سازمان هواشناسی: سرعت روند افزایش دما در ایران ۲ برابر میانگین جهانی است

در ایران، کشوری که شمال و جنوب آن به ترتیب در عرض‌های میانی و جنب حاره‌ای قرار دارد، سرعت روند افزایش دما بیش از ۲ برابر میانگین جهانی است. 

رئیس سازمان هواشناسی کشور با اشاره به تغییر اقلیم زمین گفت: روند گرمایش فعلی زمین در ۱۰ هزار سال گذشته بی‌سابقه است و میانگین افزایش دمای کشور ما با سرعتی دو برابر روند جهانی پیش می‌رود.

کانال عصر ایران در تلگرام

به گزارش ایسنا سحر تاجبخش مسلمان درباره تغییرات اقلیم در کره زمین و آثار آن برای ایران گفت: اقلیم زمین در حال تغییر است و احتمالا این تغییرات در طول قرن جاری و بعد از آن ادامه خواهد یافت اما درچند دهه آینده، میزان تغییرات اقلیمی به میزان انتشار جهانی گازهای گلخانه‌ای و عدم قطعیت حساسیت اقلیم زمین نسبت به انتشار این گازها بستگی دارد. 

ضرورت کاهش قابل توجه گازهای گلخانه‌ای برای مقابله با گرمایش زمین

رئیس سازمان هواشناسی در ادامه اظهار کرد: با کاهش قابل توجه انتشار گازهای گلخانه‌ای، دمای سالانه میانگین جهانی می‌تواند به دو درجه سانتیگراد یا کمتر محدود شود، با این حال بدون کاهش قابل توجه انتشارگازهای گلخانه‌ای، افزایش دمای سالانه میانگین جهانی نسبت به دوران قبل از صنعتی شدن (۱۸۵۰-۱۹۰۰) تا پایان این قرن می‌تواند به بیش از ۵ درجه سلسیوس برسد. 

تاجبخش افزود: نسبت به سرعت تغییرات طبیعی اقلیم که در طول تاریخ زمین اتفاق افتاده است، اقلیم جهانی با سرعت بیشتری در حال تغییر است و گرمایش فعلی با سرعتی رخ می‌دهد که در ۱۰ هزار سال گذشته زمین سابقه نداشته است. 

معاون وزیر راه و شهرسازی در ادامه گفت: طبق گزارش هیات بین‌الدول تغییر اقلیم (IPCC)، از زمانی که ارزیابی‌های علمی منظم در دهه ۱۹۷۰ آغاز شد، تأثیر فعالیت انسان بر گرمایش سامانه اقلیم از وضعیت نظری به واقعیت تبدیل شده است.

وی افزود: اطلاعات علمی کسب شده از منابع طبیعی مانند هسته‌های یخ، سنگ‌ها و حلقه‌ درختان و اطلاعات حاصل از تجهیزات جدید مانند ماهواره‌ها و ادوات سنجشی جمله‌گی حاکی از اقلیم در حال تغییر است.

تاجبخش به گزارش سازمان جهانی هواشناسی درباره وضعیت دمای میانگین آسیا براساس شش مدل مختلف و با استفاده از داده‌های باز تحلیل و دیدبانی اشاره کرد و گفت: بر اساس این گزارش، سرعت گرمایش اقلیم زمین از دهه ۷۰ به بعد افزایشی بوده است.

رئیس سازمان هواشناسی در ادامه اظهار کرد: در ایران؛ کشوری که شمال و جنوب آن به ترتیب در عرض‌های میانی و جنب حاره‌ای قرار دارد، تغییرات اقلیمی بیش از میانگین تغییرات جهانی است. 

وی افزود: دمای میانگین کشور در پنج دهه گذشته و با استفاده از درون‌یابی داده‌های دیدبانی ایستگاه‌های هواشناسی معرف افزایش دمای دهه‌ای تقریباً با شیب ۰.۴ درجه سلسیوس است که حدود دو برابر آهنگ افزایش جهانی است و بیانگر گرمایش محیط و تغییر اقلیم کشور با سرعت بیش از میانگین جهانی است.

روند کاهشی بارش‌های تجمعی در ۵ دهه گذشته

تاجبخش درباره میزان بارندگی‌های کشور در این شرایط توضیح داد: الگوهای بارش تجمعی سالانه کشور نشان از روند کاهشی در پنج دهه گذشته داشته است. میانگین بارش تجمعی سالانه در دهه‌های ۱۹۷۳-۱۹۸۲ و ۲۰۱۳-۲۰۲۲ به ترتیب حدود ۲۵۰ و ۲۰۰ میلیمتر بود، که روند کاهشی و تفاوت ۵۰ میلیمتری بین دهه اول و پنجم را نشان می‌دهند. 

به گفته معاون وزیر راه و شهرسازی، این اطلاعات با استفاده از داده‌های دیدبانی ایستگاه‌های سازمان هواشناسی کشور و داده‌های باران‌سنجی وزارت نیرو تهیه شده است.

رئیس سازمان هواشناسی ادامه داد: از سوی دیگر افزایش روند دما موجب تبخیر سریع‌تر آب و کاهش فرصت‌ ترمیم منابع آب زیرزمینی می‌شود. رشد تبخیر در پنج دهه گذشته کشور نشان دهنده افزایش توان تبخیر و تشدید تبخیر آب دریاچه‌ها و سدها است که تاثیر مخرب بر منابع آب در دسترس از جمله در حوزه نوشیدن (شرب) و کشاورزی دارد.

تاجبخش به خشک شدن دریاچه‌های کشور طی دهه‌های گذشته اشاره کرد و گفت: در دهه‌های اخیر دریاچه‌ها در سراسر کشور با روند خشک شدن مواجه و تعدادی نیز خشک شده‌اند، مانند دریاچه ارومیه در شمال غرب که بخش اعظمی از سطح آب خود را از دست داده است. 

وی افزود: افزایش توان تبخیر همراه با فعالیت‌های مخرب انسانی، سهم قابل توجهی در عواقب محیطی ناخواسته در کشور داشته است.

رئیس سازمان هواشناسی خاطرنشان کرد: شاخص استاندارد شده بارش و تبخیر (SPEI) و تغییرات آن در سه دهه گذشته (۱۹۹۳-۲۰۲۲) به عنوان یکی از شاخص‌های استاندارد برآورد خشکسالی در کشور با در نظر گرفتن هر دو عامل دما و بارش نشان می‌دهد که فراوانی و شدت خشکسالی‌ها در کشور طی دهه‌های اخیر روند صعودی داشته است. 

هزینه‌های سنگین تغییرات اقلیم برای ایران

به گزارش پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی تاجبخش در پایان گفت: روند خسارت‌های وارد شده کشاورزی، نتایج حاصل از شاخص‌های خشکسالی هواشناسی مانند SPEI را تأیید می‌کند بنابراین طی ۳۰ سال گذشته روند افزایش دما، کاهش بارش، افزایش تبخیر و افزایش خشکسالی در کشور به علت تغییرات اقلیمی رخ داده که متاسفانه تبعات زیست محیطی و اقتصادی – اجتماعی جبران ناپذیری را به همراه داشته است و عدم مدیریت منابع موجود به همراه ادامه این روند در کشور، علاوه بر افزایش آسیب‌پذیری جوامع و زیرساخت‌ها در برابر بلایای جوی و اقلیمی هزینه‌های بسیار سنگینی بر کشور تحمیل می‌کند.

