کاهش بارش رکورد 50 ساله را شکست

معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب گفت: هیچ سالی کمتر از امسال نسبت به پنجاه سال اخیر کاهش بارش نداشتیم.

به گزارش تسنیم، رحیم میدانی با اشاره به اینکه وضع بارش مطلوبی در سال آبی جاری نداریم افزود: حتی برخی حوضه های اصلی آبریز مثل فلات مرکزی از نظر کاهش بارش نسبت به درازمدت رکوردشکنی کردند و در این حوضه 78 درصد نسبت به درازمدت کاهش بارش ثبت شده است.

وی گفت: در سایر حوضه های اصلی آبریز نیز با کاهش بارش مواجه هستیم. به طور مثال حوضه آبریز خلیج فارس 67 درصد، خزر 15 درصد و ارومیه 28 درصد کاهش بارش نسبت به درازمدت گزارش شده است.

میدانی تأکید کرد: در برخی استان ها نیز براساس آمار ثبت شده 50 ساله بارش، مانند استان های مرکزی، قم، سمنان، تهران، البرز و اصفهان چنین وضعی ثبت نشده است.

وی افزود: در استان هایی که انتظار بارش خوبی در آنها داشتیم نیز مانند چهارمحال و بختیاری 75 درصد، لرستان 64 درصد، همدان 58 درصد و کردستان 43 درصد کاهش بارش از ابتدای سال آبی نسبت به درازمدت ثبت شده است.

میدانی اضافه کرد: بارش فقط در استان های اردبیل و گلستان نرمال بوده است.

وی گفت: سازمان هواشناسی پیش بینی کرده بود در پاییز و زمستان حدود 70 درصد بارش کل کشور باید اتفاق می افتاد که بر این اساس اگر میانگین بارش سالانه کشور 243 میلیمتر باشد از ابتدای مهر تا پایان اسفند باید 173 میلیمتر بارش داشته باشیم که درحال حاضر میانگین بارش از ابتدای سال آبی تاکنون 36 درصد بوده یعنی 34 درصد کاهش بارش نسبت به پارسال و 59 درصد نسبت به درازمدت ثبت شده است.

معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب گفت: پیش بینی سازمان هواشناسی حاکی از آن است که تا پایان اسفند 144 میلیمتر بارش خواهیم داشت که به این ترتیب 21 درصد کاهش بارش نسبت به پیش بینی اولیه خواهد بود که می توانیم امیدوار باشیم کاهش بارش حادتر از این نخواهد بود.

میدانی درباره پیش بینی سازمان هواشناسی در زمینه دمای هوا در زمستان نیز گفت: براساس پیش بینی این سازمان دی و اسفند دمای هوا گرمتر از نرمال خواهد بود اما بهمن ماه دمای هوا نرمال و حتی سردتر از نرمال پیش بینی شده است.

وی افزود: ورودی آب سدها از ابتدای سال آبی تا کنون 4 میلیارد و 700 میلیون متر مکعب گزارش شد که این رقم در زمان مشابه پارسال بیش از 7 میلیارد مترمکعب بوده است.

معاون وزیر نیرو در امور آب و فاضلاب همچنین میزان خروجی آب از سدهای کشور را 600 میلیون متر مکعب کمتر از پارسال اعلام کرد و گفت: میزان خروجی آب از سدهای کشور در سال گذشته 8 میلیارد و 160 میلیون مترمکعب بود که این رقم در سال آبی جاری 7 میلیارد و 700 میلیون مترمکعب ثبت شده است.

منبع: تسنیم

خطر خشک شدن یک چهارم زمین در 30 سال آینده

خطر گرمایش زمین جدی است و تغییرات ناشی از آن بسیار زودتر از آنچه که انتظار داریم در کمین ماست.

نتایج یک مطالعه جدید نشان می دهد در صورتی که جامعه جهانی نتواند با همکاری مشترک از افزایش دو درجه ای دمای زمین در دهه های آتی جلوگیری کند، بین 24 تا 32 درصد از سطح زمین تا 30 سال آینده برای همیشه خشک خواهد شد.

---

به گزارش عصر ایران به نقل از هافینگتون پست، بر اساس نتایج یک مطالعه جدید از نقشه 27 مدل تغییرات اقلیمی در نقاط مختلف دنیا که از سوی مجله علمی "نیچر" منتشر شده، در صورتی که پیمان زیست محیطی پاریس به اجرا درنیاید و روند رو به افزایش گرمایش زمین متوقف نشود، تا 30 سال آینده بیش از یک چهارم سطح کره خاکی برای همیشه تبدیل به بیابان خشک و بی‌آب وعلف خواهد شد.

بر اساس این مطالعه در صورت افزایش 2 درجه ای میانگین دمای زمین طی 30 سال آینده، خشک شدن 24 تا 32 درصد زمین قطعی خواهد بود ولی در صورتی که طی همین مدت دمای زمین 1.5 درجه کاهش یابد می تواند از خشک شدن دستکم  دو سوم از این سطح از کره خاکی جلوگیری کند.

این کاهش 1.5 درجه ای می تواند خطر خشک شدن 30 سال آینده در مناطقی از جمله جنوب اروپا، جنوب آفریقا، آمریکای مرکزی، سواحل استرالیا و جنوب شرق آسیا را منتفی کند.

پیمان مقابله با تغییرات اقلیمی پاریس در سال 2016 به امضای همه کشورهای جهان رسید و قرار است از سال 2020 اجرای آن به طور عملی آغاز شود. بر اساس این پیمان 195 کشور امضا کننده متعهد شده اند طی دهه های آینده از تولید گازهای گلخانه ای بکاهند تا دمای زمین بیش از این گرمتر نشود.

