عصرایران؛ مصطفی داننده- نمیدانم یادتان هست یا نه. در زمانهای نه چندان دور، در کوچهها مردی داد میزد، «چینی بند زنی یه». مردم هم ظرفها و یا قوریهای شکسته خود را میآوردند تا مرد آنها را بند بزند و به شکل اولشان برگرداند تا بشود دوباره از آنها استفاده کرد.
آن زمانها مردم زیاد اهل دور انداختن و یا خرید دوباره نبودند. البته آنقدرها هم پول نبود. سریالهایی که متعلق به دهه 70 است را ببیند تا متوجه شوید چه میگویم. زندگیهای ساده و کم خرج.
مردان خانواده کارهای فنی را بلد بودند و سعی میکردند، برای خرابیها خانه خود دست به کار شوند و پولی به تعمیرکار ندهند. بعد از دهه 80 این سبک زندگی دچار تحول شد.
شغلهایی مانند چینی بند زنی یا امثال اینها به تاریخ پیوست و مردم به جای تعمیر، تعویض میکردند. اگر تلویزیونی میسوخت دیگر به تعمیرکار زنگ نمیزدند، به فروشگاه میرفتند و یک «نو» میخریدند.
این سبک زندگی تا همین اواخر هم ادامه داشت. بعد از بالا کشیدن قیمت دلار و به واسطه آن گران شدن همه اقلام اساسی و غیر اساسی در کشور و مشکلات عدیده اقتصادی، مردم دوباره به سبک زندگی تعمیری برگشتند.
وقتی موبایلتان خراب میشد چه میکردید؟ یک جدیدتر آن را میخریدید. حالا اما به گفته فعالان این عرصه، بازار تعمیر حسابی داغ است. روزی تعمیر کردن یک گوشی صرف اقتصادی نداشت و حالا خرید گوشی نو به صرفه نیست.
سالها بود که دیگر در خیابانهای تهران یا شهرهای مختلف بوی رب خانگی نمیآمد. حالا اما به واسطه گرانی رُب و ارزانی گوجه، بخشی از مردم دوباره اجاقها و دیگها را به راه انداختند تا رُب درست کنند.
در ایام عزاداری امام حسین، هیئتها وقتی دیدند که قیمت ظروف یک بار مصرف سر به آسمان گذاشته است از انباریهای خود، بشقابهای ملامین و یا روحی (=آلومینیومی) را در آوردند و در آن به مردم غذای هیئتی و نذری دادند.
در برخی ایستگاههای صلواتی هم لیوانهای شیشهای جای لیوانهای یک بار مصرف را گرفت.
الان، کار کفاشها هم رونق پیدا کرده است. مردم کفشهای پاره و کهنه خود را به کفاشها میدهند تا آنها، کفشها را نونوار کنند.
این رفتارها یعنی تغییر سبک زندگی با توجه به شرایط اقتصادی. نمیشود انتظار داشت مردم سالها به یک سبک و روش زندگی کنند. وقتی شرایط اقتصادی یک کشور خوب است، مردم به گونهای زندگی میکنند و وقتی خوب نیست به شکلی دیگر. این در شرایط فردی هم حکمفرماست.
شما اگر به شغل خوبی برسید و حقوق مناسبی دریافت کنید قطعا سعی میکنید سبک زندگی خود را تغییر دهید. نوع زندگی ما تابعی از شرایط اجتماعی است. حال جامعه خوب باشد ما هم خوبیم و اگر بد ما هم بد میشویم.
البته باید این نکته مهم را هم اضافه کرد که بخشی از مردم آگاهانه از مصرفگرایی فاصله گرفتهاند. به طور مثال مسائل زیست محیطی باعث شده است که برخی از ظروف یک بار مصرف استفاده نکنند.