خطر وقوع ابرتورم در اقتصاد ایران چقدر جدی است؟

سه سناریو پیش روی اقتصاد ایران

خطر وقوع ابرتورم چقدر جدی است؟

گروه اقتصادی: ایران برای اولین بار در تاریخ بیش از چهار سال است که با تورم بالاتر از ۳۵ درصد روبروست . بحران تورم البته در همه‌ی سال‌های گذشته همراه اقتصاد ایران بوده و رفتارهای اجتماعی و اقتصادی ایرانیان را بنا بر اعلام جامعه‌شناسان دستخوش تغییر کرده است. موضوع تورم برای اغلب کشورهای جهان مساله‌ای حل شده است اما سال‌های طولانی است که تورم بالا همراه اقتصاد ایران است .
به گزارش خبرآنلاین، در دوره‌هایی خاص تورم مانند بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸، همه‌گیری کرونا و جنگ روسیه علیه اوکراین، تورم در برخی کشورهای جهان افزایشی شده است اما تورم‌های بالا نیز در این مقیاس در محدوده ۱۰ درصد برآورد می‌شوند. این در حالی است که تورم ۱۰ درصدی برای اقتصاد ایران تورمی پایین و معقول محصوب می‌شود .
اکادمی دانایان گزارشی درباره متغیرهای پولی و تورم به امضای رییس اسبق سازمان بورس ، حسین عبده تبریزی تدوین کرده و این نکته که ایران بیش از همیشه در معرض وقوع ابرتورم است را تایید می‌کند .در این گزارش نیز با اشاره به اینکه این اولین بار است اقتصاد ایران طـی چهـار سـال متـوالی تـورمی بـالاتر از ۳۵ %را تجربـه می کنـد، تاکید شده است:ایـن شـواهد آماری در کنار نبود دورنمایی روشن از وضعیت اقتصادی کشور، نشان می‌دهد که تهدید خطر ابرتورم برای اقتصاد ایران جدی‌تر شده است.
ابرتورم چیست؟
شرایط ابرتـورمی، چرخـه‌ای اسـت کـه بـا افـزایش سـریع،بـیش از حـد و خـارج از کنتـرل سـطح عمـومی قیمت‌هـا شـروع شـده و هـر نـوع رفتـاری از سـوی سیاست‌گذار با افزایش قیمتها پاسخ داده می‌شود. چرخۀ ابرتورم چرخه‌ای فزاینده است و ظرف یک یا دو سال، تورم‌های بلندمدت ۲۰ درصد، ناگهان به بالای ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابند.
خیز تازه تورم از کجا آغاز شد؟
تورم ایران در حدفاصل سال‌های ۱۳۳۹ تا ۱۴۰۰ نشان می‌دهد میانگین تورم بلند مدت ایران در ایـن دوره ۱۶ % اسـت. با این حال وضعیت تورمی ایران در دهه نود، وضعیتی متفاوت‌تر و شکننده‌تر نسبت به سال‌های گذشته بوده است. بر این اساس بررسی تورم نقطه به نقطه و تورم میانگین ایران، در حد فاصل سال‌های ۱۳۹۱ تا دی ماه ۱۴۰۱ داده‌های مهمی را در بر دارد. هر چند در سال‌های ابتدایی دهه نود ایران با تورم بسیار بالا روبرو بود اما درسال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ یعنی در دورۀ مسئولیت دولت یـازدهم (دولـت اعتـدال)، اقتصاد ایران کـاهش تورم و ثبات نسبی اقتصاد را تجربه کرد اما در فروردین ۱۳۹۷ نقطۀ چرخش وضعیت تورم در ایران رخ داد. این تاریخ،با خروج امریکا از برنامۀ جامع اقدام مشترک(برجام) همزمان است.از این ماه به بعد نرخ تورم نقطه به نقطه روند صعودی پیـدا کـرده اسـت. پـس از چنـد مـاه روند نزولی، تورم نقطه به نقطه مجددا از سال ۱۴۰۱ نزدیـک بـه صعودی و بالاتر از تورم میانگین قرار گرفته اسـت.
تورم کدام طبقه اقتصادی را نشانه می‌رود؟
بررسی‌ها نشان می‌دهد اقتصاد ایران در مقایسه با سایر کشورهای دنیا در مقابله با تورم بسیار ضعیف عمل کرده است. تورم مزمن و دورقمی در اقتصاد ایران همواره وجود داشته اسـت. عـلاوه بـر آثـار رفـاهی کـه مصـرف کننده بـا آن مواجـه اسـت، بـا ایجـاد نااطمینـانی گسـترده در کسب وکارها، امکان سرمایه گذاری و توسعه را از آنها سلب کرده است.
با توجه به وزن متفاوت کالاها و خدمات در سبد مصرفی خانوارهای مختلف، تأثیر پذیری گروه‌های مختلف درآمدی از تورم به یک میزان نیست. در شکل ۷ تورم دهک‌های اول و دهم در حد فاصل سال‌های ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۱ نمایش داده شده است. در ایـن بـازۀ زمـانی و تـا مهـر ۱۴۰۰، تـورم دهـک دهم (دهک ثروتمندتر) بالاتر از دهک‌هـای ضـعیف‌تر اسـت؛ امـا از مهرمـاه سـال ۱۴۰۰ و بـا روی کـار آمـدن دولـت سیزدهم در ایـران، تـورم دهک‌هـای ضعیف‌تر نسبت به دهک‌های ثروتمندتر بیشتر بوده و در حال حاضر این فاصله بیش‌تر از ۹ درصد است. ایـن شکل نشـان می‌دهـد کـه وضـعیت قشـر ضعیف در حال حاضر با سرعت بیشتری نسبت به سایر اقشار تضعیف می‌شود. باتوجه به تورم بسیار بالاتر اقلام خوراکی و سهم بیش‌تر ایـن گـروه از کالاها در سبد مصرفی خانوارهای کم درآمد، وضعیت به وجود آمده قابل پیش بینی بوده است.
با توجه به این که درحال حاضر تورم سبد مصرفی خانوارهای کم درآمد از خانوارهای پردرآمد بیشتر است،افزایش سطح قیمت‌هـا،درآمـد حقیقـی خانوارهای آسیب‌پذیر را بیشتر تحت تأثیر قرار می‌دهد ؛ این به معنی کاهش توان خانوار برای حضـور در بـازار محصـول و در نتیجـه کـاهش تقاضـا برای کالاها و خدمات از سوی این خانوارهاست.
در حـال حاضـر، هزینـه‌های مسـکن(اجـاره)، هزینه‌های خوراکی و حمل و نقل بیش از ۷۰ درصد هزینـه‌های سـبد مصـرفی خـانوار شـهری در ایـران را تشکیل داده است. همین امر دلیل بالاتر بودن فشار تورمی بر دهک‌های کم‌درآمد را به خوبی روشن می‌کند.
آیا ابرتورم در راه است؟
در گزارش تدوین شده به امضای حسین عبده تبریزی سه سناریو در این زمینه پیش‌بینی شده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد اتفاقات چند سال اخیر، سرریز تمام ناترازی‌ها و عدم تعادل‌های اقتصاد کلان ایران است که همراه با انتظارات تورمی مردم، امکان ابتکار عمل را از سیاست گذاران گرفته است. هر اصلاح اقتصادی و سیاستی در وضعیت جـاری ایـران، بـه تصـمیم گیری‌های سـخت سیاسـی گـره خـورده اسـت. از این رو خوش بینانه‌ترین و نامحتمل‌ترین سناریو، انجام اصلاحات اقتصادی است.
گذار به تورم پایین و پایدار، مستلزم نهادینه سازی سیاستگذاری و مدیریت صحیح است. اتخاذ سیاست‌های هدف‌گذاری نرخ تورم، استقلال بانک مرکزی، تصویب و اجـرای قاعـدۀ مـالی و اصـلاح سـاختار بودجـۀ دولت راه‌کارهایی است که در بیش از ۹۰ کشور دیگر اجرا شده و منجر به حصول تورم های تک رقمی شده اسـت. در صـورت ایـن رخـداد، پیش‌بینـی ِ می‌شود تورم در یک بازۀ زمانی پنج ساله کاهش یابد و به سطح تورم‌های معمول در دنیا برسد.
سناریوی دوم اما بر ماندگاری شرایط موجود دلالت دارد. این بدان معناست که تورم بین ۴۰ تا ۵۰ درصد (هرچند نامطلوب) بـه عنـوان محتمـل‌ترین سـناریو، ارزیـابی می‌شـود. در ایـن سـناریو، سطح تورم در اقتصاد ایران در سطحی معادل دو تا سه برابر روند ۵۰ سال گذشته است. ترکیه، پرو، برزیـل، بـلاروس و آنگـولا کشـورهایی هستند که شرایطی مشابه را تجربه کرده‌اند. این سناریو در بلند مدت نمی‌تواند ادامه یابد و حالت گذاری است که یا بـه انجـام اصـلاحات اقتصـادی منجر می‌شود یا به فروپاشی ریال و اقتصاد.
سومین سناریو اما بدبینانه‌ترین سناریو است. احتمال وقوع این سناریو اتفاقا در ماه‌های گذشته تقویت شده است. اگر در ماه‌های آتی تغییر روندی صورت نگیرد، تمامی شواهد حاکی از آن است که ایران با سرعت در حال حرکت به سمت ابرتورم است. پیشبینی تورم در شرایطی که چرخـۀ تـورمی فعـال شـده باشد، امری محال است. بررسی داده‌هـای تـورم سـودان در سال ۲۰۲۰، لبنان در سال ۲۰۲۱، ونزوئلا در سال ۲۰۱۵، زیمباوه در سال ۲۰۱۹، کنگو در سال ۱۹۹۱ و بلاروس در سال ۱۹۹۳ و سایر کشورهایی که ابرتورم را تجربه کرده ‎اند، نشان می‌دهد که چرخۀ ابرتورم چرخه‌ای فزاینده است و ظرف یک یا دو سال، تورم‌های بلندمـدت کمتر از ۲۰ درصد، ناگهان به بالای ۱۰۰ درصد افزایش می‌یابند.

بیل گیتس: هوش مصنوعی بزودی می‌تواند به کودکان آموزش دهد

بیل گیتس: هوش مصنوعی حداکثر تا ۱۸ ماه دیگر می‌تواند به کودکان خواندن یاد دهد

به گفته‌ی بیل گیتس، اگر فقط ۱۸ ماه آینده را درنظر بگیرید، هوش مصنوعی می‌تواند در این مدت به‌عنوان دستیاری برای آموزگاران مورد استفاده قرار گیرد و پس‌از آن توانایی ما را در ریاضیات تقویت خواهد کرد.

به‌گفته‌ی بیل گیس، هوش مصنوعی می‌تواند در آینده‌ی نزدیک مثل بهترین معلم‌های انسانی در امور آموزش مورد استفاده قرار گیرد.