دونالد ترامپ رییس جمهور آمریکا اما از منتقدان جدی این پیمان است و در ماه ژوئن 2017، ایالات متحده را از کشورهای متعهد به پیمان پاریس خارج کرد. با این حال بیش از 20 ایالت آمریکا و صاحبان شرکت های بزرگ آمریکایی اعلام کرده اند به پیمان پاریس متعهد مانده و با جامعه جهانی برای کاهش روند گرمایش زمین همکاری خواهند کرد.

ترامپ همچنین از زمانی که به کاخ سفید پا گذاشته محدودیت‌های سابق اعمال شده از سوی دولت اوباما در زمینه استخراج و مصرف ذغال سنگ و نفت را لغو کرده است. او بهانه این اقدام را بازگرداندن رونق اقتصادی به آمریکا و ایجاد اشتغال برای دهها هزار بیکار آمریکایی اعلام کرده است.

 کم‌توجهی دولت ترامپ به مسایل زیست محیطی و خطر تغییرات اقلیمی مورد انتقاد جامعه جهانی و فعالان محیط زیست و حتی بسیاری از سیاستمداران و کارآفرینان آمریکایی است؛ با این حال رییس جمهور آمریکا با لجبازی بر موضع خود در زمینه " واقعی و مستند نبودن خطرات تغییرات اقلیمی" پافشاری دارد.

ترامپ هفته گذشته در واکنش به سرمای شدید در سواحل شرقی آمریکا در توییتی با کنایه نوشت؛ آمریکا به گرمایش زمین نیاز دارد. او نوشت: در سواحل شرقی سرمای آخر سال رکورد می زند، شاید بد نباشد کمی از گرمایش زمین برای گرم کردن کشورمان استفاده کنیم."

او پارسال نیز در واکنش به سرما و برف زمستانی در شهر نیویورک، توییت مشابهی را نوشته بود.

تلفات ماهیان پرورشی سد وشمگیر از فاضلاب

قاتل ماهیان پرورشی چیست؟ (عکس)

شبستان - با شروع فصل برداشت ماهیان پرورشی سد وشمگیر ، پرورش دهندگان با تلفات بیش از ۷۰ تن ماهی رو به رو شده اند ، کارشناسان دامپزشکی ورود فاضلاب و پساب هارا علت اصلی این اتفاق میدانند.

گفت و گو با دکتر حسین شریعتمداری؛ صاحب نظر در «کشت بدون خاک»

کشت هیدروپونیک، راهکار مقابله با بحران آب

در کشت بدون خاک، ریشه گیاه و گل در موادی از جمله «پرلیت» قرار می گیرد. محلول غذایی به این بستر می رسد و تغذیه گیاه صورت می پذیرد...

---

عصر ایران؛ یوسف ناصری- روش کشت بدون خاک یا هیدروپونیک(hydroponic)، جایگزین کشاورزی با خاک است و ضمن مصرف آب کمتر، محصولات کشاورزی با کیفیت و با سلامت بالاتر تولید می شود.

در کشت بدون خاک، ریشه گیاه و گل در موادی از جمله «پرلیت» قرار می گیرد. محلول غذایی تهیه شده توسط فرد متخصص به این بستر رسانده می شود و تغذیه گیاه از این طریق اتفاق می افتد. محصولات متعددی از جمله کاهو، توت فرنگی، خیار، فلفل و گوجه فرنگی و گل هایی همچون گل رُز با روش هیدروپونیک تولید می شود.

با توجه به مشکل جدی کمبود یا بحران آب در کشورمان، عصر ایران در گفت و گو با دکتر حسین شریعتمداری، به کند و کاو در خصوص ویژگی های کشت بدون خاک پرداخت.

حسین شریعتمداری لیسانس مهندسی کشاورزی(خاک شناسی) و فوق لیسانس خاک شناسی از دانشگاه صنعتی اصفهان دارد و در سال 1376 دکترای خاک شناسی با تخصص شیمی و کانی شناسی خاک از دانشگاه «ساسکاچوان» کانادا گرفته است.

دکتر حسین شریعتمداری استاد دانشگاه صنعتی اصفهان است و تا سال گذشته رئیس انجمن کشت های بدون خاک ایران بود. گفت و گوی عصر ایران با این صاحب نظر در حوزه کشت هیدروپونیک در ادامه می آید.
***
*درباره این که کشت بدون خاک چقدر درآمدزا هست و این که چقدر بیش تر از کشت معمولی و روی خاک می شود تولید محصولات کشاورزی داشت آمار و ارقام متفاوتی ارائه شده. برخی افزایش محصول در کشت بدون خاک را 4 تا 10 برابر کشت خاکی مطرح کرده اند و شما در سال 1391 که رئیس انجمن کشت های بدون خاک بوده اید رقم 30 درصد افزایش را اعلام کرده بودید.

در حال حاضر رقم مشخصی وجود دارد که در کشت بدون خاک یا هیدروپونیک نسبت به کشاورزی در زمین و خاک معمولی، چقدر می تواند افزایش محصول داشته باشد؟

-میزان برداشت محصول کشاورزی هم در خاک و هم در هیدروپونیک، به مدیریت سیستم برمی گردد. این که چقدر بتوانند نهاده های کشاورزی را مدیریت کنند. برای مثال، یک کشاورز سنتی بدون هیچ اطلاعاتی و تقریبا با مدیریت صفر، دارد از خاک، محصول برداشت می کند.
بعد این نوع کشاورزی را مقایسه کنیم با فردی که انواع تخصص ها را دارد و انواع امکانات را در سیستم هیدروپونیک به کار برده است در این حالت میزان برداشت محصول مثلا 100 برابر می شود.

در روش هیدروپونیک، همه چیز تحت کنترل است. در حالی که تعداد زیادی از پارامترهای خاک، در کنترل نیست و اصلا نمی دانیم در خاک چه اتفاقاتی می افتد. واکنش های شیمیایی خاک و این که میکرو ارگانیسم ها چه کار می کنند را نمی دانیم. همچنین نمی دانیم وضعیت هوا و اکسیژن و دی اکسید کربن(CO2) در درون خاک چگونه است.

