در حالی که پاسخ این پرسش به قابلیتهای مدنظر کاربران از یک توزیع لینوکس بستگی دارد، میتوان گفت بسیاری از کاربران به دنبال توزیعی هستند که قابل اطمینان باشد. در این مقاله سعی کردهایم تعدادی از بهترین توزیعهای لینوکس را معرفی کنیم. در بعضی موارد به دلیل آشنایی کاربران با توزیعهای بسیار مشهور از ذکر نام آنها خودداری کرده یا بهطور مختصر به معرفی آنها پرداختهایم.
1. Bodhi Linux
در میان ویژگیهای بسیاری که توزیع Bodhi دارد، شاید مدیر پنجره
Enlightenment به اندازه کافی برای کاربران مجذوبکننده باشد.
Enlightenment به لطف کتابخانههایی که برای ساخت یک رابط کاربری زیبا و
مدرن در اختیار کاربران قرار میدهد، مدیر پنجره قدرتمندی به شمار میرود.
انعطافپذیر بودن یکی از مهمترین عواملی است که باعث میشود انلایتنمنت به
عنوان یک مدیر پنجره قدرتمند شناخته شود و بهراحتی روی دستگاههای همراه و
دسکتاپهای مدرن کار کند. اما Bodhi در شرایطی در اختیار کاربران قرار
گرفت که بین نسخه قدیمی و جدید آن وقفه طولانیمدت افتاد.
Bodhi یک نسخه دسکتاپی است که سبک خاص خود را دارد و همین خاص بودن باعث شده است محبوبیت ویژهای نزد کاربران داشته باشد. Bodhi اولین توزیع لینوکس است که ویژگی انلایتنمنت را بهطور پیشفرض در خود جای داده است. برای کاربرانی که به دسکتاپهای مدرنی همچون GNOME یا KDE عادت کردهاند، Bodhi توزیع بسیار سبک و سریعی بوده که همچنان پنجرههای سبک قدیمی و مربعیشکل خود را حفظ کرده است. با این حال، ورود به آن بهسرعت انجام شده و روی ماشینهایی با معماری 32 بیتی و 64 بیتی قابل نصب است. (شکل 1) همچنین سرعت بوت آن در حد قابل قبولی است و کاربر میتواند در عرض چند ثانیه به محیط سیستمعامل وارد شود. نرمافزارهای پیشفرض Bodhi عبارتند از: مرورگر Midori، ویراستار متنی Leafpad، مدیر بسته Synaptic و مدیر ارتباط EConnMan. انلایتنمنت نیز همراه با برنامههای مختلفی در اختیار کاربران قرار میگیرد؛ از جمله این برنامهها میتوان به شبیهساز ترمینال Terminology، مدیر فایل Enlightenment، پکیج نصبکننده eDeb، ابزار سیستمی eCcess و پکیج اسکرینشات eSudo اشاره کرد.
شکل ۱
2. Debian
دبیان یکی از قدیمیترین توزیعهای لینوکس به شمار میرود که به عنوان یک
منبع برای بسیاری از مشتقات شناخته میشود و بیشتر از سایر توزیعهای
لینوکسی، الهامبخش توزیعهای دیگر بوده است. این محبوبیت به دلیل
استاندارد عالی بستهبندی، تعداد بستههای نرمافزاری که پشتیبانی میکند و
در نهایت مدیریت سیستمی آن است. دبیان برای کاربرانی که به دنبال جدیدترین
ویژگیها همراه با ثبات و پایداری هستند، مناسب است. مخزن پایدار آن
بهطور ویژه میتواند برای تعدادی از نرمافزارها به عنوان یک تکیهگاه
باشد. بر خلاف شایعات رایجی که وجود دارد، دبیان بهراحتی نصب میشود. (شکل
2) با این حال، نسخه عادی دبیان سادهتر از نسخه سفارشی نصب میشود.
همچنین در مدتزمان فرایند نصب، گزینههای کنترلی در اختیار کاربر قرار
میدهد تا نظارت بیشتری بر فرایند نصب داشته باشد. مخازن دبیان میتوانند
نرمافزارهای دارای لایسنس رایگان را از نرمافزارهای اختصاصی تفکیک کنند
که این موضوع به نوع نرمافزار اختصاصی بستگی دارد. این تقسیمبندی مزایای
خوبی برای کاربران به همراه دارد که آزاد بودن در ارتباط با نرمافزاری که
کاربران ترجیح میدهند از آن استفاده کنند، از جمله این مزایا به شمار
میرود. البته دبیان برای کاربران تازهکار گزینه تقریباً پیچیدهای است،
اما برای کاربران باتجربه، انتخابی خوب و حدفاصلی میان Gentoo و Ubuntu
است.
