یک زنگ خطر دائمی برای «آهن» این است که به راحتی در هوا و آب اکسید میشود. حتی فولاد (آلیاژ سخت آهن با آثار کربن) به راحتی زنگ میزند، به این معنا که اکسیداسیون به فولاد در ساختمانها، اتومبیلها و لوازم خانگی آسیب میرساند. اما همانطور که از نام «فولاد ضدزنگ» یا همان «استنلس استیل» پیداست، به نظر نمیرسد زنگ بزند. اما راز این زنگ نزدن چیست؟
به گزارش فرادید، به زبان ساده، شیمی فولاد ضد زنگ، اکسیژن موجود در هوا و محیط را از رسیدن به آهن فولاد باز میدارد و از واکنش اکسیداسیون مضر جلوگیری میکند.
وقتی آهن با اکسیژن واکنش شیمیایی نشان میدهد تا اکسید آهن را شکل دهد، فولاد معمولی زنگ میزند. اگرچه زنگزدگی در کل برای انسان ضرری ندارد، اما میتواند آهن را به شدت خورده و آن را ناایمن و زشت کند.
فولاد معمولی آلیاژی از ۹۹٪ آهن و بین ۰.۲٪ تا ۱٪ کربن است، در حالی که فولاد ضدزنگ معمولاً بین ۶۲٪ تا ۷۵٪ آهن، تا ۱٪ کربن و بیش از ۱۰.۵٪ کروم دارد. فولاد ضدزنگ همچنین معمولاً دارای چند درصد نیکل است که میتواند کار با آن را هم سختتر و هم آسانتر کند.
کروم کلید مقاومت در برابر زنگزدگی فولاد ضدزنگ است. کروم با اکسیژن موجود در محیط (معمولاً در هوا و همچنین زیر آب) واکنش میدهد تا یک «لایه غیرفعال» از اکسید کروم (Cr2O3) روی سطح فلز ایجاد کند. این لایه از رسیدن اکسیژن به آهن در فولاد برای ایجاد زنگ جلوگیری میکند.
لایهی غیرفعال روی فولاد ضدزنگ تنها چند نانومتر ضخامت دارد، پس «نامرئی» است. لایهی اکسید کروم همچنین میتواند در صورت آسیب خودش را ترمیم کند. لایهی اکسید کروم خنثی یا بیاثر است، به این معنا که از نظر شیمیایی با مواد دیگر واکنش نشان نمیدهد و از سطح فلز خارج نمیشود و همین امر سبب میشود فولاد ضد زنگ برای تولید مواد غذایی، جراحی و سایر کاربردها مناسب باشد.
فولاد ضد زنگ مدرن سال ۱۹۱۲ توسط متخصص ذوب فلزات انگلیسی، هَری برِرلی که در حال مطالعه آلیاژهای فولادی برای جلوگیری از خوردگی در لولههای تفنگ بود، ساخته شد.
بررلی آلیاژی از آهن، کربن، کروم و نیکل ایجاد کرد، اما این آلیاژ برای لوله تفنگ مناسب نبود، بنابراین آن را در حیاط خلوت خود انداخت. چند هفته بعد، برلی متوجه شد آلیاژ براق حیاط خانهاش زنگ نزده، بنابراین روی این ماده کار کرد و سال ۱۹۱۵ آن را به دنیا معرفی کرد.
فولاد ضدزنگ در حال حاضر سالانه حدود ۴ درصد از فولاد مصرفی سراسر جهان را تشکیل میدهد: تقریباً ۲ میلیارد تن.
اما ساخت فولاد ضدزنگ پیچیده و پرهزینه است (معمولاً بین سه تا پنج برابر هزینه تولید فولاد معمولی) و گنجاندن عناصر فلزی خاص در آلیاژها (مانند مولیبدنوم برای کاربردهای زیر آبی) میتواند آن را همچنان گرانتر کند.
در نتیجه، بیشتر کاربردهایی که به فولاد نیاز دارند، از فولاد معمولی یا کربنی استفاده میکنند، چه در شرایطی که زنگ نمیزند یا جایی که با یک لایه بیرونی رنگ یا پوشش دیگر محافظت میشود.
