حرکت های اعتراضی در عربستان داشتند ولی به دلیل اختناق شدید، این حرکت ها خیلی زود سرکوب شد و در آخرین مورد با بازداشت و صدور حکم اعدام برای شیخ باقر النمر از رهبران برجسته این گروه درصدد کنترل اوضاع برآمد. 

عربستان همچنین در زمینه دیگر شاخص های حقوق بشر نیز کارنامه سیاهی دارد و تضییع حقوق زنان، قاچاق انسان، وضعیت اسفناک کارگران خارجی، سرکوب اقلیت های دینی و قومی، عدم آزادی بیان و قلم، و به طور کلی عدم پایبندی به حداقل ارزش ها و حقوق پذیرفته شده در دنیای مدرن، این کشور را به جهنمی پر تناقض و بی تعهد ترین کشور جهان به حقوق بشر بدل کرده است.

پیام جهانی سقوط نفت؛ رکود اقتصادى فراگیر، تروریسم بین‌المللی و بحران‌های سیاسی

پیام جهانی سقوط نفت؛ رکود اقتصادى فراگیر، تروریسم بین‌المللی و بحران‌های سیاسی (از مرور مطبوعات تابناک)

دنیای اقتصاد تحلیل محمد طبیبیان از سقوط قیمت نفت را مورد توجه قرار داده و نوشته است: محمد طبیبیان، استاد برجسته ایرانی به بررسی اثر نوسانات قیمت نفت بر بودجه کشورهای خلیج فارس پرداخت. این کار‌شناس، با بررسی مقاله اکونومیست در این خصوص معتقد است که با توجه به «سهم ناچیز درآمد‌های مالیاتی از درآمد کل»، «اجرای پروژه‌های لوکس و حجیم» و همچنین «گسترش اعتراض‌های مردمی» در کشورهای منطقه، کاهش بهای نفت اثرات نامطلوبی را برای این کشور‌ها به همراه خواهد داشت. استاد سابق موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه‌ریزی با بررسی اثر کاهش نفت در دهه‌های گذشته بر اقتصادهای کشورهای توسعه یافته، کاهش قیمت طلای سیاه را برای جهان مطلوب توصیف نمی‌کند. به گفته او، از ۱۰ مورد افت شدید بهای نفت در سال‌های گذشته، ۶ مورد به شروع رکود اقتصادى فراگیر، دو مورد به فعالیت‌های تروریستى بین‌المللی و دو مورد به بحران‌های سیاسی دیگر منجر شده است. 

طبیبیان با بررسی مقاله مجله اکونومیست در ‌۲۰ دی ماه (۱۰ دسامبر ۲۰۱۵) در خصوص بودجه سال آتی در کشورهای عرب خلیج فارس به بررسی اثر قیمت نفت در بودجه این کشور‌ها پرداخت. گزارش اکونومیست با مرورى بر تحولات بودجه این کشور‌ها نشان می‌دهد که با شروع افزایش قیمت نفت از سال ٢٠٠٧ حجم بودجه این کشور‌ها افزایش یافته و هر سالی که این افزایش‌ها در هزینه بودجه تحقق یافته، پروژه‌هایی به اجرا در آمده که بهره‌بردارى و کارکرد یا ادامه آن پروژه‌ها نیازمند منابع هر چه بیشتر از محل در آمد‌های نفتی بوده است. در این گزارش بیان شده که این موارد علاوه بر کشورهای صادرکننده نفت خلیج‌فارس مانند عربستان، امارات، کویت و عمان شامل سایر کشور‌هایى که خود صادرکننده نفت نبوده و به منابع همسایگان متکى هستند مانند بحرین نیز می‌‌شود. بر اساس گزارش مذکور، برای یک بودجه متعادل، عربستان نیازمند قیمت نفت معادل ١٠۴ دلار و امارات نیازمند قیمت هر بشکه حدود صد دلار است. هر میزان که قیمت نفت از این ارقام کمتر باشد این کشور‌ها متناسب با این تفاوت در سال ٢٠١۵ داراى کسری بودجه خواهند بود. طبیبیان در این یادداشت می‌‌افزاید که از بین این کشور‌ها، عربستان با برخوردارى از حدود ٩٠٠ میلیارد دلار ذخایر ارزى و در آمد ناشی از آن در وضعیتى قرار دارد که بتواند برای چند سال با این مشکل مقابله کند؛ اما ساختار‌های شکل گرفته در این کشور بازنگرى در برخى روش‌ها را اجتناب‌نا‌پذیر می‌کند. 