 

به گزارش زومیت؛ بیل گیتس، یکی از بنیان‌گذاران مایکروسافت پیش‌بینی کرده است هوش مصنوعی طی چند سال آینده قادر خواهد بود عملکردی در سطح بهترین معلم‌های انسانی ارائه دهد.

 

گیتس در سخنرانی اخیرش که با موضوع یادگیری دیجیتال در سن‌دیگو برگزار شده بود اعلام کرد: «ما از اینکه هوش مصنوعی چگونه می‌تواند در آموزش خواندن مؤثر باشد شگفت‌زده شده‌ایم.»

 

به گفته‌ی گیتس، اگر فقط ۱۸ ماه آینده را درنظر بگیرید، هوش مصنوعی می‌تواند در این مدت به‌عنوان دستیاری برای آموزگاران مورد استفاده قرار گیرد و پس‌از آن توانایی ما را در ریاضیات تقویت خواهد کرد.

 

این اولین‌بار است که گیتس هیجان واقعی خود را در مورد فناوری هوش مصنوعی اعلام می‌کند. او ماه گذشته در وبلاگ خود نوشت: «عصر هوش مصنوعی آغاز شده و GPT شرکت OpenAI انقلاب بزرگی در مدل‌های زبان بزرگ است.» به‌نظر گیتس، همه‌ی محدودیت‌های کنونی هوش مصنوعی خیلی زود از بین خواهند رفت.

 

فیوچریسم می‌نویسد، بیل گیتس بیش‌از دودهه پیش‌ طی مصاحبه با نیویورک‌تایمز، درمورد یادگیری ماشینی صحبت کرده و دیدگاه آینده‌نگرانه‌اش را درمورد فناوری مذکور ارائه داده است. او سال ۲۰۰۴ اعلام کرده بود اگر پیشرفتی در هوش مصنوعی ابداع شود تا ماشین‌ها بتوانند موارد جدیدی را یاد بگیرند، چنین فناوری جذابی ده‌ برابر مایکروسافت ارزش خواهد داشت.

 

گیتس سال ۲۰۱۹ در استارتاپ Luminous سرمایه‌گذاری کرد؛ شرکتی که قصد دارد تراشه‌ی شتاب‌دهنده‌ی هوش مصنوعی مبتنی‌بر نور تولید کند. این نوع تراشه‌ها احتمالاً توان پردازشی ابررایانه‌های موردنیاز برای هوش مصنوعی آینده را تأمین خواهند کرد.

 

بیل گیتس باور دارد ما واقعاً به مرز جهش کوانتومی واقعی در فناوری هوش مصنوعی نزدیک شده‌ایم و چشم‌انداز کلی مثبتی نسبت‌به آینده‌ی این تکنولوژی دارد.

چند مطلب درباره آشنایی با هوش مصنوعی و آینده کاربردش

موتور جستجوی جدید گوگل/ تغییر بنیادین در دنیای اینترنت

دیجیاتو نوشت: همکاری مایکروسافت و OpenAI برای آوردن هوش مصنوعی به موتور جستجوی بینگ ظاهراً باعث شده است تا گوگل به سراغ یک موتور جستجوی جدید برود.

 

گوگل مشغول توسعه یک موتور جستجوی کاملاً جدید مبتنی بر هوش مصنوعی است. همچنین این شرکت روی ویژگی‌های هوش مصنوعی جدیدی برای موتور جستجوی فعلی‌اش کار می‌کند.

 

براساس گزارش نیویورک تایمز، گوگل در مراحل اولیه توسعه این سرویس جستجوی جدید است؛ سرویسی که می‌خواهد خواسته‌های کاربران را پیش‌بینی کند و تجربه بسیار شخصی‌سازی‌شده‌تری ارائه کند. هیچ برنامه زمانی مشخصی برای این موتور جستجوی مبتنی بر هوش مصنوعی گوگل وجود ندارد، بااین‌حال این کمپانی تحت اسم رمز «مگی» (Magi) روی مجموعه‌ای از قابلیت‌های هوش مصنوعی جدید برای موتور جستجوی فعلی‌اش کار می‌کند.

 قابلیت‌های هوش مصنوعی موتور جستجوی گوگل

 در میان ویژگی‌های مدنظر گوگل، یک چت‌بات قرار دارد که می‌تواند به سؤالات مهندسی نرم‌افزار پاسخ دهد و کد اسنیپت تولید کند. گوگل همچنین مشغول آزمایش قابلیتی است که به کاربران اجازه می‌دهد از طریق گفت‌وگو با چت‌بات، به‌دنبال موسیقی باشند. ظاهراً گوگل بیش از 160 نفر را مسئول توسعه این چت‌بات کرده است.

 

یکی دیگر از ویژگی‌های جدید که در مراحل توسعه قرار دارد، قابلیتی به نام «Searchalong» برای گوگل کروم است. این ویژگی به یک چت‌بات اجازه می‌دهد تا محتوای درون صفحه وب را بخواند و به شما اطلاعات متنی بدهد.

 

GIFI و Tivoli Tutor از دیگر قابلیت‌های جدید مدنظر گوگل هستند که به کاربران اجازه می‌دهند از Google Image Search برای ساخت تصاویر و گفت‌وگو با یک چت‌بات برای یادگیری زبان جدید استفاده کنند. بد نیست به این موضوع اشاره کنیم که بسیاری از این ویژگی‌ها در گذشته توسط خود گوگل به نمایش گذاشته شده‌اند یا اینکه در پلتفرم‌های دیگری مانند دولینگو وجود دارند.

 

گفته می‌شود گوگل ماه آینده میلادی از Magi برای موتور جستجوی فعلی‌اش رونمایی می‌کند و سپس در پاییز با ویژگی‌های جدیدتری روبه‌رو می‌شویم. این احتمال وجود دارد که در جریان رویداد I/O 2023 در 20 اردیبهشت‌ماه، گوگل از پروژه مگی رونمایی کند. این ویژگی‌ها ظاهراً ابتدا در اختیار یک میلیون کاربر آمریکایی قرار می‌گیرد و تا پایان 2023، 30 میلیون کاربر به آن‌ها دسترسی پیدا می‌کنند.

---

---

گوگل در حال ساخت موتور جستجوی جدید مبتنی‌بر هوش مصنوعی است

گروه فناوری: با داغ‌تر شدن رقابت هوش مصنوعی، گوگل خطرات جدیدی احساس می‌کند و طبق گزارش‌های متعدد اکنون در حال کار روی موتور جست‌وجوی جدید مبتنی‌بر هوش مصنوعی است.
گیزموچاینا می‌گوید، غول فناوری اهل مانتین‌ویوو در حال ساخت موتور جست‌وجوی جدیدی است که بر پایه‌ی هوش مصنوعی کار می‌کند و به‌عنوان به‌روزرسانی پلتفرم جست‌وجوی کنونی آن در نظر گرفته خواهد شد.
اسناد داخلی گوگل نشان می‌دهند این شرکت پروژه‌ای به‌ نام Magi دارد که هدف آن به‌روزرسانی موتور جست‌وجوی کنونی با فناوری جدید است و درحال‌حاضر حدود ۱۶۰ کارمند روی آن کار می‌کنند.
ظاهراً گوگل قصد دارد ماه آینده از Magi رونمایی کند و انتظار داریم پاییز سال جاری ویژگی‌های دیگری به این پلتفرم اضافه شود. غول جست‌وجوی اینترنت در رویداد بعدی I/O خود جزئیات بیشتری درمورد برنامه‌هایش ارائه خواهد داد. طبق گزارش‌های اخیر، Magi ابتدا دردسترس یک میلیون کاربر ایالات‌ متحده قرار خواهد گرفت و تا پایان سال ۳۰ میلیون کاربر دیگر می‌توانند از آن بهره ببرند.

خبر توسعه‌ی موتور جست‌وجوی مبتنی‌بر هوش مصنوعی جدید گوگل در حالی منتشر می‌شود که زمزمه‌هایی درمورد جایگزینی احتمالی موتور جست‌وجوی بینگ به‌جای گوگل در محصولات سامسونگ مطرح شده است.
مایکروسافت اخیراً از هوش مصنوعی در بینگ و سایر خدمات و محصولاتش استفاده کرده است و طی ماه‌های گذشته همواره در سرتیتر خبرهای فناوری حضور دارد. این شرکت با سرمایه‌گذاری چند میلیارد دلاری در استارتاپ OpenAI از فناوری‌های هوش مصنوعی آن بهره می‌برد.

---

---

آینده بشریت و هوش مصنوعی؛ نوش دارو یا هیولای فرانکشتاین؟

ساختن تسلیحات هسته‌ای برای شرکت‌های فناوری به تنهایی قانونی نیست با این وجود، غول‌های فناوری در رقابت برای توسعه سیستم‌هایی هستند که خودشان اذعان دارند احتمالا خطرناک‌تر از خود تسلیحات هسته‌ای خواهند بود. پیشرفت در هوش مصنوعی به طرز خارق العاده‌ای سریع رخ داده و تقریبا هیچ توجهی به مقررات ایمنی صورت نمی‌گیرد.