شکل ۲
3. OS Elementary
Elementarty یکی دیگر از توزیعهای لینوکس بوده که بر مبنای اوبونتو طراحی
شده است. المنتری او اس، یکی از بهترین و شناختهشدهترین توزیعهای
لینوکسی است که عمدتاً به دلیل ترکیبی از ابتکار و طراحی زیبا نزد کاربران
شناخته میشود. در حالی که توزیعهای مختلف لینوکس بر جنبههای مختلفی از
این پلتفرم متمرکز شدهاند که در بیشتر موارد این تمرکز بر جنبههای تکنیکی
تأکید دارند، المنتری او اس، نتیجه تفکری دوباره درباره طراحی و موقعیت
ویدجتهای نوار عنوان است. در حالی که بیشتر برنامهها از قبیل Software و
Music Center توسط خود پروژه ساخته شدهاند، تعداد دیگری از برنامهها به
عنوان برنامههای پیشفرض شناخته میشوند. برنامههایی همچون مرورگر Midori
و ایمیلخوان Geary که به عنوان انتخابهای غیراستاندارد شناخته میشوند،
بر سرعت و بهرهوری نرمافزار تأکید میکنند؛ اما این زیباشناسی به تنهایی
کافی نیست. برای مثال، فهرست برنامه هنوز غیرهوشمند بوده و هیچ تلاشی برای
سازماندهی محتوای درون آن انجام نشده است.
با این حال، المنتری هنوز هم یکی از بهترین لینوکسهای دسکتاپی بوده و در
اغلب موارد به دور از حاشیه است. (شکل 3) المنتری بهطور محافظهکارانهای
بستههای پیشفرض را در خود جای داده است؛ نصب حداقل ملزومات و حتی نبود یک
واژهپرداز، از جمله این موارد به شمار میرود. با توجه به اینکه بیشتر
نرمافزارها با این سیستمعامل ادغام میشوند، در نتیجه کاربر را از
جستوجو به دنبال چنین نرمافزارهایی بینیاز میکنند، اما کاربر در نصب
افزونههای ثالث با محدودیتهایی مواجه میشود. به طور کلی طراحان این
سیستمعامل تنها نرمافزارهایی را برگزیدهاند که با پارادیوم طراحی آن
سازگاری داشته باشند. به نظر میرسد این تصمیم متأثر از سیاستی است که
سیستمعامل مک بر مبنای آن کار میکند. کاربران باتجربه ممکن است به دلیل
نبود سفارشیسازی از این توزیع ناراضی باشند، اما برای کاربران خانگی،
المنتری شروع خوبی است.
شکل 3
4. Fedora
فدورا از جمله توزیعهای پیشرو است که از سیستم بستهبندی RPM استفاده
میکند و مرجعی برای لینوکسهای CentoOS و Red Hat Enterprise شناخته
میشود. بسیاری فدورا را جایگزین خوبی برای اوبونتو میدانند. در طول
سالهای گذشته، فدورا به دلیل تمرکز بر نوآوری، یکپارچهسازی فناوریهای
جدید و همکاری نزدیک با جامعه لینوکس، به شهرت زیادی دست یافته است. این
همکاری و هماهنگی با دنیای فناوری باعث شده است با عرضه هر نسخه جدید از
لینوکس، کاربران شاهد ویژگیها و نرمافزارهای قدرتمندی باشند. نکته دیگری
که درباره فدورا وجود دارد، به چرخه عمر نسبتاً کوتاه پشتیبانی از آن
بازمیگردد. معمولاً پشتیبانی از هر نسخه فدروا 13 ماه طول میکشد. کاربران
فدورا برای بهروزرسانی سیستمعامل خود به نسخه جدید میتوانند بدون نیاز
به نصب مجدد، فرایند بهروزرسانی را انجام دهند.