در خاک، همه این عوامل تقریبا ناشناخته است ولی هیدروپونیک این قدر سیستم را ساده کرده است که تقریبا می دانیم وضعیت چگونه است. بنابراین در هیدروپونیک، اجزای سیستم، قابل کنترل و قابل مدیریت است و راحت تر می توانیم به تولید بهینه و حداکثری برسیم. در کشت با خاک، خیلی سخت است و نمی شود به تولید بهینه رسید.
در هیدروپونیک، همه اجزا در حد مطلوب و بهینه به بهره دهی می رسند ولی در خاک نمی شود یا خیلی مشکل است.

*همان رقم 30 درصد افزایش برداشت محصول که خودتان اعلام کرده اید به نظرتان حداقل افزایش محصول با روش بدون خاک است؟

-اگر در کشاورزی با خاک، مدیریت خیلی خوبی داشته باشیم و در هیدروپونیک هم همان وضع را بتوانیم بهبود بدهیم مثلا می تواند 30 درصد تفاوت داشته باشد. در کل به رقم نباید اشاره کرد. چون شرایط مختلفی را می توانیم در نظر بگیریم و مقایسه کنیم.
جمع بندی من در این زمینه این است که در سیستم هیدروپونیک، راحت تر می شود اجزای سیستم را مدیریت کرد.

*چند دهه از شروع دانش هیدروپونیک می گذرد. در سال 1929 در دانشگاه کالیفرنیا پرورش گوجه فرنگی دادند و بوته آن 7 متر درازا داشته و محصول بیشتری تولید شده.
در سال 1940 در کل دنیا فقط 10 هکتار به کشت بدون خاک اختصاص پیدا کرده و در سال 2001 این رقم به 2000 هکتار رسیده است. با توجه به این که در کشت هیدروپونیک، آب خیلی کمتری مصرف می شود چرا بیش از این مقدار توسعه این نوع کشت اتفاق نیفتاده بود؟

-توسعه کشت بدون خاک، امکانات بیش تری می خواهد. یعنی اولا هیدروپونیک را باید در داخل گلخانه انجام بدهیم. در زمین باز و فضای آزاد نمی شود کشت هیدروپونیک انجام بدهیم. چون می خواهیم در تمام فصول سال استفاده کنیم در نتیجه نیاز به گلخانه داریم.

بعد هم سرمایه گذاری اولیه گلخانه کشت بدون خاک نسبت به گلخانه خاکی، خیلی بیش تر است. در ضمن تخصص خیلی بیش تری می خواهد. وقتی بخواهیم در حوزه سیستم هیدروپونیک کار کنیم حساسیت وجود دارد. در کشت با خاک اگر یک اشتباه انجام بدهیم خسارت کمی اتفاق می افتد ولی در هیدروپونیک، اگر اشتباه کنیم خسارت خیلی سنگین است.

بنابراین کشت بدون خاک، تخصص خیلی بالا و مراقبت خیلی زیاد می خواهد. هر چه حساسیت سیستم، بیش تر می شود باید سراغ سیستم های هوشمند و اتوماتیک برویم. سیستم های هوشمند و اتوماتیک هم هزینه های بالایی دارد.

در کشت بدون خاک، هزینه سرمایه گذاری اولیه زیاد است و تخصص بالایی می خواهند. این دو عامل، محدود کننده هستند. هر فردی نمی تواند به این نوع کشت ورود کند. الان شاید حدود 1000 هکتار کشت هیدروپونیک در ایران داریم.

*در مزارع کشاورزی کشورهای دیگر که کشت بدون خاک در فضای آزاد و بالاتر از سطح زمین انجام می شود چنین وضعی می تواند باعث آلودگی محصول تولیدی شود مثل همان آلودگی هایی که با روش خاکی و معمولی اتفاق می افتد؟

-من هیدروپونیک بدون گلخانه، خیلی سراغ ندارم. در کشورهای دیگر من نشنیده ام و ممکن است وجود داشته باشد.

اصلا بحث آلودگی نیست. بحث استفاده از زمان است. ما نمی توانیم چند میلیارد سرمایه گذاری را مثلا در فصل زمستان یا در فصل تابستان تعطیل کنیم. وقتی کشت در هوای آزاد انجام شود مجبوریم فقط به فصل کاشت طبیعی اکتفا کنیم.

در کشت در هوای آزاد، در فصل های بهار و تابستان رشد گیاه را داریم ولی در بقیه سال این رشد اتفاق نمی افتد ولی سرمایه در آنجا بدون استفاده می ماند. به همین دلیل، از گلخانه استفاده می کنند که اقلیم را تنظیم کنند. یعنی در فصل های زمستان و تابستان، کشت انجام شود. بر این اساس سیستم هیدروپونیک را در گلخانه مستقر می کنند.
*مسئولان وزارت جهاد کشاورزی اعلام کرده اند که تا پایان سال 1395 سطح زیر کشت گلخانه های کشور 11 هزار هکتار بوده است. این رقم 1000 هکتاری کشت بدون خاک در ایران که شما به آن اشاره کردید مستند و دقیق است؟

-من اصلا با رقم اعلام کردن موافق نیستم و فقط رقم تقریبی را گفتم. حتی اگر در مورد رقمی که وزارت جهاد کشاورزی می گوید بررسی انجام بدهید متوجه می شوید که دقیق نیست.

به هر حال قبلا ما یک هکتار کشت بدون خاک داشته ایم و بعدا به ده ها هکتار و صدها رسیده و الان به رقم 1000 هکتار رسیده است. این را من مطمئن هستم. خوشبختانه این روزها، ایجاد و توسعه گلخانه ها که اتفاق می افتد اغلب آنها هیدروپونیک است.

گلخانه داران و تولید کننده های ما متوجه شده اند که مزایای این سیستم، بیش تر است. با یک مقدار سرمایه گذاری اولیه، گلخانه ای ایجاد می کنند که از آن بتوانند محصول بیش تر و با کیفیت بالاتر برداشت کنند.