در نامه سرگشاده‌ای درخواست شده آزمایش‌های مرتبط با هوش مصنوعی ۶ ماه متوقف شود. افرادی، چون "ایلان ماسک" مدیرعامل تسلا، "استیو وزنیاک" بنیانگذار اپل و "یووال نوح هراری" نویسنده و دانشمند علوم سیاسی از امضاکنندگان این نامه هستند. هدف نامه این است که به شرکت‌های هوش مصنوعی و تدوین‌کنندگان پادمان‌ها مهلتی قانونی بدهند تا از جامعه در برابر خطرات احتمالی فناوری محافظت کنند.

 به گزارش فرارو به نقل از مدرن دیپلماسی؛ هوش مصنوعی مبتنی بر شبکه عصبی نیرو‌های رقیب را در هر زمینه دیگری از جمله ترجمه، بازی‌های ویدئویی و حتی شطرنج درهم شکسته است. سیستم‌های یادگیری ماشین بسیار توانمند شده‌اند و محققان ادعا می‌کنند که آن سیستم‌ها مقیاس پذیر هستند.

اصطلاح مقیاس‌پذیر به این واقعیت اشاره دارد که هرچه پول و داده‌های بیش‌تری وارد شبکه عصبی شما شود، بزرگ‌تر خواهد شد و زمان بیش‌تری برای آموزش و عملکرد بهتر صرف می‌شود. حتی با وجود این که شرکت‌های بزرگ فناوری اکنون عملیات‌های چند میلیون دلاری را برای سیستم‌های خود انجام می‌دهند هیچ کس به درک محدودیت‌ها و خطرات احتمالی آن نزدیک نشده است.

 "ری کورزویل" آینده پژوه، پیشگویی کرده که رایانه‌ها تا سال ۲۰۲۹ همان سطح هوش انسان‌ها را خواهند داشت. او می‌گوید: "۲۰۲۹ تاریخی است که من پیش بینی کرده ام که هوش مصنوعی آزمایش تورینگ معتبر را پشت سر بگذارد و در نتیجه به سطوح انسانی دست یابد. من تاریخ ۲۰۴۵ را برای منحصر به فرد بودن تعیین کرده ام زمانی که با ادغام با هوشی که ایجاد کرده‌ایم، هوش موثر خود را یک میلیارد برابر می‌کنیم".

 هوش مصنوعی با پیشرفت‌های بی‌سابقه‌ در فناوری باعث بهبود وضعیت مردم می‌شود همچنین بر معنای واقعی انسان بودن در قرن بیست و یکم نیز تأثیر می‌گذارد.

 بدون شک جنبه‌های روشنی در آینده هوش مصنوعی وجود دارد از جمله پزشکی دقیق که می‌تواند ژنتیک افراد را بهبود بخشد و تشخیص برای درمان بیماری را دقیق‌تر، در دسترس‌تر و مقرون به صرفه‌تر سازد.

 دستیار‌های مجازی مانند سیری، الکسا و سایر برنامه‌ها فعالیت‌های پیش پا افتاده برای انسان‌ها انجام می‌دهند که به سبک زندگی آرام‌تر کمک می‌کنند. نرم افزاری مانند چت جی پی تی با پاسخ دادن به شیوه‌ای شبیه انسان و حل پرسش‌های پیچیده به پردازش داده‌ها و زبان کمک می‌کند.

 جنبه تاریک هوش مصنوعی، خطرات اجتناب ناپذیر خاصی را القا می‌کند از جمله نظارت انبوه، سوء استفاده از داده‌ها و از بین رفتن حریم خصوصی دیجیتال.

 چنین نظارت دیجیتالی‌ای در حال حاضر در سیستم اعتبار اجتماعی چین انجام می‌شود که نظارت را به تمام بخش‌های زندگی شهروندان گسترش می‌دهد.

 نیروی جنگ مدرن با تکنیک‌های خودکار یکی دیگر از نگرانی‌های اصلی است، زیرا روش‌های برتری در جنگ توسط فناوری پیشرفته دیکته می‌شود.

 یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های مربوط به ظهور هوش مصنوعی، توانایی آن در جایگزینی مشاغل انسانی است. کارایی و دقت مدل‌های ماشینی به راحتی می‌تواند از هوش انسانی پیشی بگیرد. پیشرفت‌های تکنولوژیکی در هوش مصنوعی از زمان اختراع نرم افزاری مانند چت جی پی تی توسط شرکت Open AI تحت حمایت مایکروسافت، بسیار زیاد شده و آن شرکت اخیرا چت جی پی تی و جی پی تی -۴ را منتشر کرده؛ دو چت بات تولید متن که باعث ایجاد جنون در بین متخصصان هوش مصنوعی می‌شوند.

 چت بات‌های به ظاهر بی ضرر به منظور  پاسخ‌های انسان‌گونه، الگوبرداری شده اند که بسیاری را غافلگیر کرده، زیرا غول‌های بزرگ فناوری در سراسر جهان در حال رقابت برای ساخت هوش مصنوعی مولد هستند.

 دانشمندان، محققان و مدیران عامل شرکت‌های فناوری متوجه این وضعیت نگران کننده شده اند و در نامه سرگشاده توقف ۶ ماهه به این موضوع اشاره شده است.

 در این نامه سرگشاده آمده است که پویایی فعلی هوش مصنوعی خطرناک می‌باشد، زیرا آزمایشگاه‌های هوش مصنوعی در یک مسابقه غیرقابل کنترل برای توسعه سیستم‌های یادگیری قرار دارند که هیچ کس حتی سازندگان نمی‌توانند آن را درک، پیش بینی یا کنترل کنند. آنان خواستار مهلت قانونی ۶ ماهه شده اند تا به شرکت‌های هوش مصنوعی زمان داده شود، اقداماتی را برای محافظت از جامعه در برابر خطرات احتمالی فناوری تدوین کنند.

 نویسندگان نامه نوشته اند اگر تعلیق ۶ ماهه امکان پذیر نباشد دولت‌ها باید وارد عمل شده و این تعلیق را اجرا نمایند. تهدید بالقوه هوش مصنوعی شامل سوء استفاده از داده‌ها و موتور‌های اطلاعات نادرست است که حریم خصوصی را نقض می‌کنند. در نتیجه مردم با دریافت اطلاعات جعلی و ساختگی گمراه خواهند شد.

 این مدل‌ها و نرم‌افزار‌های هوش مصنوعی توسط نیروی کاری پشتیبانی و ساخته می‌شوند که تحت شرایط نامناسب کار می‌کنند. طبق گزارش‌ها تحقیقات نشریه "تایم" نشان می‌دهد که Open AI از کارگران کنیایی مهاجر با درآمد کمتر از ۲ دلار در ساعت برای ساخت چت جی پی تی استفاده کرده است. برخی از فعالان عرصه فناوری در مورد تهدیدات امنیتی بیشتر هم هشدار داده اند.

 این دستیاران دیجیتالی که با وب ارتباط دارند ایمیل‌ها را می‌خوانند و می‌نویسند و می‌توانند فرصت‌های جدیدی را در اختیار هکر‌ها قرار دهند و اطلاعات شخصی و همچنین اسرار دولتی محرمانه را به خطر بیاندازند. دستکاری و بهره برداری از نرم افزار‌ها برای دسترسی به داده‌های ذخیره شده برای هکر‌ها کار آسانی می‌باشد، زیرا نرم افزار‌های هوش مصنوعی فاقد پروتکل‌های حفاظتی کافی هستند.

هیچ حد و مرزی برای نبوغ انسانی وجود ندارد. هوش مصنوعی یکی از این اختراعات است و می‌تواند و احتمالا به طور غیرقابل درکی مخرب خواهد بود. هوش مصنوعی بسیار خطرناک می‌باشد، زیرا ممکن است روزی فرا برسد که دیگر در کنترل ما نباشد، چراکه فاقد آگاهی انسانی است و این امکان وجود دارد که کاری انجام دهد که با اهداف انسانی هماهنگ نباشد یا یک تهدید وجودی باشد.

ساختن تسلیحات هسته‌ای برای شرکت‌های فناوری به تنهایی قانونی نیست با این وجود، غول‌های فناوری در  رقابت برای توسعه سیستم‌هایی هستند که خودشان اذعان دارند احتمالا خطرناک‌تر از خود تسلیحات هسته‌ای خواهند بود. پیشرفت در هوش مصنوعی به طرز خارق العاده‌ای سریع رخ داده و تقریبا هیچ توجهی به مقررات ایمنی صورت نمی‌گیرد.

 تنها زمان نشان خواهد داد که آیا پیشرفت‌های هوش مصنوعی در سالیان آینده نوشدارویی برای مشکلات جهانی خواهد بود یا هیولای فرانکشتاینی که وجود بشر را تهدید می‌کند.

---

---

چرا انسان‌ها هرگز هوش مصنوعی را درک نخواهند کرد؟

با وجود گذشت دهه‌ها از ساخت اولین سیستم‌های هوش مصنوعی، ما هنوز درک درستی از عملکرد این فناوری نداریم و احتمالاً هرگز نخواهیم داشت.

دیجیاتو نوشت*: «جک دی کوان»، ریاضی‌دان و زیست‌شناسی نظری در سال 1956 در سفری یک‌ساله به لندن به ملاقات «ویلفرد تیلور» و «دستگاه یادگیری» عجیب‌وغریب او رفت. او از دیدن دستگاه بزرگ و پیچیده‌ای که پیش رویش قرار داشت، شگفت‌زده شده بود. کوان تنها می‌توانست بایستد و عملکرد این ماشین را تماشا کند که ظاهراً داشت یک طرح حافظه را شبیه‌سازی می‌کرد؛ به‌عبارت دیگر این دستگاه می‌توانست یاد بگیرد که چگونه رابطه میان داده‌ها را بیابد و اطلاعات استخراج کند.