در حال حاضر فدورا در سه نسخه سرور، ایستگاه کاری و کلاود در اختیار
کاربران قرار دارد. محیط دسکتاپ پیشفرض فدورا GNOME بوده و از رابط
پیشفرض GNOME Shell استفاده میکند. محیطهای دسکتاپ دیگری که فدورا از
آنها استفاده میکند، عبارتند از: KDE،Xfce،LXDE ،MATE و Cinnamon که
بهراحتی در دسترس بوده و نصب میشوند. البته کاربران انتقاداتی به این
توزیع وارد میکنند که عمدتاً به سیاستهای رهبری و نرمافزار اختصاصی
فدورا مربوط میشود؛ هرچند بعضی از این انتقادات کمی اغراقآمیز به نظر
میرسد. در حالی که فدورا بهطور پیشفرض از دسکتاپ نهچندان محبوب GNOME 3
استفاده میکند، اما به لطف توسعههایی که از آنها بهره میبرد، بسیار
شبیه به GNOME 2 است. با وجود این انتقادات، فدورا همچنان رهبری بازار
توزیعهای لینوکس را بر عهده دارد. پایداری همراه با پشتیبانی از آخرین
فناوریها و قابلیتها بهمنظور سفارشیسازی، از جمله عوامل موفقیت فدورا
به شمار میروند.
5. بازگشت شکوهمندانه OpenSuse
OpenSuse یکی از توزیعهای شناختهشده لینوکس است که بر مبنای پروژه
OpenSuse توسعه پیدا کرده است. شرکت Suse و تعداد دیگری از شرکتها از این
توزیع حمایت و پشتیبانی میکنند. suse یکی از قدیمیترین شرکتهای لینوکسی
است که درست یک سال بعد از آنکه لینوس توروالدز، لینوکس را معرفی کرد، پا
به عرصه ظهور نهاد. شرکت Suse اسپانسر شرکتهایی است که توزیعهایی را بر
مبنای OpenSuse عرضه میکنند.
در سال 2015، گروه OpenSuse تصمیم گرفت تعامل نزدیکتری با SuSE Linux
Enterprise برقرار کند. این کار با هدف عرضه نسخه ویژهای از لینوکس انجام
گرفت تا کاربران بتوانند از یک توزیع کارآمد بهمنظور به اشتراکگذاری
DNAها با سرور سازمانی استفاده کنند؛ شبیه به کاری که CentOS و اوبونتو
انجام میدهند. همین موضوع باعث شد توزیع جدیدی به نام openSUSE Leap که
مستقیماً بر مبنای سرویس پک SLE SP عمل میکند، طراحی شود.
هر دو توزیع، کدهای پایه را برای بهرهبرداری از مزایای یکدیگر به اشتراک
میگذارند، در نتیجه هر دو میتوانند از قابلیتهای یکدیگر استفاده کنند.
با این انتقال OpenSuse چرخه عرضه منظمی را به دست آورد. همین موضوع باعث
شده است نسخههای جدید OpenSuse در مقایسه با نسخههای قبلی طول عمر بیشتری
داشته باشند. در نتیجه این انتقال، openSUSE به توزیع بسیار مهمی تبدیل
شد؛ به سبب آنکه کاربران SLE اکنون میتوانند از OpenSuse Leap استفاده
کنند. اما این تمام ماجرا نیست. OpenSuse نسخه دیگری با نام Tumbleweed را
نیز عرضه کرد که نسخه خالصی از OpenSuse است. اکنون کاربران میتوانند هر
یک از این دو توزیع را استفاده کنند.
OpenSuse Leap نسخه کاملاً پایداری است، در حالی که Tumbleweed یک نسخه
همیشهبهروز است. شایان ذکر است OpenSuse از برنامهای موسوم به Yast،
سرنام Yet another Setup Tool استفاده میکند. یاست پرتالی است که به کاربر
اجازه میدهد کامپیوتر خود را مدیریت کرده و تنظیمات آن را آنگونه که
نیاز دارد، تغییر دهد. کاربر با استفاده از یاست میتواند رابطهای دسکتاپی
محبوبی همچون KDE ،LXDE ،Mate ،Gnome و مانند اینها را بهسادگی نصب کند.
Yast به اندازهای انعطافپذیر است که به کاربر اجازه میدهد در همان حالی
که با کامپیوتر خود کار میکند، میان رابطها سوییچ کند.