*در یک جا سرمایه مورد نیاز برای احداث گلخانه هیدروپونیک هوشمند در حد 1000 متری رقم 134 میلیون تومان اعلام شده و در جایی هم بحث 70 میلیون تومان برای همین اندازه.
برای کشت و صنعت 200 هکتاری که در جیرفت افتتاح شده و با قطعه بندی به کشاورزان واگذار شده 250 میلیارد تومان هزینه شده که اگر با همان مبنای 1000 متر محاسبه کنیم هزینه احداث 125 میلیون تومانی داشته است.در زمینه این که سرمایه گذاری اولیه برای نصب تجهیزات نیاز دارد به چه شکل عمل می شود؟

-سرمایه گذاری های اولیه در حد همین ارقام است. بستگی به این دارد که چقدر سرمایه گذاری شود و بتوانند سیستم هوشمندتر داشته باشند. برای مثال می شود دیوارهای گلخانه از یک لایه پلاستیک پوششی باشد یا دو لایه. به جای پلاستیک پوششی می شود فایبرگلاس گذاشت. یا این که می شود از پُلی کربنات استفاده کرد.

هر چه بیش تر سرمایه گذاری شود هوای داخل گلخانه، بیش تر تحت کنترل خواهد بود. یعنی گرما و سرمای آن، بیش تر تحت کنترل است ولی هزینه آن زیادتر می شود.

همچنین برای بسترهای گیاهان می شود از جنس های ارزان مثل کارتن پلاست[پلی پروپلین] و قوطی های آهنی استفاده کرد یا از مواد بهتر استفاده کنند مثل کارتن پلاست های بهتر یا مواد بهتر کامپوزیتی یا آلومینیوم. می شود بستر متحرک داشت که از فضای موجود، بیش تر استفاده شود.

می شود در زمینه نور کارهایی انجام داد یا به سیستم، گازهای دی اکسید کربن(CO2) و اُزُن تزریق کرد. می توان از سیستم های هوشمند برای نور و دما استفاده کرد. با این کارها سرمایه اولیه مورد نیاز افزایش پیدا می کند.

هر چه بیش تر سرمایه گذاری شود حساسیت ها کمتر می شود. یعنی سیستم، تحت کنترل ما قرار می گیرد و خطای انسانی کمتر می شود. به محصول بالاتر و بهتری هم می رسیم.

*بعضی فعالان این صنعت اعلام یا ادعا کرده اند که دو، سه شاخه برخی انواع گل تولیدی در گلخانه هیدروپونیک به اندازه یک بشکه نفت ارز آوری دارند.
واقعا تا این حد کشت برخی گل ها درآمد می تواند داشته باشد اگر صادر شود؟

-قیمت های این اقلام موجود است. کشورهایی مثل هلند از این طریق درآمد بالایی دارند. اگر بازاریابی انجام بدهیم و صادرات انجام شود و محصول به دست مصرف کننده خارجی برسد خیلی راحت می تواند جای درآمد نفت را بگیرد. نفت در واقع اصلا درآمدی ندارد.

*گل هایی وجود دارد که دو، سه شاخه آن در حد 50 دلار که قیمت یک بشکه نفت است ارزش داشته باشد؟

-البته برخی از انواع گل گفته اند ولی گل رز معمولی قیمت بالایی ندارد. برای مثال تعداد 30 یا 40 شاخه گل رز شاید 40 دلار یا 50 دلار ارزش داشته باشد. گلی مثل اُرکیده، خیلی گران است. دو، شاخه از گل ارکیده شاید در حد همان قیمت باشد.

*در تحلیل اقتصادی وهزینه های احداث گلخانه 1000 متری که گفته بودند 134 میلیون تومان هزینه دارد ادعا شده بود که بعد از کم کردن هزینه هایی مثل دستمزد کارگر و سوخت، سالیانه 64 میلیون تومان سود خالص خواهد داشت. تاسیس گلخانه هیدروپونیک می تواند اینقدر درآمدزا باشد؟

-بله می تواند درآمدزا باشد ولی نوع محصول و بازار مهم است. همه عوامل را باید در نظر گرفت. هر چه روی سیستم خودمان سرمایه گذاری کنیم یا تعداد کارگر مورد استفاده را کم کنیم یا تعداد خطاها را کم کنیم و احتمالا عملکرد را بالا ببریم، درآمدها بالا می رود و جبران می کند.

*در کشورهای دیگر روش هایی را به کار می برند از جمله این که با استفاده از لامپ کاری می کنند که گیاه تحریک شود و بیش تر رشد کند و محصول کشاورزی سریعتر برداشت شود.
شرکت توشیبا که به تولید وسایل الکترونیکی معروف بود از لامپ های مخصوص در گلخانه چند طبقه ای خود استفاده کرده است. این نوع فعالیت ها برای سرعت دادن به رشد گیاه آیا فراگیر شده؟

-یکی از عوامل موثر نور است. اگر در زمینه نور کار کنیم باز راندمان را بالا می بریم. در کشور ما هم شروع کرده اند که از این نوع یافته ها استفاده کنند.
محصول اصلی در اثر فتوسنتز به دست می آید که با نور خورشید است. در گلخانه، نور خورشید کم می شود. بعد هم نور خورشید را برای طول روز داریم. در فصل زمستان، طول روز کوتاه می شود و محصول کم می شود.

می توان با نور مصنوعی، روز را طولانی تر کرد یا حتی 24 ساعت شبانه روز را در فضای داخل گلخانه می شود مثل روز روشن کرد. این کارها را می کنند و استفاده می کنند. نور، تاثیر دارد. گاز دی اکسید کربن می توانند اضافه کنند.

این کارها در گلخانه های معمولی ایران انجام نمی شود ولی در گلخانه های پیشرفته تر ایران از این روش ها استفاده می کنند. در گلخانه های خیلی مدرن، سعی می کنند از نور برای افزایش محصول استفاده کنند و حتما از گاز دی اکسید کربن استفاده کنند.