کانال عصر ایران در تلگرام

دستگاه تیلور شاید در ظاهر شبیه مجموعه بزرگی از مدارها بود که به هم لحیم و با مقدار زیادی سیم به یکدیگر متصل شده بودند، اما آن‌چه کوان می‌دید نمونه اولیه‌ای از یک شبکه عصبی بود؛ سیستمی که در نهایت پس از چند دهه به پیشرفته‌ترین فناوری‌های هوش مصنوعی از جمله ChatGPT تبدیل شد. فناوری زیربنایی ChatGPT همین شبکه عصبی اما پیشرفته‌تر است.

کوان و تیلور در سال 1956 می‌ایستادند و عملکرد این دستگاه را تماشا می‌کردند، اما نمی‌دانستند که این ماشین چگونه کارهای خود را انجام می‌دهد. پاسخ معمای مغز ماشینی تیلور در جایی میان «نورون‌های آنالوگ»، در رابطه میان حافظه ماشینی و از آن مهم‌تر، در این حقیقت وجود داشت که این عملکردهای خودکار را نمی‌توان به‌طور کامل توضیح داد.

بهترین پوشاک بانوان مناسب فصل بهار و تابستان | تخفیف ویژه،ارسال رایگان

عبارت شبکه عصبی دربرگیرنده دامنه وسیعی از سیستم‌هاست. به‌گفته شرکت آی‌بی‌ام، شبکه‌های عصبی‌های – که با عنوان شبکه‌های عصبی مصنوعی (ANN) یا شبکه‌های عصبی شبیه‌سازی‌شده (SNN) هم شناخته می‌شوند – زیرمجموعه‌ای از مبحث یادگیری ماشینی هستند و در دل الگوریتم‌های یادگیری عمیق قرار می‌گیرند. نکته مهم این‌جاست که این عبارت و شکل پیاده‌سازی آن با الهام از مغز انسان ساخته شده است و شیوه ارسال سیگنال توسط نورون‌های زیستی به یکدیگر را شبیه‌سازی می‌کند.

شبکه‌های عصبی آینده هوش مصنوعی هستند
در مراحل ابتدایی شاید تردیدهایی درباره ارزش این سیستم‌ها وجود داشت، اما با گذشت سال‌ها، سیستم‌های هوش مصنوعی بیشتر و بیشتر به‌سمت شبکه‌های عصبی حرکت کردند. حالا گفته می‌شود که این شبکه‌ها آینده هوش مصنوعی را شکل خواهند داد. این فناوری پیچیدگی‌های زیادی را برای ما و آن‌چه ما را تعریف می‌کند، به‌وجود می‌آورند. اخیراً زمزمه‌هایی را در این رابطه شنیده‌ایم. گروهی از فعالان فناوری ازجمله ایلان ماسک خواستار توقف شش‌ماهه توسعه مدل‌های هوش مصنوعی شده‌اند تا درباره این پیچیدگی‌ها اطمینان بیشتری پیدا کنند.

البته ساده‌لوحانه است اگر این شبکه‌های عصبی را صرفاً به‌عنوان ابزارهای هیجان‌انگیز و داغ در نظر بگیریم. این فناوری مدت‌هاست که به زندگی ما وارد شده است. در سال 1989 گروهی از محققان آزمایشگاه AT&T Bell از روش انتشار معکوس استفاده کردند تا سیستمی را برای شناسایی کدهای پستی دست‌نویس آموزش بدهند. در همین اواخر، مایکروسافت از نسخه جدید بینگ پرده برداشت که با کمک هوش مصنوعی می‌تواند به کمک‌خلبان شما برای وبگردی تبدیل شود.

هوش مصنوعی با تکیه بر حجم عظیمی از داده‌ها برای یافتن الگوها می‌تواند برای انجام کارهایی مثل تشخیص سریع تصاویر استفاده شود. در نتیجه، برای مثال امروز سیستم‌های تشخیص چهره را داریم. همین ویژگی در تشخیص الگوها باعث به‌وجود آمدن ابزارهای دیگری مثل ابزارهای پیش‌بینی قیمت سهام شده است.

شبکه‌های عصبی شیوه درک و ارتباطات ما را هم تغییر می‌دهند. برای مثال سرویس گوگل ترنسلیت که توسط تیم گوگل Brain توسعه داده شده است، نمونه دیگری از این شبکه‌ها به‌حساب می‌آید. از طرفی، مردم دیگر نمی‌خواهند با کامپیوترها شطرنج یا شوگی بازی کنند. کامپیوترها تسلط بالایی بر قوانین دارند و با کمک شبکه‌های عصبی می‌توانند همه استراتژی‌ها و حرکات ممکن را به‌خاطر بیاورند و بسیار بهتر از انسان‌ها این بازی‌ها را انجام دهند.

ولی گستره قابلیت‌های این فناوری فقط به همین موارد محدود نمی‌شود. اگر جست‌وجوی ساده‌ای به‌دنبال پتنت‌های مربوط به شبکه‌های عصبی داشته باشید، به 135,828 نتیجه می‌رسید. با این سرعت بالای توسعه، احتمال این که ما بتوانیم یک روز اثر واقعی هوش مصنوعی را متوجه شویم، کم و کمتر می‌شود.

لایه‌های اسرارآمیز ناشناختگی
توجه به تاریخ شبکه‌های عصبی نکته مهمی را درباره تصمیم‌گیری‌های خودکار به ما یادآوری می‌کند، تصمیم‌گیری‌هایی که حال حاضرمان را تعریف می‌کنند یا احتمالاً بر آینده‌مان اثر بزرگ‌تری خواهند گذاشت. همین تصمیم‌گیری‌های خودکار به ما نشان می‌دهد که احتمالاً با گذشت زمان درک کمتری نسبت به هوش مصنوعی و آثار آن پیدا خواهیم کرد.

هوش مصنوعی نه یک جعبه سیاه، بلکه چیزی است که ریشه آن به هدف و طراحی این سیستم‌ها برمی‌گردد. انسان همواره به‌دنبال چیزهای غیرقابل‌توضیح بوده است. هرچه یک سیستم ناشناخته‌تر باشد، تصور می‌شود که اصیل‌تر و پیشرفته‌تر است. مسئله فقط این نیست که این سیستم‌ها دارند پیچیده‌تر می‌شوند یا مالکیت‌های فکری جلوی دسترسی به سازوکارهای آن‌ها را می‌گیرد (هرچند مورد دوم بی‌تأثیر هم نیست). در عوض باید گفت کسانی که این فناوری را توسعه می‌دهد علاقه و اشتیاق خاصی نسبت به «ناشناختگی» دارند.

این رازآلودگی حتی در فرم و گفتمان شبکه‌های عصبی نهادینه شده است. این سیستم‌ها دارای لایه‌های عمیق زیادی هستند – که نام یادگیری عمیق از همین‌جا می‌آید – و در این اعماق لایه‌های مخفیانه‌ای وجود دارند که اسرارآمیزتر به‌نظر می‌رسند. اسرار این سیستم‌ها با فاصله زیادی از لایه‌های سطح در اعماق این سیستم‌ها قرار دارد.

احتمالش بالاست که هرچه اثر هوش مصنوعی در زندگی ما بیشتر شود، درک ما از چرایی و چگونگی این فناوری کمتر شود. امروزه افراد زیادی در تلاشند تا هوش مصنوعی را قابل‌درک کنند. ما می‌خواهیم بدانیم این فناوری چگونه کار می‌کند و تصمیم‌گیری‌های خود را انجام می‌دهد. اتحادیه اروپا از ریسک‌های غیرقابل‌پذیرش و کاربردهای خطرناک هوش مصنوعی نگران است. ازاین‌رو، آن‌ها مشغول کار روی قانون جدیدی برای هوش مصنوعی هستند که می‌خواهد استانداردهایی را برای توسعه ایمن، قابل‌اطمینان و اخلاقی این فناوری تدوین کند.

این قوانین جدید براساس نیاز به توضیح‌پذیری تنظیم می‌شوند، و درخواست می‌کنند که سیستم‌های هوش مصنوعیِ پرریسک مستندات مناسب، شفافیت، داده‌های قابل ردیابی، نظارت انسانی و دقت بالایی داشته باشند. این پیش‌نیازها می‌تواند ریسک خطرات این فناوری را کاهش دهد. وجود قوانین نه‌فقط برای ابزارهایی مثل سیستم‌های خودران اتومبیل‌ها بلکه برای تمام سیستم‌های آینده ضروری است، چون می‌توانند حقوق بشر را تهدید کنند.

این اقدامات بخشی از فراخوانی عمومی به‌منظور افزایش شفافیت در حوزه هوش مصنوعی است تا فعالیت‌ها در این زمینه قابل بررسی، حساب‌رسی و ارزیابی باشد. مثال دیگری که در این زمینه می‌توان زد سیاست‌های Royal Society در زمینه هوش مصنوعیِ توضیح‌پذیر است. این انجمن می‌گوید روزبه‌روز افراد بیشتری در سراسر دنیا خواستار شکلی از توضیح‌پذیری برای هوش مصنوعی هستند تا بتوان اصول اخلاقی را در طراحی و پیاده‌سازی این سیستم‌ها به کار گرفت.