گزینه دیگری که در اختیار کاربران تجاری قرار دارد، سوزه لینوکس انترپرایز
سرور (SUSE Linux Enterprise server) است. (شکل 4) این سیستمعامل ویژه
سرورها، کامپیوترهای بزرگ و ایستگاههای کاری طراحی شده است. سامانههای
Power7 آیبیام که میزبان واتسون هستند، از این سیستمعامل استفاده
میکنند.
شکل 4
6. Arch Linux
آرچ لینوکس، یکی دیگر از توزیعهای برتر و شناختهشده لینوکس به شمار
میرود. آرچ در مقایسه با سایر توزیعها، در بسیاری از بخشها بهتر عمل
میکند. از جمله ویژگیهایی که باعث شاخص شدن آرچ شدهاند، میتوان به این
موارد اشاره کرد:
• آرچ یک توزیع عالی برای افرادی است که قصد دارند همهچیز را درباره لینوکس بیاموزند.
•
در آرچ باید در مدتزمان نصب لینوکس، همهچیز را به طور دستی نصب کنید.
همین موضوع باعث میشود با تمامی بخشها و تنظیمات که در سیستمعاملهای
لینوکسمحور وجود دارند، آشنا شوید.
• آرچ یک توزیع کاملاً سفارشی است که بستری در اختیار کاربران میگذارد و به آنها اجازه میدهد هر چیزی را روی این بستر ایجاد کنند.
•
آرچ یک سیستمعامل همیشهبهروز است، در نتیجه کاربران همیشه از آخرین
بستهها استفاده میکنند. کاربران میتوانند پیشنسخههای نهایی
نرمافزارها را از طریق مخازن آن اجرا کنند.
•
آرچ به دلیل مستندات بسیار خوبی که در اختیار دارد، مشهور است. آرچ ویکی
(Arch Wiki) یکی از قویترین منابع موجود است که تمامی مسائل مربوط به
لینوکس را تحت پوشش قرار میدهد.
•
آرچ تقریباً هر بسته و نرمافزاری را که برای هر توزیع لینوکس منتشر
میشود، پشتیبانی میکند. این کار به کمک Arch User repository انجام
میشود.
7. Solus؛ بهترین تازهوارد
Solus از زمانی که پا به عرصه ظهور نهاده، موفق شده است دیدگاهها را به
سمت خود متمایل سازد. این توزیع نه تنها به لحاظ بصری منظم و آراسته است،
بلکه طراحی و ساخت آن نیز از پایه انجام شده است. به عبارت دیگر، Solus جزو
آن گروه از توزیعهایی نیست که از دبیان یا اوبونتو مشتق شده باشد. این
سیستمعامل همراه با محیط دسکتاپ باجی (Budgie) عرضه شده که این محیط نیز
از پایه و با هدف یکپارچه شدن با Gnome طراحی شده است. Solus همانند Chrome
OS با رویکرد حداقلی (minimalistic) طراحی شده است. در حالی که به لحاظ
تاریخی Solus توزیع جدیدی به شمار نمیرود و به شکلها و نامهای مختلفی در
بازار موجود بوده است، در سال 2015، کل پروژه با نام جدیدی احیا شد.
8. کروم؛ بهترین سیستمعامل کلاود
برای بسیاری از کاربران، سیستمعامل کروم (Chrome OS) یک توزیع لینوکسی
دلخواه نیست؛ زیرا یک سیستمعامل مرورگرمحور بوده که برای فعالیتهای
آنلاین استفاده میشود. با این حال، به دلیل اینکه بر مبنای لینوکس بوده و
کدهای اصلی آن در اختیار کاربران قرار دارد و آنها میتوانند کدهای مربوط
به آن را کامپایل کنند، گزینه جذابی به شمار میرود. کروم سیستمعامل
بهروزی است و برای افرادی که فعالیتهای آنها در تعامل با وب است، گزینه
مناسبی محسوب میشود. کروم همراه با اندروید باعث شدهاند تا محبوبیت
لینوکس در دنیای کامپیوترهای شخصی و دستگاههای همراه بیش از پیش افزایش
پیدا کند.
9. اوبونتو میت، ایدهآلترین گزینه برای لپتاپها
بخش عمدهای از لپتاپهای موجود در بازار، از سختافزارهای معمولی استفاده
میکنند. همین موضوع باعث میشود در زمان کار با یک محیط دسکتاپ سنگین، به
سرعت منابع سیستمی استفاده شده و باطری دستگاه سریع تمام شود؛ بهطوری که
در عمل اجرای برنامهها بهسختی انجام میشود.