*برای مثال در ایران از لامپ های ال ای دی(LED) استفاده می کنند که رشد گیاه بیش تر شود؟

-بله. من چند جا را می شناسم که از این روش استفاده می کنند و این کار شروع شده. در اصفهان، یک گلخانه بزرگ را سراغ دارم که در آن، از این روش استفاده می کنند. در آنجا گل رز تولید می کنند. مخصوصا در فصل زمستان که طول روز کوتاه می شود نور خیلی می تواند مهم باشد.

*در گلخانه های هیدروپونیک چند طبقه، مشکلی ایجاد نمی شود و همه گیاهان در همه طبقات به یک اندازه می توانند نور دریافت کنند و رشد به صورت یکسان اتفاق بیفتد؟

- در صورتی که سیستم را به درستی طراحی و به درستی مدیریت کنند باید این اتفاق بیفتد.

*این که اعلام شده در کشت بدون خاک تا 90 درصد مصرف آب را در تولید محصولات کشاورزی کاهش داده اند واقعا این موضوع مورد تایید قرار گرفته است که در کشورهای دیگر موفق شده باشند مصرف آب را کاهش بدهند؟

-اگر در کشت بدون خاک از سیستم بسته استفاده شود و محلول غذایی مجددا مورد استفاده قرار بگیرد کاهش مصرف آب اتفاق می افتد. در ژاپن به رقم های خیلی خوبی رسیده اند. چون به خوبی توانسته اند کشت را مدیریت کنند.

می شود آبی که از سطح گیاه هم تبخیر می شود بازیافت شود یا محلولی غذایی که به ریشه گیاهان داده می شود قابل بازیافت است. به این صورت راندمان آب خیلی بالا خواهد رفت. بنابراین 90 درصد کاهش مصرف آب می تواند تحقق پیدا کند.

*گفته شده که امارات متحده عربی با همان روش ژاپنی ها که 90 درصد کاهش مصرف آب دارد و از نور مصنوعی استفاده می شود گلخانه تاسیس کرده اند. این نوع کشورهای همسایه تا چه حد در حوزه کشت بدون خاک فعالیت کرده اند؟

-در این کشورها به صورت نمایشی از این کارها می توانند انجام بدهند. مثلا یک شرکت ژاپنی می آید یک سیستم را به طور کامل ایجاد می کند. محدودیتی در سرمایه گذاری هم ندارند.

هیدروپونیک، آنقدر تحت کنترل است که حتی در مورد انجام آن در کره ماه تحقیق می کنند که اگر یک موقع قرار باشد در آنجا بشر، کشاورزی کند باید با همین روش کشت باشد. بستگی به مقدار سرمایه گذاری دارد و در همه جا می شود این نوع کشت را انجام داد.

*راجع به نحوه کشت هیدروپونیک انتقاد کرده بودید که کارهایی که در حوزه تولید هیدروپونیک انجام می شود منسجم نیست و از فناوری های خارجی کپی کاری می شود. اطلاعات دقیق تر و جدید در این زمینه دارید؟

-در اطراف تهران یا اطراف کرج و اصفهان، گلخانه ها بر حسب سرمایه ای که داشته اند فعالیت می کنند. برای مثال فردی که سرمایه اش کمتر بوده از مواد داخلی استفاده کرده و سازه آورده و یک سیستم را راه اندازی کرده و کار می کند.

فرد دیگر پولدارتر بوده است به طور مستقیم یک سیستم کامل به خارج از کشور سفارش داده و کل سیستم را از اسپانیا آورده اند یا از کشوری دیگر. به این موضوع برمی گردد که کشاورز یا سرمایه دار چه ایده ای داشته باشد و جاهای مختلف را بشناسد و چه مشاوری داشته باشد. تصمیم می گیرد و آن را اجرا می کند.

*گفته شده در سال های قبل از انقلاب، آمریکایی ها کشت بدون خاک را به ایران آورده و ترویج داده اند. شناختی نسبت به فعالیت های قبل از انقلاب دارید که در آن دوره چه اقداماتی انجام شده بود؟

-من یک نمونه در اصفهان دیده بودم. یک مجموعه وجود داشت تحت عنوان باغ آبی جدید که در همین خیابان فعلی امام خمینی بود. من در سال 1358 که دانشجو بودم آن را دیده بودم که مربوط به قبل از انقلاب بود ولی احتمالا توسعه چندانی نداشته است.

*در جلسه اسفند سال 1355 شورای اقتصاد کشور، شاه به عنوان رئیس جلسه گفته بود در مورد دستوری که قبلا داده که به سوپرمارکت ها بگویید مزارع صنعتی ایجاد کنند و سبزیجات را با کشت بدون خاک در تمام مدت سال تولید کنند چه اقدامی انجام داده اید.
واقعا می شد سوپرمارکت ها محصول سبزی تازه تولید کنند و در آن زمان چنین چیزی عملی بوده؟

-شاید در شروع فعالیت این طور بوده است. البته سوپرمارکت نه این که هر بقالی این کار انجام بدهد. برندهای خاصی که در حد کشور فعالیت می کنند می توانند چنین کاری انجام بدهند. فرض کنید فروشگاه رفاه که در کل کشور شعبه دارد و یک مدیریت مرکزی دارد.

همچنین بازارهای روز که مربوط به شهرداری هستند و مدیریت مرکزی با یک سرمایه سنگین دارند می توانند چنین کارهایی انجام بدهند.

این نوع مراکز می توانند در کل کشور، مزارع خاص و گلخانه داشته باشند و مثلا در فصل تابستان، محصولات تولید شده در همدان را در کل کشور توزیع کنند و در فصل زمستان، مناطقی مثل چابهار و بندرعباس، محصولاتی را که تولید می کنند در کل کشور توزیع کنند.