بااین‌حال، داستان شبکه‌های عصبی به ما نشان می‌دهد که احتمالاً هر سال از این هدف دورتر خواهیم شد.

الهام‌گرفته از مغز انسان
شبکه‌های عصبی شاید سیستم‌های پیچیده‌ای باشند، اما چند اصل مشخص دارند. این شبکه‌ها با الگوبرداری از مغز انسان ساخته می‌شوند، یعنی سعی می‌کنند شکل‌های بیولوژیکی و فکری مغز را کپی یا شبیه‌سازی کنند. آن‌طور که آی‌بی‌ام می‌گوید، این سیستم‌ها از نظر ساختار و طراحی از لایه‌هایی از گره‌ها (Node) ساخته شده‌اند که شامل یک لایه ورودی، یک یا چند لایه مخفی و یک لایه خروجی است.

در این ساختار هر گره یا نورون مصنوعی به نورون‌های دیگر وصل شده است. از آن‌جایی که این نورون‌ها برای تولید خروجی نیازمند ورودی و اطلاعات هستند، با اتکا بر داده‌های تمرینی آموزش می‌بینند و در طول زمان دقت خود را افزایش می‌دهند. این جزئیات فنی اهمیت دارد، اما تمایل به مدل‌سازی این سیستم‌ها با الگوبرداری از پیچیدگی مغز انسان نیز مهم است.

آگاهی از جاه‌طلبی پشت این سیستم‌ها، در درک تأثیر این جزئیات فنی بر عملکرد سیستم‌ها نقش حیاتی دارد. «تیوو کوهونن»، متخصص شبکه‌های عصبی در مصاحبه‌ای در سال 1993 نتیجه‌گیری کرده بود که رویایش ساخت یک سیستم «خود-سامان‌ده» است که بتواند شبیه سیستم عصبی ما عمل کند. به‌عنوان مثال کوهونن می‌گفت چگونه سیستمی که بر خودش نظارت دارد و خودش را مدیریت می‌کند، می‌تواند به‌عنوان دستگاهی برای نظارت بر سایر ماشین‌ها استفاده شود. او باور داشت که با این سازوکار می‌شود در یک نگاه متوجه شد که وضعیت سیستم‌های پیچیده چگونه است.

هدف کلی داشتن سیستمی بود که بتواند خود را با وضعیت محیطش انطباق بدهد. چنین سیستمی می‌تواند فوری و خودکار عمل کند و شبیه سیستم عصبی انسان باشد. رویای متخصصانی مثل کوهونن این بود که سیستم‌ها بتوانند بدون نیاز به دخالت انسان کار کنند. پیچیدگی‌ها و ناشناختگی‌های مغز، سیستم عصبی و جهان واقعی خیلی زود بر طراحی و توسعه شبکه‌های عصبی هم اثر گذاشت.

شبیه‌سازی مغز، لایه به لایه
حتماً متوجه شده‌اید که وقتی درباره شبکه‌های عصبی حرف می‌زنیم، همیشه بخشی از این معادله به پیچیدگی مغز انسان مربوط می‌شود، چرا که منبع الهام اصلی این سیستم‌ها بوده است. مغز هنوز یکی از ناشناخته‌های بزرگ جهان است و با این وجود به‌عنوان الگوی عملکرد شبکه‌های عصبی انتخاب شده است. بنابراین طبیعی است که درک این سیستم‌ها هم کار دشواری باشد.

«کارور مید»، مهندس رایانش عصبی در همین باره مبحث جالبی را پیرامون مفهومی موسوم به «کوه یخ شناختی» مطرح می‌کند. او می‌گوید ما فقط از نوک کوه یخ خودآگاهی اطلاع داریم و فقط همان قسمت کوچک را می‌بینیم. در نتیجه، بخش بسیار بزرگ‌تری وجود دارد که در زیر سطح آب ناشناخته باقی مانده است.

«جیمز اندرسون» که در سال 1998 چند وقتی بود روی شبکه‌های عصبی کار می‌کرد، متوجه شد که در بحث تحقیقات پیرامون مغز، بزرگ‌ترین چیزی که می‌دانیم صرفاً نوعی آگاهی است، آگاهی از این که ما واقعاً نمی‌دانیم در جهان چه اتفاقاتی در جریان است.

«ریچارد واترز»، خبرنگار فناوری نشریه فایننشال تایمز در سال 2018 در یادداشتی نوشت که چگونه شبکه‌های عصبی براساس نظریه‌ای پیرامون نحوه عملکرد مغز انسان مدل‌سازی شده‌اند و داده‌ها را از طریق لایه‌هایی از نورون‌های مصنوعی عبور می‌دهند تا به یک الگوی قابل‌تشخیص برسند.

واترز می‌گفت این موضوع مشکلی را به‌وجود می‌آورد، چون برخلاف مدارهای منطقی که در برنامه‌های نرم‌افزاری سنتی به کار گرفته می‌شدند، هیچ راهی برای ردیابی این روندهای جدید وجود ندارد و نمی‌توان دقیقاً گفت که کامپیوتر چطور به این پاسخ‌ها رسیده است. واترز نتیجه گرفته بود که این خروجی‌ها را نمی‌توان معکوس کرد. استفاده از این شیوه مدل‌سازی از مغز، یعنی عبوردادن داده‌ها از میان تعداد زیادی لایه، به‌معنای این است که نمی‌توان به‌راحتی مسیر به‌دست‌آمدن پاسخ را ردیابی کرد. چندلایه‌بودن سیستم یکی از دلایل اصلی این مشکل است.

هدف اصلی هوش مصنوعی انطباق‌پذیری است
دانشمندانی مثل مید و کوهونن می‌خواستند سیستمی بسازند که ذاتاً بتواند خود را با جهان اطرافش انطباق بدهد. چنین سیستمی می‌تواند با توجه به شرایط پاسخ‌های متفاوت ارائه کند. مید به‌روشنی باور داشت که ارزش شبکه‌های عصبی به همین توانمندی در رسیدن به انطباق‌پذیری است. او همچنین می‌گفت که دستیابی به این امکان هدف اصلی آن‌هاست. او معتقد بود که این انطباق‌پذیری به‌خاطر ماهیت جهان ما لازم است، چون همه‌چیز در آن تغییر می‌کند.

به این مسئله باید به‌طور خاص رسیدگی می‌شد، چون مید باور داشت که این موضوع مدت‌ها پیش توسط سیستم عصبی آنها انجام شده بود. این دو متخصص نه‌تنها با تصویری از مغز و ناشناخته‌های آن کار می‌کردند، بلکه آن را با بینشی از «جهان واقعی» و تردیدها، ناشناخته‌ها و تغییرات آن ترکیب می‌کردند. مید اعتقاد داشت که این سیستم‌ها باید بتوانند بدون دریافت دستورالعمل‌های جدید به شرایط گوناگون پاسخ بدهند و خود را با آن‌ها منطبق کنند.

در همان حوالی زمانی در دهه 1990، «استفن گروسبرگ»، متخصص سیستم‌های شناختی که در زمینه ریاضیات، روانشناسی و مهندسی زیست‌پزشکی کار کرده بود، هم باور داشت که انطباق‌پذیری چیزی است که در درازمدت اهمیت بسیاری پیدا می‌کند. گروسبرگ در حین مدل‌سازی شبکه‌های عصبی با خود فکر کرد که مهم‌ترین نکته این است که چطور روش‌های اندازه‌گیری بیولوژیکی و سیستم‌های کنترلی ما طراحی شده‌اند تا به‌شکلی سریع و پایدار در لحظه خود را با جهانی که به سرعت در حال تغییر است، انطباق بدهند.

همان‌طور که بالاتر درباره رویای کوهونن درباره یک سیستم «خود-سامان‌ده» گفتیم، فهم «جهان واقعی» تبدیل به زمینه اصلی برای تبیین پاسخ‌ها و انطباق‌هایی می‌شود که درون این سیستم‌ها کارگذاری خواهند شد. حال این که چگونه این جهان را درک و تصور کنیم، بدون شک بر نحوه طراحی سیستم‌هایی با قابلیت انطباق‌پذیری اثر خواهد گذاشت.

لایه‌های مخفی هوش مصنوعی
با افزایش تعداد لایه‌ها، یادگیری عمیق به عمق‌های جدیدی رسید. «لری هاردستی»، نویسنده علوم کامپیوتر، می‌گوید شبکه‌های عصبی با اطلاعاتی آموزش داده می‌شود که به لایه پایینی آن‌ها – یعنی لایه ورودی – داده می‌شود و از لایه‌های بعدی می‌گذرد و به روش‌های پیچیده با یکدیگر ترکیب می‌شود تا در نهایت به شکلی بسیار متفاوت به لایه خروجی برسد.