با این حال فولاد ضدزنگ امروزه بیش از همیشه کاربرد دارد، از جمله در تولید مواد غذایی و ایمنی مواد غذایی.
فولاد ضدزنگ مزایای زیادی نسبت به جایگزینها دارد: در برابر خوردگی ناشی از اسیدهای غذا و مواد شیمیایی پاککننده (بر خلاف آلومینیوم و مس) مقاوم است و غذایی را که با آن تماس داشته باشد، آلوده نمیکند.
فولاد ضدزنگ بادوام، قویتر از آلومینیوم و بهداشتی است و سطحی غیر متخلخل دارد که میتوان آن را به راحتی تمیز و ضدعفونی کرد.
روش هیجان انگیز استاد پاکستانی برای تولید آچار فرانسه در خانه
فضانوردان میتوانند غبار ماه را با ماهوارههای قدیمی مخلوط کنند تا سوخت بسازند.
به گزارش ایسنا، خاکی که مستقیما از سطح ماه منشا میگیرد میتواند به فضانوردان کمک کند تا حضور دائمی روی ماه داشته باشند.
به نقل از اسپیس، انتقال مواد از زمین برای ایجاد زیرساختهای قمری، تلاشی پرهزینه و زمانبر خواهد بود. بنابراین، در عوض، محققان آزمایشگاه تحقیقات انرژی نوظهور دانشگاه واترلو (LEER) نشان میدهند که خاک ماه که لایه بالایی خاک و غبار ماه است به عنوان یک منبع محلی در دسترس میتواند به مواد قابل استفاده برای پشتیبانی از حیات، تولید انرژی و ایجاد زیستگاههای طولانی مدت تبدیل شود.
کانر مک رابی(Connor MacRobbie)، نویسنده ارشد این مطالعه اخیر، در بیانیهای از دانشگاه گفت: خاک قمری حاوی مقدار زیادی غبار فلزی است که دارای اکسیژن است. بنابراین ما میتوانیم بدون نیاز به اکسیژن اتمسفر، از آن برای تولید انرژی حرارتی استفاده کنیم.
این واکنش ترمیت نامیده میشود که در فضا مفید است زیرا اکسیژن به راحتی در دسترس نیست. محققان ترکیبهای مختلف سوخت و ترکیبات اکسید کننده را برای بهینهسازی واکنش ترمیت برای کاربردهای مختلف مبتنی بر فضا، مانند گرمایش و ساخت، آزمایش کردند. آزمایشهای آنها در یک محفظه احتراق طراحی شده برای شبیهسازی محیط ماه انجام شد.
جان ون(John Wen)، مدیر آزمایشگاه تحقیقات انرژی نوظهور دانشگاه واترلو و یکی از نویسندگان این مطالعه، در بیانیهای گفت: نتایج نشان میدهد که خاک سطحی ماه، انسانها را قادر میسازد تا سطح ماه را کاوش کرده و در آن ساکن شوند.
ما در حال حاضر به طور مداوم در حال کار بر روی استخراج بهتر فلز و سایر مواد مفید از خاک ماه و همچنین طراحی فرآیندهای خودکار، با همکاری محققان کانادایی و بینالمللی، برای تسهیل استفاده از منابع در محل و حمایت از اقتصاد فضای دایرهای هستیم.
برای این منظور، محققان همچنین از آلومینیوم ماهوارههای از بین رفته در ترکیب با خاک قمری برای ایجاد یک واکنش ترمیت که گرما تولید میکند، استفاده کردهاند. بازیافت مواد ماهوارهای برای ایجاد منبع سوخت نه تنها به ساخت زیرساختهای ماه کمک میکند، بلکه به کاهش مسئله فزاینده زبالههای فضایی نیز کمک میکند، که اغلب در مدار زمین و ماه قرار میگیرند.
مک رابی(MacRobbie) در این بیانیه گفت: تحقیق ما در حال تبدیل داستانهای علمی تخیلی به واقعیت است. هدف ما کمک به ساخت زیرساختها و فناوریهایی است که امکان استقرار پایدار انسان در ماه و فراتر از آن را فراهم میکند.