الان اتفاقی که در آمریکا می افتد همین است. یعنی یک محصول خاص و با یک مشخصات در طول سال تولید و عرضه می شود. احتمالا چنین چیزی در آن زمان در ذهنش بوده است.

*گویا در رژیم گذشته این مأموریت به سازمان اتکا داده شده بود. نتیجه این کار چه بود؟

-اتکا وابسته به نیروهای مسلح است. الان هم مزارع کشاورزی دارند ولی نمی دانم هیدروپونیک دارند یا نه. فقط خبر دارم که در اصفهان، مزارع بزرگی دارند و محصولات زیادی تولید می کنند.

گفته آن موقع به عنوان یک موسسه این کار را انجام می دهد و بودجه دولت را هم در اختیار دارد. فروشگاه های بزرگ مثل فروشگاه رفاه یا بازارهای روز می توانند چنین کارهایی را انجام بدهند.

ما چالش های زیادی در بخش کشاورزی داریم. از نظر آب، وضعیت بحرانی داریم و از نظر زمین، نیروی کار، کیفیت محصول و مساله آلودگی محصولات، چالش داریم.

شاید یک راهکار خیلی مهم، توجه به سیستم های هیدروپونیک است. چون در این سیستم، مدیریت تاثیر دارد و می تواند عوامل مختلف را کنترل کند. با بالاترین راندمان، می تواند منابع را مصرف کند و محصول تولید کند. این یک مزیت خیلی بزرگ برای کشت هیدروپونیک است.

  *درباره بهداشتی بودن محصولات تولیدی در کشت بدون خاک، تبلیغ و تاکید زیادی می شود. از لحاظ بهداشت و سلامت، بهتر از محصولاتی است که در کشت خاکی تولید و به بازار عرضه می شود؟

-بستگی به مدیریت ما دارد ولی از جایی که در کشت بدون خاک، سیستم ما بیش تر تحت کنترل است و بهتر می توانیم مدیریت کنیم امکان تولید محصول با کیفیت بالاتر و با امنیت بیش تر، در این نوع کشت بیش تر است.

ممکن است یک آدمی که بد اخلاق و متخلف باشد و در سیستم هیدروپونیک فعالیت کند برای یک ریال منافع، محصولی تولید کند که خیلی آلوده تر از کشت با خاک باشد. اگر مدیر خوبی وجود داشته باشد در سیستم هیدروپونیک، بهتر می تواند کار کند تا در کشت روی خاک.

*در مورد گلخانه های هیدروپونیک یا کشت بدون خاک که در ایران وجود دارد ارزیابی شما چگونه است؟

-همین که این سیستم سر پا هست و کار می کند نشان می دهد برای کشاورز، به صرفه بوده است. محصول را تولید کرده و توانسته است بفروشد. اما واقعیت این است که جای کار زیادی وجود دارد. می توانند تولید بیش تر و با کیفیت بالاتر را داشته باشند.

می توانند از نور استفاده کنند یا گاز دی اکسید کربن را اضافه کنند یا در زمینه تبادلات انرژی، بیش تر کار کنند یا در سیستم های جدید از گاز اُزُن استفاده کنند. همه این کارها باعث می شود میزان تولید محصولات کشاورزی بالا و کیفیت بالا برود.

روایت رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری از وضعیت محیط زیست و بحرانهای منطقه ای

آشنا: محیط زیست به ویژه در حوزه آب ، موضوع امنیتی است

رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری گفت: انتظار می‌رود محیط زیست تدریجاً به منزله موضوع امنیتی غالب کشورها در غرب آسیا به رسمیت شناخته شود.

به گزارش ایسنا، حسام الدین اشنا در سمینار حکمرانی و امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا که در تالار حنانه دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران برگزار شد، اظهار کرد: گردهم‌آیی استادان، دانشجویان و محققان در کنفرانس امنیتی تهران، فرصتی مناسب برای طرح برخی یافته­‌های یک برنامه پژوهشی راهبردی در مورد آینده­‌ محتمل منطقه در افق ۱۴۰۰ است که با هدایت مرکز بررسی­‌های استراتژیک ریاست جمهوری و با مشارکت بیش از ۱۰۰ پژوهشگر داخلی انجام شده‌است.

وی ادامه داد: «امنیت منطقه‌ای در غرب آسیا؛ چالش‌ها و روندهای نوظهور» نه تنها یکی از تامل برانگیزترین موضوعاتی است که دانشگاهیان را به مطالعات بیشتر دعوت می‌کند، بلکه رهبران را در سراسر منطقه و فراسوی آن به چالش های سیاستگذاری فرامی‌خواند.

آشنا یادآور شد: حکمرانی در سرآغاز قرن بیستم درست مانند سده‌های قبل از اصول ساده سرکوب مخالفان توسط حاکمان و به زنجیر کشیدن ضعفا توسط اقویا پیروی می­‌کرد؛ امروز برخلاف سده‌های قبل، دوران حکمرانی‌های ساده به پایان رسیده‌است. پیشرفت در فناوری ارتباطات انسان‌های بیشتری را به پیوند با یکدیگر فرامی­‌خواند؛ فلسفه حقوق رعایا را دعوت می‌کند تا به شهروندانی صاحب رای و قدرت و البته مسئولیت تبدیل شوند؛ توزیع عادلانه تر ثروت در جهان، مردم و کشورها را تا حدی به دانش و قدرت مجهز کرده است و خودآگاهی سیاسی خواستار پیوند دادن همه این دستاوردها با کرامت انسانی و حق تعیین سرنوشت، امنیت و بهروزی برای همه ملت هاست.