هرچه تعداد لایه‌ها بیشتر باشد، تحولات عظیم‌تر می‌شود و فاصله میان ورودی و خروجی افزایش می‌یابد. توسعه پردازشگرهای گرافیکی (GPU) امکان ایجاد شبکه‌های یک‌لایه در دهه 1960 و شبکه‌های سه‌لایه در دهه 1980 را فراهم کرد. امروزه شبکه‌هایی با 10، 15 و حتی 50 لایه داریم.

شبکه‌های عصبی دارند عمیق‌تر می‌شوند. به‌گفته هاردستی، همین افزودن لایه‌هاست که کلمه «عمیق» را در «یادگیری عمیق» به‌وجود آورده است. این مسئله اهمیت دارد، چون در حال حاضر یادگیری عمیق پشت بهترین سیستم‌ها در تقریباً هر حوزه‌ای از تحقیقات پیرامون هوش مصنوعی است.

اما این معما حتی از این هم پیچیده‌تر می‌شود. با افزایش لایه‌ها در شبکه‌های عصبی، پیچیدگی آن‌ها بیشتر شده است. این مسئله همچنین به چیزی منجر شده که ما از آن با عنوان «لایه‌های مخفی» یاد می‌کنیم. بحث پیرامون بهترین تعداد لایه‌های مخفی در شبکه‌های عصبی همچنان ادامه دارد. «بئاتریس فازی»، تئوریسین رسانه‌ای می‌گوید به‌خاطر نحوه عملکرد شبکه‌های عصبی عمیق، و اتکا بر لایه‌های عصبی مخفی که میان اولین لایه نورون‌ها (لایه ورودی) و آخرین لایه آن‌ها (لایه خروجی) قرار گرفته‌اند، تکنیک‌های یادگیری عمیق اغلب حتی برای توسعه‌دهندگان آن‌ها غیرشفاف و غیرقابل‌فهم هستند.

با افزایش تعداد لایه‌ها (مشتمل بر لایه‌های مخفی) توضیح‌پذیری این سیستم‌ها کمتر می‌شود. «کاترین هیلز»، متفکر برجسته حوزه رسانه در این باره می‌گوید محدودیت‌هایی پیرامون میزان فهمی که می‌توانیم درباره این سیستم‌ها داشته باشیم، وجود دارد و این مسئله تحت‌تأثیر شبکه لایه‌های مخفی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق است.

در جست‌وجوی توضیح‌ناپذیر
تمام این پیشرفت‌ها بخشی از چیزی است که «تاینا بوچر»، جامعه‌شناس فناوری از آن با عنوان «مشکل ناشناخته» نام می‌برد. «هری کالینز»، محقق هوش مصنوعی می‌گوید هدف شبکه‌های عصبی این است که احتمالاً توسط یک انسان نوشته شوند اما در ادامه به حیات مستقل خود ادامه دهند. بااین‌حال، او می‌گوید شیوه دقیق عملکرد این برنامه‌ها می‌تواند به‌شکل یک معما باقی بماند. این موضوع متأثر از همان رویای دیرینه ساخت سیستم‌های خود-سامان‌ده است.

گفتنی است که ناشناخته‌ها و ناشناختنی‌ها از همان ابتدا به‌عنوان یکی از اصول بنیادین این سیستم‌ها دنبال شده‌اند. پس این احتمال وجود دارد که هر چه اثر هوش مصنوعی در زندگی ما بیشتر شود، فهم ما از چرایی و چگونگی این سیستم‌ها کمتر شود.

بااین‌وجود، همان‌طور که گفتیم خیلی‌ها نمی‌خواهند این مسئله را بپذیرند. بشر می‌خواهد بداند هوش مصنوعی چطور کار می‌کند، چطور تصمیم‌های خود را می‌گیرد و این تصمیم‌ها چه تأثیری بر ما خواهد داشت. اما وقتی حرف از هوش مصنوعی توضیح‌پذیر و شفاف به میان می‌آید، داستان شبکه‌های عصبی به ما یادآوری می‌کند که به احتمال زیاد هر چه جلوتر برویم، فاصله ما با این هدف بیشتر خواهد شد.

*منبع: BBC

سخن‌رانی دکتر بیژن عبدالکریمی درباره دینداری در جهان پسامدرن، رمضان 1402

مقدمه واحد برای نوشتارها، مباحث و مطالب معرفتی

---

بیژن عبدالکریمی؛

با یک سطل ماست نمی‌توان با سونامی پسامدرن مقابله کرد/ دین آینده، مذهب عشق است نه ترس

‌همان‌طور که با ظهور مدرنیته، همه عوالم کهن به پایان رسید، با جهان پسامدرن هم، هرچه در جهان مدرن سفت و متصلب بود، دود شد و به هوا رفت

---

   در نخستین جلسه از سلسله نشست‌های «دین‌داری و دین‌گریزی در ایران امروز»، که به مناسبت ماه مبارک رمضان که به همت انجمن اندیشه و قلم و کانون توحید آغاز شده است، بیژن عبدالکریمی با موضوع «سنت دینی در ایران و دومین شکاف تمدنی» سخن‌رانی کرد.

کانال عصر ایران در تلگرام

  در برابر سیلی پسامدرن هم غافل‌گیر شدیم

  به گزارش عصر ایران، این استاد فلسفه دانشگاه، نخستین مواجهه ایرانیان با تمدن غرب را مربوط به جنگ‌های ایران و روس دانست که با ویران شدن برج و باروهای عالم سنت بر سر ایرانیان، اولین شکاف تمدنی را در ایران رقم زد و نیم قرن اخیر را زمان دومین شکاف تمدنی ما دانست که با انقلاب اسلامی نیز مصادف شده است.

  وی تأکید کرد: سنت تاریخی و معنوی ایرانیان، با اسلام آغاز نشده؛ بلکه یک سنت چندهزارساله است که ایران را به یکی از مهم ترین کانون‌های معنوی جهان تبدیل کرده است اما امروز جامعه ما با این سنت تاریخی و معنوی دچار شکاف شده و باید پرسید آینده سنت و تفکر معنوی و آینده تشیع و اسلام در ایران چگونه است؟

  عبدالکریمی اضافه کرد: نوعی بی‌تفاوتی به شعائر در میان جوانان بسط یافته است. نه فقط در فضاهای روشنفکری که حتی در تک‌تک خانه‌های ما، شک جان گرفته و همه چیز پادرهواست. مناسبات اخلاقی و خانوادگی، روابط جنسی و روابط اجتماعی تغییریافته و حتی گاه می‌پرسند:‌ چه کسی گفته قران کتاب خداست؟ 

نه قدرت سیاسی و نه اپوزیسیون درکی از دنیای جدید ندارند

  او درباره تفاوت جهت‌گیری‌های ضد سنت در مشروطه با امروز، گفت: گسست تاریخی ما معنای مضاعفی پیدا کرده که در هیچ دوره تاریخی شاهدش نبودیم. جامعه ایرانی در حال یک پوست‌اندازی عمیق تاریخی و فاصله‌گیری از میراث تاریخی و اسلام و تشیع است و به عقلانیت جدید و سکولاریسم و نیهلیسم حاصل از آن روی می‌آورد.

  این استاد فلسفه ابراز کرد: ما با سونامی جدیدی روبه‌رو هستیم. جهان اسلام و کشور ما هنوز از سیلی مدرنیته گیج و گنگ بود که سیلی پسامدرنیته بر گونه‌های ما نواخته شد. به دنبال سونامی مدرنیته، هنوز نتواتسته بودیم خانمانی برپا کنیم که سونامی‌یی بمراتب قدرتمندتر، کاشانه فرهنگی ما را دارد همچون پر کاهی بازی می‌دهد

   عبدالکریمی افزود: توفان، برخاسته و ما اصلا آماده مواجهه با آن نیستیم. روحانیت ما، قدرت سیاسی ما و گفتمان انقلاب ما، دانشگاهیان و روشنفکران ما هیچ‌کدام آماده مواجهه با این سونامی نیستند. همه درگیر سیاست‌اند و به مسائل تمدنی و تاریخی و فرهنگی توجهی ندارند. گوش‌ها کر است. ما در آینده با بحران‌های شدید هویتی، اجتماعی و تاریخی و حتی سیاسی و امنیتی مواجهیم.

  عبدالکریمی با اشاره به مواجهه خود با دیدگاه‌های عجیب دانشجویانش گفت: نسل جدید می‌گوید تجزیه چه اشکالی دارد؟ مگر وطن یک کلمه مقدس است؟ اصلا چه ضرورتی دارد اخلاقی زندگی کنیم؟ چه کسی گفته خانواده مقدس است؟

  این استاد فلسفه، تصریح کرد: بدترین خطا، برخورد پلیسی- امنیتی با این شکاف تمدنی است‌؛ اینکه فکر کنیم این یک مساله سطحی و لجبازی چند بچه است، یا یک مساله سیاسی است، یا حاصل تبلیغات رسانه‌های بیگانه است. نمی‌گویم اینها نیست، اما می‌گویم هسته مرکزی بحث را باید در جای دیگری جست‌وجو کرد.

  وی با ابراز تاسف از عدم توجه به مواجهه فلسفی و پدیدارشناسانه با مسائل در کشور، گفت: گوش قدرت سیاسی ما و حتی اپوزیسیون ما نسبت به تفکر کر است و همه چیز را در سطح مبتذل بازی قدرت و مطالبات سیاسی می‌بینند. نگرانی من سیاسی نیست، یک نگرانی فرهنگی تمدنی است و نسبت به این روند نگرانم. 