اوبونتو میت (Ubuntu MATE) توزیعی است که برای حل این مشکل عرضه شده است.
این توزیع علاوه بر روان بودن، از ویژگیهای سطح بالایی استفاده میکند تا
تجربه کاربرپسندانهای را در اختیار مخاطب خود قرار دهد. به دلیل اینکه
طراحی این توزیع بر روان بودن متمرکز بوده است، در نتیجه اکثر منابع سیستمی
را برای انجام فعالیتهای سنگین در اختیار کاربران قرار میدهد. اگر
لپتاپ ارزانی در اختیار دارید، با استفاده از اوبونتو میت میتوانید به
بالاترین کارایی ممکن دست پیدا کنید.
10. لوبونتو؛ بهترین توزیع برای سختافزارهای قدیمی
اگر از عمر لپتاپ یا دسکتاپ شما چند سالی میگذرد، توزیع لوبونتو
(Lubuntu) میتواند حیات دوبارهای به دستگاهتان اهدا کند. در حالی که این
توزیع از محیط دسکتاپی LXDE استفاده میکند، با razor Qt ادغام شده که حاصل
آن خلق LXQt است.
جدیدترین نگارش عرضهشده از لوبونتو همچنان از محیط LXDE استفاده میکند،
اما به احتمال زیاد در نگارشهای آتی از محیط جدید استفاده خواهد شد.
11. Snappy Ubuntu Core؛ بهترین توزیع برای اینترنت اشیا
اگر به دنبال سیستمعاملی هستید که بتواند بهخوبی با اینترنت اشیا ارتباط
برقرار کند، Snappy Ubuntu Core گزینه ایدهآلی به شمار میرود. این
سیستمعامل به گونهای طراحی شده است که بهخوبی میتواند هر گجتی را به یک
ابزار هوشمند تبدیل کند. روترها، قهوهسازها، هواپیماهای بدون سرنشین
و...، از جمله این موارد هستند. عواملی که باعث محبوبیت این سیستمعامل نزد
کاربران شده است، به توانایی مدیریت بر بهروزرسانیهای نرمافزاری و
همچنین گزینههای امنیتی مضاعف آن مربوط میشود.
12. مینت سینامون؛ بهترین گزینه پیش روی دسکتاپها
لینوکس مینت سینامون (Linux Mint Cinnamon)، یکی از بهترین گزینههایی است
که در اختیار کاربران کامپیوترهای دسکتاپ و همچنین در اختیار کاربرانی قرار
دارد که از لپتاپهای قدرتمند استفاده میکنند. کارایی این سیستمعامل به
اندازهای بالا است که بعضی از کاربران لقب سیستمعامل مک در دنیای لینوکس
را به این سیستمعامل اختصاص دادهاند. مهمترین عاملی که باعث محبوبیت
این سیستمعامل نزد کاربران شده است، به تصمیم توسعهدهندگان آن مربوط
میشود که تصمیم گرفتند برای پایداری بیشتر این سیستمعامل از LTS استفاده
کنند. به دلیل اینکه توسعهدهندگان این توزیع زمان زیادی را صرف همگام شدن
با سیستمعامل اوبونتو نمیکنند، در نتیجه تمام وقت خود را صرف بهتر کردن
کارکرد سینامون کردهاند.
13. تایلس؛ توزیعی با تمرکز ویژه بر حفظ حریم خصوصی
در عصری که در آن زندگی میکنیم، انواع مختلفی از سامانههای نظارتی و
مراقبتی سعی میکنند به اشکال مختلف به حریم خصوصی ما وارد شوند. در مقابل،
بعضی از کاربران تمایل دارند به دور از هرگونه دغدغهای به فعالیتهای خود
ادامه دهند. Tails با محور قرار دادن امنیت و حریم خصوصی کاربران طراحی
شده است. با توجه به بررسیهایی که در این زمینه انجام دادیم، سیستمعامل
Tails که بر مبنای توزیع دبیان طراحی شده است، در مقایسه با نمونههای دیگر
به لحاظ امنیتی قویتر است.