وی ادامه داد : منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا (وانا: WANA) حداقل در یک دهه گذشته تجربیات دردناکی را به بهای جان میلیون ها نفر پشت سرگذاشته و احتمالا تجربه‌های به مراتب بدتری را انتظار می‌کشد. خیزش افراط گرایی، تضعیف مردم‌سالاری و بحران هویت ملی در بسیاری از کشورهای این منطقه شایع است. افزایش نامتعادل جمعیت، نگرانی‌هایی را در خصوص توانایی دولت‌های ناکارآمد در پیشبرد توزیع عادلانه ثروت، گشودگی فضای سیاسی و تامین رفاه اجتماعی تحمیل می‌کند.

مشاور رئیس جمهور گفت: مشروعیت بسیاری از حکومت‌های این منطقه به­ طرز بی سابقه‌ای کاهش یافته است. فضای مجازی نقش تعیین کننده‌ای در جهت گیری انتظارات قشر جوانان و طبقه متوسط ایفا می‌کند. منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا پیشتاز رشد مصرف کنندگان شبکه های اجتماعی در جهان هستند.

وی با اشاره به نقش فضای مجازی در سیاست منطقه ای گفت: با توسعه دسترسی های مخاطبان به مسیرهای ارتباطی متنوع در شبکه‌سازی‌های اجتماعی، فرآیندهای ارتباطی یک سویه تبلیغات سیاسی دولت‌ها امکان تاثیرگذاری گسترده خود را از دست داده است. شبکه‌سازی در بستر رسانه‌های اجتماعی قدرتی به کاربران داده است که می توانند اطلاعات را از طریق مسیرهای گوناگون به دست بیاورند و در برابر تبلیغات سیاسی پرحجم ایمن شوند. استفاده از قدرت تاثیرگذاری های مردم بر مردم به جای استفاده از قدرت تاثیرگذاری نظام سیاسی بر مردم در تبلیغات سیاسی، از نتایج مهم رشد این شبکه ها در منطقه بوده است. همین موضوع به کاهش قدرت اقناع دولت های منطقه منجر شده است. این دگرگونی­‌ها نشان می­‌دهد قدرت نرم­‌افزاری و کیفیت حکمرانی نسبت به وجه خشونت و سخت­‌افزاری نقش مؤثرتری در بقا و ارتقای حکومت‌ها ایفا می­‌کند.

آشنا تصریح کرد: در کنار سایر چالش‌های این منطقه، یکی از مهمترین روندهای محیط زیستی و اقتصادی آن، بحران کمبود آب است. تا امروز در مواجهه با این بحران، برخی از دولت‌های منطقه از دیگران موفق‌تر بوده‌اند. میزان موفقیت در غلبه بر این چالش، راهنمای خوبی برای نشان دادن ژئوپولیتیک جدیدی است که بر اساس برتری مجموعه‌ای از کشورها در منابع آب نسبت به دیگران شکل گرفته است.

وی در همین راستا گفت: اعمال کنترل سرزمینی بر منابع فراسرزمینی آب، نقشه راه کشورهایی است که در ورای بحران آب بقای خود را جستجو می کنند؛ البته آگاهان می­‌دانند که این نقشه راه احتمالا نه تنها بقای کسی را تضمین نمی‌کند، بلکه وقوع جنگ آب را قطعی می­‌سازد. بحران آب، چه بسا پایه های تمدن را در جوامعی که با بیشترین شدت کم آبی رو به رو هستند، متزلزل می‌کند.

مشاور رئیس جمهور ادامه داد: روند افزایش جمعیت به همراه صنعتی شدن اغلب جوامع این منطقه و همینطور ناکارآمدی دولت‌ها در سازگار کردن نیازها، تولید و مصرف با ظرفیت‌های اکولوژیکی، فشار بی سابقه‌ای را به محیط‌زیست منطقه غرب آسیا وارد خواهد کرد. بحران‌های زیست محیطی به شکل کاهش منابع آب و شیوع بیماری و قطحی در مناطق گرم و بیابانی، نابودی جنگل‌ها و از میان رفتن گونه‌های زیستی ظاهر می‌شود که مجموعاً تعادل حیات را به صور گوناگون تهدید می‌کند، لذا انتظار می‌رود که محیط زیست تدریجاً به منزله موضوع امنیتی غالب کشورها در غرب آسیا به رسمیت شناخته شود.

وی افزود: این بحران‌ها و به هم ریختگی‌های ناشی از عدم کارآیی دولت‌ها در برآورده ساختن انتظارات مردم، توأم با اوج گرفتن قوم‌گرایی و فرقه‌گرایی در سراسر منطقه، می‌تواند متضمن منازعات گسترده‌ای پیرامون نظم سیاسی، کنترل منابع زیستی و حاکم کردن ایدئولوژی‌های جایگزین با درون مایه تنش‌های فزاینده سیاسی باشد. بدون وجود رژیم های بین المللی که همکاری میان کشورها به هدف مدیریت فشارهای زیست محیطی را نهادینه کند، با استعداد سرریز به نواحی مجاور، به سرحد بحرانی خواهند رسید.

رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری یادآور شد: به استثنای آفریقای زیر صحرا، هیچ منطقه‌ای از جهان به اندازه غرب آسیا، مستعد متبلور کردن شرورانه‌ترین عملکردها در پاسخ به تضعیف مرزها و حکومت‌ها نیست. به همین دلیل در سال‌های آینده، منطقه پیرامونی ایران بیش از هر جای دیگری، ملجاء گروه‌های تبهکار با گرایشهای اسلام گرایی افراطی و یا حتی گروه‌هایی خواهد بود که صرفاً در سایه فقدان اقتدارهای فراگیر و کارآمد، فرصت را برای تحصیل درآمد از طریق آدم ربایی، قاچاق مواد مخدر، کالا و تسلیحات مناسب تشخیص می‌دهند.