به باور این اقتصاددان، عموم این کشور‌ها در زمان شروع خیزش سیاسی در کشور‌های عربى‌‌ موسوم به بهار عربى، هزینه‌های رفاهى و توزیع پول را بین جمعیت‌هاى خود سرعت بخشیدند تا جمعیت را از تقاضاى تحولات دموکراتیک منصرف کنند. اکنون این کشور‌ها با این معضل روبه‌رو هستند که ادامه پرداخت‌ها و هزینه‌های رفاهی مقدور نیست و قطع آن‌ها نیز بحران‌ساز است. طبیبیان با بیان اینکه در این کشور‌ها حدود ٨٠ درصد بودجه به نفت وابستگی دارد، تشریح کرد: «در بسیاری از کشور‌های مزبور درآمد مالیاتی حدود ۵/۲ درصد درآمد ملی است. در عربستان و امارات مالیات بر شرکت‌ها منحصر به شرکت‌ها و بانک‌های خارجی است و مالیات بر در آمد نیز بعضا یا صفر یا دارای نرخ‌های پایین است‌». در بخش دیگری از تحلیل مقاله اکونومیست، به بررسی هزینه و درآمد سفر حجاج پرداخته شده است. بر این اساس، دولت باید سالانه منابع عظیمى را صرف خدمات‌رسانى و ساخت و نگهدارى زیرساخت‌ها کند و بنابراین نتیجه درآمد و هزینه برای اقتصاد و به خصوص بودجه دولت چشمگیر نیست. به دلیل همین مشکلات است که این کشور‌ها به نحو جدى به فکر کسب درآمد مالیاتى هستند. طبیبیان در ادامه یادداشت خود هزینه‌های کشورهای عربی در دوره رونق درآمد را تشریح کرده است. به گفته او طی سال‌های اخیر یکی از منابع خرج‌تراشى درآمد‌های نفتى در این کشور‌ها اجرای پروژه‌های نمایشی، لوکس و در ابعاد حجیم بوده است. این پروژه‌ها اگر در مراحل آغازین باشند می‌توانند منتفی شوند؛ اما آنهایى که اجرا شده‌اند نیازمند هزینه‌های جدید و بخش دیگرى از مشکل بودجه این کشور‌ها تلقى خواهند شد. 

این اقتصاددان معتقد است که کشورهای خلیج‌فارس با کاهش قیمت نفت با معضلاتی روبه‌رو هستند که به مشکلات سیاسى و اجتماعى نیز منجر خواهد شد؛ به این معنى که کاهش هزینه‌هاى بودجه‌اى به دلیل کاهش خدمات رفاهى و کاهش اشتغال موجب نارضایتى خواهد شد و از طرف دیگر حفظ این هزینه‌ها و جبران آن از طریق افزایش مالیات‌ها نیز نوع دیگری از مشکلات و نارضایتى را به همراه خواهد داشت. استاد سابق موسسه نیاوران حل ریشه‌اى این مشکلات را نیازمند اجراى برنامه‌های اصلاح اقتصادى می‌‌داند که خود به مشارکت عمومى نیازمند است. او این موضوع را معادل «تقویت مشارکت مردم» بیان کرد و این موضوع را نیز به معنى گسترش دموکراسى می‌‌داند که با مزاج نظام‌های استبدادى سازگار نیست. 

