نقشه‌ محتمل داعش برای سعودی‌ها

نقشه‌ای که داعش به دقت برای سعودی‌ها کشیده است (از تابناک)

طی دو هفته گذشته، داعش مسئولیت دو حمله انتحاری علیه شیعیان عربستان را در استان شیعه‌نشین الشرقیه بر عهده گرفته است. یکی از این حملات در شهر دمام و دیگری در قطیف انجام شد.

به گزارش «تابناک» و به نقل از بیزینس اینسایدر، این حملات اگر چه احتمالا تاثیری فوری بر امنیت عمومی عربستان سعودی ندارد ولی بخشی از استراتژی بلندمدت داعش برای تضعیف دولت سعودی است و نشان می‌دهد که داعش چه برنامه‌ای برای شبه جزیره عربستان در دست انجام دارد.

برای مثال وقتی که ابوبکر البغدادی خلیفه خودخوانده داعش، ایجاد ولایتی جدید در عربستان و یمن را در نوامبر گذشته اعلام کرد، به هواداران خود دستور داد که هدف قرار دادن شیعیان را در اولویت قرار دهند. وی اشاره‌ای به دولت سعودی نکرد و تنها از طرح شکست خورده حمله به یمن سخن گفت. حملات اخیر بخشی از برنامه داعش برای مشروعیت زادیی از حکومت سعودی است.

داعش با حمله به شیعیان تلاش می‌کند که حکومت سعودی را به عنوان حکومتی معرفی کند که از شیعیان حمایت کرده و یا به آنها امتیاز می‌دهد و این وهابی‌هایی را خشمگین خواهد کرد که از نظر عقیدتی فاصله زیادی با داعش ندارند و مانند داعش، شیعیان را خارج از دین می‌دانند. بنابراین از نظر داعش رفتار جکومت سعودی بعد از حمله اول به شیعیان یک پیروزی برای داعش است.

در پاسخ به حمله انتحاری 22 ماه می در قطیف، ژنرال منصور الترکی سخنگوی وزارت کشور سعودی، هدف این حملات را گسترش فرقه‌گرایی در عربستان دانست و محمد بن نایف ولیعهد سعودی از قطیف بازدید کرد و به مجروحان حمله انتحاری و خانواده‌های قربانیان تسلیت گفت. عبدالعزیز بن عبدالله آل شیخ مفتی اعظم سعودی‌ها نیز این حملات را توطئه‌ای جنایتکارانه نامید.

از نقطه نظر داعش، این رفتارهای سعودی‌ها باید برای حامیان داعش که خود را مومنان واقعی می‌دانند به معنای ریاکاری حکومت سعودی و فاصله گرفتن از اسلام واقعی است. در چنین وضعیتی، داعشی‌ها با ادعای این که خودشان مسلمان واقعی هستند می‌توانند حمایت و نیروهای بیشتری را از بین وهابی‌های عربستان برای خود جذب کنند.

علاوه بر جذب نیروهای جدید، داعش می‌داند که عربستان سعودی همواره کانون تولید نیروهای موسوم به جهادی از سال‌های دهه 1980 به این سوی بوده است. در سه دهه گذشته در همه اتفاقات مهم در افغانستان، چچن، بوسنی، عراق و سوریه، جهادی‌های سعودی نقش زیادی داشته‌اند. مهم‌تر از همه اینها، این که در دهه گذشته، سعودی‌ها بیشترین درصد از افراد شاخه القاعده در عراق را به خود اختصاص می‌دادند و این مساله در باره تحولات سال‌های اخیر در عراق و سوریه نیز صادق است.

از وقتی که داعش در آوریل 2013 وارد صحنه درگیری‌های سوریه شد، همواره تبلیغات ضدسعودی را نیز در دستور کار داشته است. این تبلیغات در قالب سرودهای رسمی داعش، اعلامیه‌های رسمی صادر شده در رقه و دیرالزور سوریه و نیز در تصاویر منتشره از حمایت داخلی در عربستان از داعش نشان داده شده است. هواداران داعش همچنین مسئولیت حمله‌ای در توامبر گذشته برای کشتن شهروندان دانمارکی در ریاض را بر عهده گرفتند.

عده‌ای ممکن است استدلال کنند که حرکت داعش نیز همانند موج حملات القاعده در فاصله سالهای 2002 تا 2006 محکوم به شکست است ولی اگر چه این احتمال را نمی‌توان منتفی دانست ولی شرایط شدیدا با آن دوره متفاوت است. سعودی‌هایی که اکنون با داعش در ارتباط هستند، بسیار بیشتر از اعضای القاعده در ان دوره هستند.

