دانستنی‌هایی درباره خوراک مناسب و بهداشت و سلامت

بدن روزانه چقدر به‌ گروه‌های مختلف غذایی نیاز دارد؟

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت:یافته‌های مطالعه 1380 انستیتو تحقیقات تغذیه نشان دهنده کم بودن دریافت چهار گروه غذایی از پنج گروه هرم غذایی است.

دکتر احمدرضا درستی، امروز 12 دی ماه در سمینار آشنایی با مفاهیم امنیت غذایی و تغذیه که در دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی مشهد برگزار شد، در خصوص نقش بهره‌مندی بدن در امنیت غذا و تغذیه اظهار کرد: تعریف فائو از بهره‌مندی بدن از غذا، توانمندی بدن برای هضم، متابولیزه کردن و بهره‌مند شدن از غذای دریافتی است. این امر نیازمند بدن و محیط سالم است که از طریق رژیم غذایی کافی و مغذی،آب سالم، بهداشت محیط و مراقبت‌های بهداشتی مناسب حاصل می‌شود.

وی افزود: لازم است مردم دانش و شرایط مناسب برای انتخاب، تدارک و توزیع غذای مناسب خود را داشته باشند تا نیازهای فیزیولوژیک آنان تامین شود. این موضوع، اهمیت نکات دیگر غیر از دریافت غذا را در امنیت غذایی مورد توجه قرار می‌دهد.

این متخصص تغذیه عنوان کرد: ذائقه و دانش تغذیه‌ای خانوارها باید به گونه‌ای باشد که با تخصیص بودجه سرانه کافی برای سبد غذایی خانوار ، تهیه غذای مناسب و کافی همراه با طبخ و توزیع مناسب باشد. این امر موجب می‌شود عناصر و مواد مغذی کافی و مناسب به سلول‌ها و اندام‌های بدن افراد برسد. یافته‌های مطالعه 1380 انستیتو تحقیقات تغذیه نشان دهنده کم بودن دریافت چهار گروه غذایی از پنج گروه هرم است. تنها گروه نان و غلات، در حد بیش از کفایت دریافت شده و مصرف روغن و شکر از گروه متفرقه نیز بیش از نیاز بوده است.

وی بیان کرد: نیاز معمول افراد در روز به حداقل سه واحد سبزیجات است. هر واحد سبزیجات برابر 120 گرم بوده، لذا نیاز متوسط افراد جامعه حدود 350 گرم در روز است، در حالی که روزانه کمتر از 290 گرم دریافت وجود داشته است. نیاز معمول افراد در روز به حداقل دو واحد میوه‌ است. هر واحد میوه برابر 170 گرم بوده و لذا نیاز متوسط افراد جامعه حدود 250 گرم در روز است. در حالی که روزانه حدود 200 گرم دریافت وجود داشته است.

درستی خاطرنشان کرد: نیاز معمول افراد در روز به حداقل دو واحد از گروه گوشت‌ها است و هر واحد گوشت شقه‌ای برابر 90 گرم بوده و لذا نیاز متوسط افراد جامعه حدود 180 گرم در روز است، در حالی که روزانه حدود 80 گرم دریافت وجود داشته است. همچنین نیاز معمول افراد در روز به حداقل دو واحد از گروه لبنیات است. هر واحد شیر و یا ماست در هرم، برابر 240 گرم بوده و لذا نیاز متوسط افراد جامعه حدود 500 گرم در روز است. در حالی که روزانه حدود 120 گرم دریافت وجود داشته است.

وی بیان کرد: به طور معمول افراد می‌توانند حداکثر دو قاشق روغن مایع معادل 20 گرم در روز به غذای خود اضافه کنند. مصرف بیش از 20 گرم قند و شکر در روز نیز قابل توصیه نیست. در حالی که روزانه نزدیک 50 گرم روغن و نزدیک 60 گرم قند و شکر دریافت می‌شده است.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران گفت: براساس بررسی مصرف سال 1380 در ایران 58 میلیون نفر کمبود کلسیم، 46 میلیون نفر کمبود آهن، 41 میلیون نفر کمبود ریبوفلاوین و 35 میلیون نفر کمبود ویتامین A  ، و 15 میلیون نفر کمبود دریافت انرژی و 32 میلیون نفر اضافه دریافت انرژی دارند.

وی اضافه کرد: اگر به طور مداوم و هر روز تنها غذاهای خاصی از هر گروه مواد غذایی، مصرف شوند، تمام نیازهای غذایی فرد برآورده نمی‌شود بلکه باید انواع مختلفی از غذاهای هر چهار گروه مواد غذایی مصرف شوند. مواد مغذی موجود در غذاهای مربوط به هر گروه غذایی تفاوت زیادی دارند.

درستی عنوان کرد: با دریافت انواع مختلفی از غذاهای هر گروه مواد غذایی، احتمال دریافت سموم طبیعی کمتر می‌شود. افرادی که انواع متنوع‌تری از غذاها را مصرف می‌کنند، شانس کمتری برای دریافت مقادیر زیان‌آور سموم طبیعی موجود در بعضی از غذاها را دارند.

آب در سه مقوله آب آشامیدنی، آب کشاورزی و آب مصرفی کارخانه‌ها قابل طرح است. وی افزود: خوشبختانه اغلب شهرها و روستاها دسترسی به آب لوله‌کشی سالم دارند. البته تهیه آب آشامیدنی برای بعضی نقاط ایران حداقل در بعضی فصول به یک معضل تبدیل می‌شود. در بعضی شهرهای جنوبی از رودخانه آب برداشت می‌شود و همزمان پساب و فاضلاب نیز به رود برگردانده می‌شود. در سیستان بلوچستان گاهی لازم می‌شود آب بطری به مردم ارائه شود.