معاون اقتصادی سابق سازمان برنامه در ادامه به بررسی علل موافقت عربستان با کاهش قیمت نفت پرداخته است. به گفته اودر تحلیل‌هاى مختلفى که در منابع داخلى کشور ما مطرح شده عربستان به خاطر کاهش قیمت نفت مورد شماتت قرارگرفته است، زیرا این کشور حاضر به کاهش تولید براى افزایش یا نگهدارى سطح قیمت نبوده است. همچنین مقابله و افزایش فشار بر ایران یکى دیگر از دلایل عدم موافقت عربستان با کاهش تولید مطرح شده است؛ لیکن به نظر می‌رسد دلایل واقعی دیگری نیز وجود داشته باشد: یکی کاهش تقاضا براى نفت و دیگرى تلاش عربستان براى از میدان بیرون راندن شرکت‌های متعددی است که در آمریکا از طریق روش‌هاى پرهزینه به استخراج نفت مشغول هستند. می‌توان تصور کرد که براى عربستان که داراى ذخایر عظیم نفتى است، در بلندمدت حفظ سهم بازار هم به اندازه کسب درآمد ارزى مهم و قابل پیگیری است. 

این اقتصاددان با تحلیل گزارش مجله اکونومیست و تحلیل‌های مشابه سایر منابع و دیگر اطلاعات موجود بیان می‌‌کند که تنظیم بودجه سال ١٣٩۴ کشور نیازمند توجه اساسى است. به گفته او، برخی از مسوولان بودجه کشور در هفته‌های اخیر اعلام کرده‌اند که بعضى مراکز پژوهشی، قیمت نفت را براى سال آتى در حد ٨٠ دلار پیش‌بینى کرده‌اند یا اینکه احتساب قیمت حدود ۷۰ دلار در بودجه منطقی است. اما طبیبیان معتقد است: «ممکن است چنین آرزو‌هایى عملی شود و براى آن هم احتمالى قابل تصور است. در گذشته نیز مواردى وجود داشته که در فاصله ۶ ماه از کاهش قیمت نفت، حدود نیمى از آن کاهش جبران شده است، اما واقعیت‌هاى روزگار از این ارزیابى‌ها بسیار دور است و رعایت احتیاط ضرورى. هم اکنون قیمت نفت (تگزاس غربی) به زیر ۵٠ دلار نیز کاهش یافته و هنوز پایانی بر این تنزل متصور نیست، به نحوی که این امر مجددا در آغاز سال میلادى جارى بازار‌های مالى آمریکا را با شرایط بى‌ثباتى روبه‌رو کرد‌». این استاد برجسته اقتصاد با بیان اینکه در ماه دسامبر گذشته قیمت نفت به نحو بى‌سابقه‌اى کاهش یافت و به حدود نصف مقادیر ماه‌هاى قبل تنزل یافت، می‌‌افزاید: «از حدود ۱۰ موردى که در دهه‌هاى گذشته چنین کاهش‌هاى شدید رخ داده، ۶ مورد به شروع رکود اقتصادى فراگیر، دو مورد به فعالیت‌های تروریستى بین‌المللی و دو مورد به بحران‌های سیاسی دیگر مربوط بوده است و با توجه به این سابقه ادامه کاهش قیمت نفت خام علامت نویدبخشی برای اقتصاد جهان به نظر نمى‌رسد‌». 

طبیبیان در جمع‌بندی مطالب عنوان‌ شده می‌‌گوید: «اقداماتی که برای مقابله با این شرایط در کشور ما ضرورى است، علاوه بر اصلاحات بودجه، دامنه‌هایى فرا‌تر از حیطه بودجه را شامل می‌شود و اجرای برنامه‌های اصلاح اقتصاد کشور را ضرورى می‌نماید، در همین ارتباط بهره‌بردارى از ظرفیت دیپلماسى نیز اجتناب‌ناپذیر به نظر می‌رسد‌». به باور او این امر نیز بدون همفکری و همکارى جریان‌های مختلف سیاسى، اجتماعى و ادارى کشور عملى نخواهد بود و در غیر این حالت ممکن است هزینه پیگیرى جداگانه منافع و اهداف جناحى و اغماض مشکل اساسى که بر سر راه است، برای کشور و همه جریان‌ها قابل ملاحظه باشد.