14. اوبونتو استودیو؛ بهترین توزیع چندرسانهای
لینوکس در مقایسه با پلتفرمهای دیگر در زمینه تولید چندرسانهای کمی ضعیف
است. بخش عمدهای از نرمافزارهایی که در این زمینه طراحی شدهاند، بر
مبنای سیستمعامل ویندوز یا مک کار میکنند و بهسختی میتوانید
نرمافزارهای حرفهای ویژه تولید محتوای چندرسانهای برای لینوکس پیدا
کنید. اما سیستمی که بهمنظور تولید محتوای چندرسانهای استفاده میشود، به
چیزی بیش از نرمافزارهای حرفهای در این زمینه نیاز دارد. یک سیستم باید
به یک محیط دسکتاپ روان که به دقت از منابع سیستمی همچون پردازشگر مرکزی و
گرافیکی استفاده میکند، مجهز شده باشد تا بتواند این منابع را به صورت
حداکثری در اختیار نرمافزارهای چندرسانهای قرار دهد. بهترین گزینهای که
در این زمینه وجود دارد، توزیع اوبونتو استودیو (Ubuntu Studio) است. این
توزیع از Xfce استفاده میکند و طیف گستردهای از برنامههای ویرایشی در
زمینه صدا، ویدیو و تصویر را در اختیار کاربران قرار میدهد.
15. RHEL؛ بهترین توزیع تجاری
لینوکس ردهت (RHEL) سرنام Red Hat Enterprise Linux، از جمله توزیعهایی
است که فرایند طراحی و توسعه آن را شرکت Red Hat مدیریت میکند و با هدف
تجاری تولید میشود. جدیدترین نسخه ارائهشده از توزیع ردهت نسخه 7.3 است
که در حال حاضر به صورت آزمایشی در اختیار مشتریان ردهت قرار دارد. ردهت
درباره نسخه آزمایشی جدید گفته است: «خوشحال هستیم که موفق شدهایم نسخه
پایدار، قابل اعتماد و ایمنی را برای نسل بعدی مراکز داده و محیطهای
فناوری اطلاعات آماده کنیم. نسخهای که از برنامههای کانتینرمحور بهخوبی
پشتیبانی میکند. نسخه جدید همانند گذشته با ویژگیهای جدیدی همچون
پشتیبانی از احراز هویت کارت هوشمند ویژه کاربران اکتیودایرکتوری، تعامل
بهتر با اینترنت اشیا و پایداری بیشتر در اختیار کاربران قرار گرفته است.
در این نسخه شاهد بهبود عملکرد مسیر دادهها و انعطافپذیری در خصوص
شبکههای 40 و 100 Gb هستیم.» جدیدترین نسخه آزمایشی این محصول از تاریخ 25
آگوست 2016 در اختیار کاربران قرار گرفته است. برای اطلاعات بیشتر درباره
نسخه جدید به این آدرس مراجعه کنید.
16. دبیان و سنتاواس؛ سیستمعاملهای سرور
اگر به دنبال آن هستید که از سرور خاصی استفاده کنید، اما شرایط مالی اجازه
نمیدهد به سراغ گزینههایی همچون RHEL یا SLE بروید، گزینههای دیگری
همچون دبیان (Debian) یا سنتاواس (CentOS) پیش روی شما قرار دارند. در
حالی که توزیع لینوکس سنتاواس (CentOS) سرنام Community Enterprise
Operating System بر پایه ردهت است، در مقایسه با ردهت یک توزیع رایگان
بوده و از معماریهای x64، x32 و i386 استفاده میکند. در خصوص سرورهای
مبتنی بر جامعه باز، هر دو گزینه بهترین انتخاب کاربران به شمار میروند.
در نتیجه این گروه از کاربران دیگر دغدغهای برای بهروزرسانی سیستم خود
نخواهند داشت.
توزیع دبیان، یکی از توزیعهای قدیمی لینوکس است که در سال 1996 عرضه شد.
از آن تاریخ به بعد، دبیان در نقش چارچوبی برای توزیعهای دیگر استفاده شده
است. در حالی که رابط اصلی آن GNOME است، همراه با محیطهای دسکتاپی دیگری
نیز از آن استفاده میشود. بدون شک دبیان گزینهای عالی برای ایستگاههای
کاری و سرورها است. نسخه ایستگاه کاری آن همراه با نرمافزارهای
ازپیشنصبشده عرضه میشود.