  عبدالکریمی با انتقاد از کسانی که شعار وا اسلاما سر می‌دهند، گفت:من می‌خواهم در کنار حوزه‌های علمیه و گفتمان انقلاب اسلامی باشم. اما می‌گویم بدون فلسفه، نمی‌توانیم شناخت درستی از مساله داشته باشیم.

  وی همچنین با اشاره به کسانی که او را به محافظه‌کاری و باج دادن به حکومت متهم می‌کنند، گفت: اپوزیسیون ما درکی از نیهیلیسم و بی‌تاریخی و بی‌ماوا و بی‌خانمانی یک ملت ندارد.

روحانیت و دانشگاه ما دچار تاخر تمدنی هستند

   عبدالکریمی ادامه داد: همان‌طور که با ظهور مدرنیته، همه عوالم کهن به پایان رسید، با جهان پسامدرن هم، هرچه در جهان مدرن سفت و متصلب بود، دود شد و به هوا رفت. روند تکوین تاریخ واحد جهانی یا همان دهکده جهانی با مدرنیته شروع شد و در اتفاقات نیم قرن اخیر به شدت سرعت گرفته است. دیگرتاریخ‌های محلی بصورت مطلق نداریم و تاریخ واحد جهانی با هژمونی غرب در حال شکل‌گیری است.

  عبدالکریمی، با اشاره به تفاوت‌های مدرنتیه متقدم و متاخر، روحانیت و دانشگاهیان را دچار تأخر تمدنی خواند که هنوز به ارزش‌های قرن 18 و 19 می‌اندیشند و اضافه کرد: احکام و قواعد مدرنیته متاخر با مدرنیته متقدم خیلی فرق دارد، اما متاسفانه هم حوزه‌های علمیه ما و هم دانشگاهیان و غالب طبقه متوسط و روشنفکران ما هنوز در عالم مدرنیته متقدم هستند.‌ مثلا دنبال انقلاب سیاسی هستند، بی‌خبر از اینکه انقلاب سیاسی پدیدۀ دورۀ متقدم است و در شرایط پسامدرن، اصلا انقلاب معنا ندارد و هیچ زمینه‌ای برای آن نیست. 

  این استاد فلسفه دانشگاه آزاد، با اشاره به شکست ایدئولوژی در فروپاشی شوروی گفت: امروز نیز، ظهور شبکه جهانی ارتباطات و اطلاعات، مفهوم زمان و مکان را کاملا از بین برد، مرزهای جغرافیایی فروریخت و همه مرجعیت‌های دینی ناکارآمد شدند؛ حتی مرجعیت پدر و مادر و معلم و استاد.

  عبدالکریمی با اشاره به عصر روشن‌گری و فروریختن الهیات مسیحی بر اثر جنایات کلیسا و روی آوردن بشر مدرن به عقل خودبنیاد، گفت: اما جهان در عصر ما بی‌متافیزیک است. شأن و جایگاه انسان کجاست؟ نوعی بدبینی و ناباوری نسبت به آرمان‌های سنت و مدرنیته شکل گرفته است. دیگرنه تنها روایت نظام‌های الهیاتی که حتی روایت علم از انسان و جهان مطلق گرفته نمی‌شود‌. دیگر نه لیبرالیسم و دموکراسی، نه ناسیونالیسم یونانی و نص‌گرایی، نه سکولاریسم، نه قدسی‌اندیشی شرقی، هیچ‌کدام دل‌های ما را گرم نمی‌کند. توفانی از درهم شکستگی، بی‌ریشگی و بی‌معنایی در راه است.

  تفسیر ایدئولوژیک از دین، گوساله سامری زمان ماست

این استاد دانشگاه، سخن از امر معنوی و دینی را برای نسل‌های جدید بسیار دشوار خواند و گفت: روح فرهنگ به تفکر است و روح تفکر به پرسش‌های بنیادین است، همان که در جامعه ما سرکوب می‌شود. روحانیت ما یک نهاد فرهنگی است که حافظ فرهنگ ماست و من دست‌شان را می‌بوسم که این خانه را برای ما نگه داشتند، اما این خانه تفکر ندارد. متاسفانه روحانیت ما فاقد فرهنگ و تفکر فلسفی و اسیر اخباری‌گری و ذات‌اندیشی و فقه‌محوری است. همین باعث شده فرهنگ‌ما رو به اضمحلال برود و توان مقاومت نداشته باشد‌. البته روشن‌فکران ما هم وضع بهتری ندارند و درگیر مقولات ایدئولوژیک و شبه‌ایدئولوژیک و دانشگاه‌های ما هم مشغول بازی‌های احمقانه صدور مدرک‌اند و از حکمت و فلسفه به دور.

  عبدالکریمی ابراز کرد: روحانیت ما دچار تأخر تاریخی است و سوژه مدرن را درک نکرده و با یک پدیده آنتولوژیک مواجه است. با یک سطل ماست نمی شود با سونامی پسامدرن مقابله کند. با تازیانه و نهاد امر به معروف و نهی از منکر نمی توان با یک رویداد تاریخی مقابله کرد. این درد را به که بگوییم؟ سیستمی ساخته‌اند به نام دین و تمام هم و غم آن دفاع از این سیستم به نحو جدلی است. 

  به عقیده او، تفسیر ایدئولوژیک از دین، دین را در جامعه ما عرفی و دست مالی کرده و از آن اسب تروا ساخته است. وی در این باره ابراز عقید کرد تفسیر ایدئولوژیک از دین، قلعه ایمان را فتح می‌کند و به دشمن تحویل می‌دهد. گوساله سامری زمان ماست که ندای بشری را می‌خواهد جانشین لوگوس یا کلمه الله کند. 

  وی توضیح داد: در این جهان، حقیقتی هست که جان بشر به آن بسته است و این ندا از اعماق هستی ما را به خود فرامی‌خواند و دین یعنی شنیدن این ندا و هم‌نوایی با آن. اما ما پاره‌ای جهت‌گیری‌های سیاسی اجتماعی یا نظام‌های الهیاتی را که برساخت تاریخی است، می‌خواهیم جانشین این ندا کنیم.

  وی با اشاره به دو رویکرد تن دادن به غربزدگی جهانی و نیهیلیسم عصر پسامدرن یا تن دادن به بنیادگرایی، گفت: کسانی که بخواهند در برابر این دو رویکرد بایستند، راه دشواری در پیش دارند. باید جبهه جدیدی گشود و به پارادایم دیگری اندیشید که نشان دهد واقعیت موجود تاریخی ما با سنت دینی و معنوی ما خیلی فاصله دارد و قصه پاپ و مسیح، یکی نیست. 

   این استاد دانشگاه تاکید کرد: نباید به خاطر پیوند پاپ و قدرت، مسیح را قربانی کنیم. 

    دین مرجعیت محور پایان یافته است

   وی در بیان دشواری‌های دفاع از امر دینی در جهان جدید، گفت: در جهان جدید فراروایت‌ها فروریخته و این تفسیر که اسلام یک فراروایت و یگانه روایت از جهان است نمی‌تواند در جهان پسامتافیزیک مخاطبی پیدا کند. دین مرجعیت‌محور پایان یافته و جهان پسامدرن دوران آزادی سوژه از مرجعیت‌هاست. دیگر نمی‎توان بر جایگاه مرجعیت‌های کهن تکیه کرد. باید با زبان دیگری با این مخاطب برخورد کرد. 

   عبدالکریمی با بیان اینکه فردگرایی در دوران ما به اوج رسیده و انسان‌ها اتمیزه شده‌اند، ابراز کرد: دینی که دین هویتی و جمعی باشد جواب‌گو نیست. تعابیری مانند ما مسلمان‌ها، ما مسیحی‌ها، نشانه دین هویتی است. دین ترس دیگر جوابگو نیست و دین آینده باید مذهب عشق باشد. دینی که فرد در درون خود زیسته، نه دینی که نهادها و مرجعیت‌های اجتماعی برایش تعیین کردند، دینی است که به انسان می‌آموزد بر خود متکی باشد. چقدر زشت است کسانی به زور شمشیر و ترس بخواهند دین را ترویج دهند؛ آن هم در جهانی که دموکراسی را تجربه کرده است.

   این استاد دانشگاه، عصر کنونی را عصر تفسیر و هرمنوتیک خواند و ابراز کرد: دین تجربه زیسته حاصل گفت‌وگوست و عصر منبر پایان یافته است. علم جدید حادثه‌ای یگانه و بزرگ در تاریخ بشری است. از سویی، بشر نمی‌تواند نسبت به تجربیات زیسته خود بی‌تفاوت باشد. اگر جهان اسلام نتواند جایگاه مشخصی برای علم جدید و تجربیات بشری در نظام معرفتی خود پیدا کند با بحران‌های عدیده مواجه خواهد بود. فقهی که علم جدید در آن جایی ندارد، برای جهان آینده حرفی برای گفتن ندارد. اگر امر دینی در عرف و فقه و شریعت در برابر تجربیات بشری و عرف قرار گیرد، مخاطب مقاومت خواهد کرد.

8325442050