رهنمودهای جناب آیت‌الله جوادی‌آملی در دیدار با مشاوران دولت

آیت‌الله جوادی‌آملی:

کشور با نفت‌فروشی ورشکست می‌شود/ نباید در کشوری با این امکانات 6 میلیون جوان بیکار باشند (از فارس)

یکی از مراجع تقلید با بیان اینکه کشور با نفت و گازفروشی ورشکست می‌شود، گفت: باید مشخص شود که نفت و گاز سرمایه است و با فروش سرمایه‌ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

به گزارش خبرگزاری فارس از قم، آیت‌الله عبدالله جوادی‌آملی پیش از ظهر امروز در دیدار با مشاوران روحانی استانداران سراسر کشور با تسلیت سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع) اظهار کرد: این امام همام در حدیثی می‌فرمایند که خواندن نماز شب فهم انسان را افزایش می‌دهد و کسی به فکر مردم است که در نیمه‌های شب از خواب بیدار شده و نماز شب بخواند و 40 نفر را دعا کند.

وی با اشاره به اینکه راه را کسی می‌تواند به مردم نشان دهد که خود به بی‌راهه نرفته باشد، افزود: مسئولی در خدمت به مردم موفق خواهد بود که راه صحیح را بداند و برای حرکت در این مسیر برنامه‌ریزی داشته باشد.

این مرجع تقلید با اشاره به اینکه مسئولان وظیفه دارند که مسیر حرکت مردم را غبارروبی کنند، گفت: مسئولان باید در این مسیر تلاش کرده و به فکر حل مشکلات مردم باشند.

وی وظایف وزارت کشور را مورد توجه قرار داد و اظهار کرد: وظایف این وزارتخانه از اهمیت زیادی برخوردار است چرا که در نتیجه فعالیت این وزارتخانه مردم احساس امنیت و آرامش می‌کنند.

آیت‌الله جوادی آملی با اشاره به اینکه باید مشاوران روحانی استانداران در سراسر کشور به فکر حل مشکلات مردم باشند، تصریح کرد: باید مشاوران روحانی چشمان بیدار باشند و برای حل مشکلات پیگیری لازم را داشته باشند.

وی با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب نسبت به مسئله اقتصاد مقاومتی بارها تاکید داشته‌اند، اظهار کرد: باید نسبت به مسئله اقتصاد مقاومتی اهتمام لازم را داشت؛ اقتصاد مقاومتی به این معنا نیست که با واردات نیازهای کشور را برطرف کرد بلکه اقتصاد مقاومتی این است که ملت بتواند روی پای خود بایستد.

این مرجع تقلید با تاکید بر اینکه بودجه باید در اختیار کسی قرار گیرد که قدرت مدیریت داشته باشد، افزود: کسی که تصور کند درآمد نفت قابل بهره‌برداری است از مدیریت دانشی ندارند.

وی با اشاره به اینکه کشور با نفت و گاز فروشی ورشکست می‌شود، اظهار کرد: باید مشخص شود که نفت و گاز سرمایه است و با فروش سرمایه‌ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.

آیت‌الله جوادی آملی ضعف کشور با وجود فراوانی نعمات الهی را مدیریت دانست و افزود: ما صدها کیلومتر دیوار به دیوار دریا هستیم و آن وقت از برزیل نهاده دامی وارد می‌کنیم؛ تنها با مدیریت است که می‌توان در داخل کشور محصول تولید کرد و اگر چنین شود گوشت و لبنیات نیز ارزان می‌شود.

این مرجع تقلید با اشاره به اینکه امروز امنیت در کشور ایران به لطف الهی برقرار است اضافه کرد: این در حالی است که کشور اکنون در احاطه میدان مین واقع شده و شرق، غرب و شمال و جنوب ما گرفتار جنگ است.

وی با اشاره به اینکه نباید در کشوری که این همه امکانات دارد 6 میلیون جوان بیکار باشند، افزود: باید از ظرفیت جوانان استفاده کرد و همه به اندازه خود مسئول هستیم.