وی ادامه داد: از نقطه نظر امنیتی، نه تنها در غرب آسیا، بلکه در سراسر مناطق پیرامونی ایران، تا جایی که دستیابی به امنیت، مشروعیت و ثبات سیاسی به راحتی مقدور نباشد همواره وسوسه حمایت از تداوم این آشفتگی ها محتمل است. تشدید رقابت‌ها و به ویژه نبردهای نیابتی به‌گونه‌ای که امکان شکل گیری یک موازنه قدرت اطمینان بخش و پایدار را منتفی کند، احتمال دارد که برخی از مهمترین کشورهای منطقه را به سمت تولید و یا خرید تسلیحات بیشتر یا حتی تسلیحات هسته ای سوق دهد.

مشاور رییس جمهور افزود: در خوشبینانه ترین سناریو، ادامه انبار کردن تسلیحات، علاوه بر آنکه خطرات ناشی از بدست گرفتن کنترل کشورهای منطقه از سوی گروه های افراطی را تشدید می کند، با دامن زدن به جنگ سرد جدیدی در این منطقه، باعث اتلاف سرمایه هایی می شود که برای اداره مشکلات رو به تزاید این جوامع ضروری است. نهایتاً ممکن است این احتمال که غرب آسیا و شمال آفریقا در آینده ای نزدیک به پناهگاه گروه های تبهکار تبدیل شود، مبالغه آمیز نباشد ، این منطقه با تهدید فروپاشی از درون در آینده ای نزدیک روبرو است، مگر آن­که راه حلی پیدا شود که حکومت ها، مرزها و جوامع را یکبار دیگر مستقر و پابرجا کند.

آشنا همچنین گفت: کشورها در این منطقه در یک دهه آینده ممکن است بواسطه نیروهای مرکز-گریز چنان به چالش گرفته شوند که بقای آنان مستلزم بازبینی در مرزها، فلسفه حکومت و شیوه های مدیریت سرزمینی باشد اما همزمان باید انتظار داشت که به دنبال درخواست شهروندان برای احیای اقتدار دولت ها، رفع اضطراب های جمعی و بازگرداندن امنیت با رویه محافظه کارانه تری تجدید حیات بیابند. چه در کشورهایی که ساختار سازمانی و فلسفی ملت متزلزل می شود و چه در کشورهایی که تلاش برای احیای آن تشدید می یابد، بی ثباتی سیاسی، منازعات اجتماعی، جنگ های داخلی و درگیری های بینا مرزی، صورت غالب این تکاپوها خواهد بود.

وی افزود: جابه جایی های جمعیتی توأم با بیداری سیاسی و انتشار تکنولوژی اطلاعات، احتمال برخوردهای بین فرهنگی را افزایش می دهد. بدون وجود یک حکمرانی موثر منطقه­‌ای، معلوم نیست که گفت‌وگوها مثمر ثمر بوده و برخوردها از جانب دولت های منفرد، قابل کنترل باشند. غلبه بر خطرات جدید برخاسته از فضای سایبری به رژیم های بین المللی نوینی نیاز دارد که همگام با توسعه تکنولوژی ارتباطات مجازی، قادر به دفع تهدیدات علیه امنیت ملی باشد. بدون مقرراتی که فضای سایبری را ضابطه مند کند، آسیب پذیری کشورها به دنبال حملات تروریستی سایبری که از سوی کشورها و یا گروه های غیرکشوری انجام می شود، افزایش خواهد یافت.

وی در ارتباط با ضرورت توجه به مردم سالاری در منطقه گفت: با به میان آمدن هرچه بیشتر شهروندان در حکمرانی بواسطه بیداری سیاسی و احیای هویت خواهی، کشورهایی که قادر به سازگاری با این مشخصه جدید باشند، توانایی بالاتری را برای ایجاد رونق، ثبات و امنیت نشان خواهند داد و کشورهایی که نتوانند با این واقعیت کنار بیایند، سرمنشاء بی ثباتی و عدم امنیت برای خود و احتمالا همسایگانشان خواهند بود.

وی با بیان اینکه «هیچکدام از این دشواری ها، راه حل های ساده ای ندارد» ادامه داد: کشورهای این منطقه در اقدامات یکجانبه تنها قادر به دستیابی به شمار اندکی از اهداف خود خواهند بود؛ در حالیکه رسیدن به اهداف بزرگتر صلح و ثبات بین المللی و اداره مشترکات منطقه ای، نیازمند همکاری های بیشتری است.

آشنا در بخش دیگری از این سخنرانی یادآور شد که هر گونه راه حلی برای مشکلات منطقه باید متکی به اقدامات و پیشرفت های دسته جمعی و دوری جستن از یکجانبه گرایی، انحصار طلبی و اصرار بر برد خود و باخت دیگران باشد.

وی ادامه داد: وقتی از بی معنا بودن بازی برد- باخت در دنیای امروز سخن می گوییم باید در نظر داشته باشیم که این اصل در مورد تعدد و تکثر هویت های مذهبی و فرهنگی و قومی نیز صدق می‌کند. بازی برد- برد بین هویت ها بدین معناست که چیرگی واقتدار هویت و وحدت ملی به معنای تضعیف وحذف هویت های متکثر مذهبی، قومیتی، فرهنگی و زبانی نیست؛ بلکه در تلاقی و تعاطی فرهنگ ها وهویت های متکثری است که آموخته اند در کنار یکدیگر مسالمت آمیز زندگی کنند.

آشنا در پایان گفت: کمک به بهبود حکمرانی بدون نیاز به براندازی آن دسته از نظام های سیاسی که هنوز می توانند با اصلاح رویه های ناکارآمد، خود را با دنیای جدید تطبیق بدهند و تقویت زمینه های همکاری های مشترک منطقه ای در مقابله با مشکلاتی که بنا به سرشت خود مستلزم خویشتن داری و چندجانبه گرایی هستند، باید ستون های راهبرد منطقه­‌ای در این آینده نامطمئن باشند. تنها از این طریق است که می توانیم بجای نابود کردن زیستگاه و فرصت­های مشترک مان ، یک نظم منطقه ای پایدار و مستقل را ایجاد کنیم و منطقه قوی تری را برای فرزندانمان برجا بگذاریم.

منبع: ایسنا