علاوه بر این، هم اکنون داعش در دو سوی مرز عربستان با عراق، پایگاه‌های آموزشی دارد و این مساله با شدتی کمتر در مورد مرز عربستان با یمن نیز صادق است. علاوه بر این داعش، حامیانی کمتر ولی مهم در بحرین دارد، به ویژه به این خاطر که ترکی البینالی از ایدئولوگ‌های داعش، بحرینی است و حکومت منامه نیز به دلیل این که شیعیان این کشور را خطری مهم‌تر برای خود می‌داند چشمش را بر اقدامات داعش بسته است. در نظر گرفتن این پایگاه‌ها بدان معنا است که داعش دارای عمقی استراتژیک در شبه جزیره عربستان است که درگیری با شیعیان آن را بزرگتر هم خواهد کرد.

در سالهای گذشته، در مورد رابطه شیعیان عربستان و بحرین با ایران کمتر تبلیغ شده است و داعش امیدوار است با برجسته کردن این ادعا و نشان دادن ضعف سعودی‌ها، خود را به عنوان حامی اهل سنت منطقه در برابر ایران معرفی کند.

اظهارات برخی گروه‌های مسلح شیعه عراقی در باره حمایت از مردم بحرین، حملات محدود به نهادهای دولتی در بحرین و مداخله عربستان در بحرین به نفع حکومت این کشور برخی از مهم‌ترین تحولات این کشور در دوره اخیر بوده است. ضمن این که شیعیان بحرین با شیعیان شرق عربستان رابطه خانوادگی نیز دارند.

بنابراین اگر داعش به حملات خود به شیعیان عربستان ادامه دهد، اختلافات بین شیعیان و حکومت سعودی در معرض افزایش است و ممکن است انها را به شیعیان خارج از عربستان نزدیکتر کند. این وضعیت سعودی‌ها را د تله خواهد انداخت و انها مجبور خواهند شد یا با بهانه مقابله با مداخله ایران دست به سرکوب بیشتر شیعیان بزنند و یا این که امتیازات بیشتری برای شیعیان در نظر بگیرند. این وضعیتی برد- برد برای داعش است.

این سناریو ممکن است اکنون قدری غیرواقعی به نظر برسد ولی بسیاری پیش از این نمی‌توانستند وضعیت کنونی عراق و رابطه آن با ایران را پیش‌بینی کنند، بنابراین باید به بدترین سناریوهایی که داعش برای عربستان سعودی در نظر گرفته است هم توجه داشت. برخی از شیعیان عربستان از هم اکنون از ضرورت ایجاد حشد الشعبی مشابه عراق سخن می‌گویند. اگر چه چنین گروهی تنها از نظر اسم مشابه گروه‌های قدرتمند شیعه در عراق هستند ولی وهابی‌های تندروی عربستان به این مساله توجهی نخواهند کرد زیرا مدعی این هستند که ایران قصد دارد شیعیان شرق این کشور را تقویت کند.

داعش بر سر رسیدن به سه هدف دست به قمار  [عمل] زده است، ایجاد گروه‌های مسلح در بین شیعیان عربستان و ادعای نزدیک شدن آنها به ایران، افزایش حمایت از داعش در بین وهابی‌ها با ادعای ناتوانی حکومت سعودی در پیروی از اسلام واقعی و جلب توجه اهل سنت عربستان به خود با عنوان مدعیان اسلام واقعی.

داعش مدعی است که می‌تواند رویدادهای آینده را به نفع خود شکل دهد و اولین گام استراتژی این گروه در شبه جزیره عربستان را می‌توان موفق ارزیابی کرد. حملات به شیعیان شرق عربستان، ادامه چهار حمله‌ای بود که در ماه مارس علیه مساجد شیعیان حوثی در صنعا انجام شد.

آن حملات باعث ایجاد واکنش‌های دومینویی شد، حوثی‌ها به عدن حمله کردند، عربستان سعودی حملات خود به یمن را تشدید کرد و نیروهای بیشتری را بر مساله یمن متمرکز کرد . این فضا یک خلا را ایجاد کرد که به انجام حملات داعش در عربستان کمک کرد.

نتیجه نهایی طرح داعش از هم اکنون قابل پیش‌بینی نیست، زیرا در خاورمیانه متغیرهای سیال فراوانی وجود دارد و بسیاری از قواعد پیشین، از سال 2011 به این سوی دیگر درست نیستند.

ولی حداقل از نظر تئوریک، داعش به دنبال بر انداختن حکومت سعودی و به هم ریختن نظم منطقه و حتی جهان است.