آنچه در کنفرانس استراتژی عربی در دوبی گذشت

استقبال فوکویاما از کاهش قیمت نفت/ برنده نوبل اقتصاد: روسیه، ونزوئلایی با سلاح های هسته ای است

پل کروگمان در پاسخ به این که آیا کاهش قیمت نفت، توطئه‌ای مشترک از سوی عربستان و آمریکا برای وارد کردن فشار به روسیه است؟ گفت: «باور کند. من این آدم‌ها را می‌شناسم، آنقدر باهوش نیستند."

عصرایران - ایام پایانی سال ، روزهای بررسی و عملکرد سال و پیش بینی سال جدید است. این سنت در غرب سالهاست که اجرایی می شود. اما چند سالی است که منطقه خاورمیانه نیز با دعوت از برخی از چهره های معروف چنین نشست هایی را میزبانی می کند. کمتر از یک هفته پیش امارات میزبانی کنفرانسی را بر عهده گرفت که اهمیت زیادی از منظر اندیشه های سیاسی داشت.

 دوبی ، میزبان چهره‌های زیادی نخبگان سیاسی دنیا از جمله فرانسیس فوکویاما نویسنده کتاب پایان تاریخ، پر کروگمان برنده نوبل در اقتصاد، وزیر خارجه سابق مصر ، دبیرکل اوپک و تعدادی از چهره‌های سرشناس دیگر است که هدف آنها ترسیم نقشه‌ای از آینده دنیا و همین طور دنیای عرب در سال 2015 است. این کنفرانس با عنوان «استراتژی عربی» در حالی در مرکز ریتس کارلتون در مرکز بین‌المللی مالی دوبیبرگزار شد که تحولات پرشتاب خارومیانه در سال 2014 ، این سال را یکی از پرتنش ترین سالهای اخیر در این منطقه کرده بود. 

این کنفرانس که در سال 2001 برای اولین بار برگزار شد، روی پیش‌بینی آینده و رسیدن به درکی عمق‌تر از مسائل سیاسی و اقتصادی که بر کشورهای عرب و جامعه جهانی اثر می‌گذارد تمرکز می‌کند. سخنرانان قبلی این کنفرانس بیل کلینتون رئیس جمهور سابق آمریکا و رفیق حریری نخست‌وزیر سابق لبنان بوده‌اند. 

برنامه های کنفرانس 2014 شامل نشست‌هایی است که در آنها تغییرات در جهان سیاست دنیا و کشورهای عرب مورد بحث قرار می‌گیرد. مشکلات سیاسی و چالش‌های منطقه‌ای هم بخشی از کنفرانس امسال است. 

از نقطه نظر اقتصادی، کارشناسان روش‌ها و چالش‌های اقتصادی را در رشد دنیا بررسی می کنند. کارشناسان این کنفرانس همچنین راه‌حل‌های مشخص برای عبور از چالش‌ها را با رویکرد تقویت رقابت در دنیای اقتصاد مورد بحث قرار می‌دهند. 

پیش بینی تغییرات سیاسی و اجتماعی در دنیای عرب
 از همه جالب توجه تر، پیام افتتاحیه این کنفرانس بود که  محمد بن راشد ْآل مکتوم حاکم دوبی در آن معتقد بود که دنیای عرب شاهد تغییرات اقتصادی، سیاسی و اجتماعی‌ای خواهد شد و دولت‌های عرب باید با اتحاد سیاست‌های انعطاف‌پذیر و تصمیمات خرمندانه خود را برای آنها آماده کنند.

شیخ محمد گفته است که سیاست‌مداران، اقتصاددانان و روشنفکران باید به فکر پاسخ‌ به مسأله هایی باشند که در آینده مطرح می‌شوند و با خود تغییرات را به همراه خواهند آورد. 
بخشی از این بیانیه چنین است: «بخشی از سرمایه‌گذاری در آینده، سرمایه‌گذاری برای پیش‌بینی آن و آماده کردن ابزارهای و نقشه‌های مناسب برای آن است ."

این سخنان شیخ محمد ناشی از چیست؟ آیا او نیز همانند بسیاری از حکام سنتی عربی پس از فروکش کردن موج بهار عربی در منطقه و مهار شدن آن توسط نظامیان در مصر و گروه های لیبرال در تونس و شکست در سوریه، موج جدیدی از اعتراضات را پیش بینی کرده اند که چنین سخن می گویند.

به نظر می رسد که شیخ محمد تغییرات سیاسی و اجتماعی مورد نظرش در منطقه را افراط گرایی گروه های اسلام سیاسی مانند داعش می داند که البته حق نیز با اوست.

فوکویا علیه ایران 
فرانسیس فوکویاما زندگی حرفه‌ای مورد توجه ای در دنیای آکادمیک و دنیای سیاست داشته است. او عضو هیات آمریکا در مذاکارت مربوط به فلسطین میان اسرائیل و مصر بوده و عضور شواری ریاست جمهوری آمریکا در کمیته اخلاق‌زیستی بوده است.
  او همچنین عضور دپارتمان علوم سیاسی موسسه راند کورپوریشن بوده و درحال حاضر عضو هیات مدیره تراستیز است.  او یکی از سخنرانان این نشست بود که در مورد قیمت رو به کاهش نفت و تاثیرات آن بر کشورهای نفت خیر سخن گفت. 

 نویسنده شهیر کتاب پایان تاریخ بدون اشاره به اینکه کشورهایی نظیر عربستان با مخالفت خود باکاهش سقف اوپک باعث کاهش سرسام آور قیمت نفت شده اند  گفت که معتقد است عربستان سعودی نسبتا از تاثیرات اقتصادی کاهش قیمت نفت مصون است و دلیل آن را ذخایر مالی عظیم این کشور دانست. فوکویاما در ادامه کاهش قیمت نفت را به عنوان گزینه ای برای تغییرات در ایران و روسیه دانست:«کشورهایی مانند ایران، روسیه و ونزوئلا از کاهش قیمت نفت ضربه خواهند خورد و این خوب است! این می‌تواند ثبات را به هم بریزد و یک کاتالیزور برای تغییرات باشد.»

بحران بزرگ در روسیه
پل کروگمان اقتصاددان برنده نوبل اقتصاد نیز یکی از سخنرانان این نشست بود که سخنان مهمی در مورد کاهش قیمت نفت،اقتصاد چین ،اروپا و آمریکا در سال 2015 بیان کرد. او در این نشست گفت که استراتژی تنوع اقتصادی در این منطقه این کشورها را در موقعیت بهتری قرار داده است تا در برابر کاهش قیمت نفت مقاومت کنند و امارات متحده و مشخصاً دوبی ، شاید حتی به عنوان پیامد کاهش قیمت نفت، از افزایش تجارت جهانی سود ببرد. اینجا صحبت از کاهش قیمت نفت نیست،البته این منطقه وابسته به نفت است بنابراین تاثیر خود را خواهد گذاشت، اما امارات حالا بیشتر از گذشته تنوع اقتصادی دارد. اگر پانزده سال پیش بود، کاهش قیمت نفت می‌توانست ضربه منفی بیشتری بزند. دوبی قطعا از هر چیزی که روی تجارت جهانی تاثیر منفی بگذارد حتما ضربه خواهد خورد اما می‌تواند از فعالیت‌های تشدید شده‌ای که ناشی از قیمت پایین نفت است هم سود ببرد.»

کروگمان همچنین گفت که سه دلیل عمده برای کاهش قیمت نفت وجود دارد: کاهش تقاضا به خاطر شرایط ضعیف اقتصادی در آسیا و اروپا؛ افزایش تولید در دنیا به خاطر افزایش تولید در آمریکا؛ و قیمت بالای نفت آمریکا که باعث شده است تا عربستان تولید خود را در همین سطح نگه دارد که در نهایت به کاهش قیمت نفت آمریکا منجر خواهد شد. 

او در پاسخ به این که آیا کاهش قیمت نفت، توطئه‌ای مشترک از سوی عربستان و آمریکا برای وارد کردن فشار به روسیه است؟ گفت: «باور کند. من این آدم‌ها را می‌شناسم، آنقدر باهوش نیستند."

 کروگمان همچنین تصویری کلی از اقتصاد جهان در سال 2015 ترسیم کرد. او گفت که بحران اقتصادی سال 2009 همچنان روی اقتصاد جهانی تاثیر می‌گذارد. او همچنین گفت که اروپا تا اندازه زیادی به تورم نزدیک شده است و آینده بانک مرکزی اروپا بسیار ترسناک است. از نظر او، آمریکا ریکاوری بهتری نسبت به سال 2009 داشته است و آرام به پیش رفته است. ژاپن، چین و روسیه همگی از نظر او پتانسیل بالایی برای بروز مشکلات اقتصادی دارند. 

او همچنین پیش‌بینی کرد که روسیه هم در بحران عمیقی فرو برود و پیش‌بینی کرد که این کشور در آینده،‌می‌تواند ترسناک باشد: "روسیه واقعا ترسناک به نظر می‌رسد. این کشور یک ونزوئلا با سلاح‌های هسته‌ای است و این واقعا ترسناک است."

تفکر استراتژیک و مفهوم ارزش‌های کلیدی

تفکر استراتژیک و مفهوم ارزش‌های کلیدی (از سایت متمم)

  یک دیدگاه   تفکر استراتژیک   تمرین دارد    مختص کاربر ویژه    

در قسمت اول مرور تفکر استراتژیک و کتاب ساختن برای ماندن، توضیح دادیم که یکی از کلمات کلیدی در نگاه کالینز و پوراس و اساساً در حوزه‌ی تفکر استراتژیک، کلمه‌ی «ارزش» است. این کلمه معانی بسیار متفاوتی دارد. برخی از مردم، با شنیدن «ارزش»، بلافاصله به یاد «ارزش‌های اخلاقی» می‌افتند. برخی دیگر، «ارزش افزوده اقتصادی» را به خاطر می‌آورند. اما ارزش در ادبیات کالینز و پوراس، مفهومی متفاوت دارد.

گفتیم که مهم‌ترین نکته در مورد ارزش در نگاه کالینز و پوراس، «ثبات و تغییر نکردن آن» است. آنها می‌گویند که:

زندگی تغییر می‌کند. دنیای اطراف ما تغییر می‌کند. اما چیزهایی هست که تغییر نمی‌کند. 

کالینز و پوراس در مقاله‌ی خود در Harvard Business Review توضیح می‌دهند که شرکت‌های بزرگی مانند ۳M، اگر چه تغییرات مختلفی در محصول و فرایند و مسیر کسب و کار خود داشته‌اند، اما از لحاظ اصول و ارزش‌های حاکم بر شرکت، تغییر قابل توجهی را تجربه نکرده‌اند. شرکت ۳M بیش از نود سال است که در مورد نوآوری و حل مشکلات مشتریان به روشی نوآورانه، صحبت می‌کند و آن را مهم‌ترین ارزش خود می‌داند.

البته کالینز و پوراس در توضیحات خود،‌ شرح می‌دهند که بر این باور هستند که این تعریف از ارزش، نهایتاً هم نمود اخلاقی پیدا می‌کند و هم به سودآوری اقتصادی در بلندمدت، منتهی می‌شود.

کاربر گرامی دسترسی کامل به مطالب مربوط به این بخش ،با اشتراک در بخش کاربران ویژهامکانپذیر میباشد.

تمرین:

۱- مشابه تمرین کالینز، فهرستی از ارزش‌های خود بنویسید و از میان آنها مواردی را که پاسخ به تمامی سوالات کالینز در موردشان مثبت است جدا کنید و برای ما بنویسید. لطفاً حداقل شش مورد را بنویسید.

۲- حالا مفروضات کالینز را کنار بگذارید. فرض کنید فشار و سختی هر لحظه بیشتر می‌شود. نه تنها به ورشکستگی حتی به مرگ تهدید می‌شوید. حالا به فهرست بالا نگاه کنید و آن را به دو قسمت تقسیم کنید. سه موردی که زودتر کنار گذاشته خواهد شد و سه موردی که باقی خواهند ماند.

پی نوشت: لطفاً ننویسید که حاضرم تکه تکه بشوم اما هر شش مورد را رعایت کنم! بیایید هر دو تمرین را صادقانه انجام دهیم