این متخصص تغذیه افزود: در بعضی نقاط آب دارای املاح زیادی است که گرچه میزان کلسیم بالا برای سلامت قلب و عروق مناسب است اما طعم آن مورد پسند مردم نبوده و بر روی مقدار نمک مصرفی نیز تاثیر سوء دارد. آب کشاورزی ناکافی در ایران به عنوان یک مشکل جدی مطرح است، ضمنا مقدار قابل توجهی آب در کارخانه‌ها به پساب تبدیل می‌شود.

به گزارش ایسنا، وی تصریح کرد: محیط سالم و بهداشتی شامل دفع مناسب فاضلاب و زباله، سلامت هوا، خاک و آب محل زندگی افراد است. آلودگی هوا نیاز به بعضی مواد مغذی از قبیل آنتی اکسیدان‌ها و شیر را افزایش می‌دهد و بر اشتهای افراد تاثیر می‌گذارد. هنوز در بعضی نقاط روستایی، دفع فاضلاب و زباله با اشکالات بهداشتی توام است. در بعضی روستاهای دورافتاده هنگام برف و سرما دسترسی به غذا ممکن است محدود شود.

درستی اظهار کرد: زمانی که مقدار غذای مصرفی به اندازه نیاز فرد باشد، روش طبخ نامناسب می‌تواند مفید بودن آن را خدشه‌دار کند، به نحوی که نیاز فیزیولوژیک افراد تامین نگردد. سرخ کردن سبزی، مصرف گوشت پرچربی در خورشت و آبگوشت، آبکش کردن برنج، گوشت کوبیده پرچربی و کم کیفیت، مصرف فراوان نمک، شکر و روغن مثال‌هایی از خراب کردن غذای مصرفی است. این مثال‌ها، نقش فرهنگ غذایی را ملموس‌تر می‌کند.

استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران خاطرنشان کرد: امروزه با عنوان کردن غذاهای تراریخته، برنج سمی، ماهی تیلاپیای نامناسب برای مصرف، مرغ هورمونی، سبزیجات آبیاری شده با فاضلاب، ماهی پرورش داده شده با کود شیمیایی، سبزیجات و میوه‌های آلوده به سموم، گوشت و شیر آلوده به آفلاتوکسین و ... مردم برای انتخاب غذای مناسب سردرگم می‌شوند. بعضی افراد از موقعیت استفاده می‌کنند و با عنوان کردن محصولات ارگانیک و مرغ بدون آنتی بیوتیک، محصولات را گران‌تر به مردم می‌فروشند.

20 میلیارد دلار ارزش منابع معدنی دریاچه نمک قم است

رییس سازمان برنامه و بودجه قم گفت: ۲۰ میلیارد دلار ارزش افزوده برآورده شده از استحصال منابع معدنی دریاچه نمک بوده که پیش شرط استفاده از آن احداث مسیر دسترسی است.

به گزارش ایرنا، محمود نوربخش روز پنجشنبه در جلسه شورای معادن استان قم بیان کرد:برای احداث راه دسترسی به دریاچه نمک ۱۰۰ میلیارد تومان اعتبار مورد نیاز است.

وی اضافه کرد: این اعتباری در حالی مورد نیاز است که تا چند سال گذشته با ۴۰ میلیارد تومان مسیر دسترسی این دریاچه از استان قم ممکن بود.

وی بیان داشت: برای احداث مسیر دسترسی دریاچه نمک باید مطالعات یکپارچه استان به سرانجام نهایی برسد و توجیه و یا عدم توجیه اقتصادی این مسیر مشخص گردد.

وی ابراز کرد: در این طرح مطالعاتی باید مشخص شود که این مسیر دسترسی توسط بخش خصوصی یا دستگاه های اجرایی انجام بگیرد.

نوربخش خاطرنشان کرد: همچنین باید مشخص گردد که اولویت بهره برداری از این دریاچه منابع معدنی یا ظرفیت های گردشگری باشد.

رییس سازمان برنامه و بودجه قم ابراز کرد: بیش از ۷۰ درصد از طرح های مطالعاتی استان در رابطه با دریاچه نمک در حوزه ظرفیت های معدنی است.

معاون فنی اداره کل محیط زیست استان قم بیان کرد: ۶ میلیارد متر مکعب در فاز نخست نسبت به بهره برداری از شورآبه های این دریاچه نمک طرح های مطالعاتی صورت گرفته است.

سید احمد شفیعی عنوان کرد: برداشت از املاح این معدن طبیعی باید به صورت مدار بسته انجام بگیرد تا روش استحصال به پایداری محیط زیست آسیب نرساند.

وی گفت: در بهره برداری و استحصال از منابع معدنی این دریاچه باید مباحث کارشناسی مد نظر قرار گرفته و نگرانی های کنونی از بین برود.

دریاچه نمک در ناحیه شرقی قم و در حد فاصل سه استان قم، سمنان و اصفهان قرار گرفته و بزرگترین دریاچه فصلی و فراشور کشور است که حدود ۲۰۰ هزار هکتار وسعت داشته و یک سوم آن در محدوده جغرافیایی قم قرار گرفته است. این دریاچه دارای ساختار زمین شناختی کم نظیر شامل پوسته نمکی و حاشیه باتلاقی است که در سال های اخیر به دلیل خشکسالی و تخصیص نیافتن حقابه آن به یکی از کانون های فعال ریزگردها در منطقه تبدیل شده است.

سرپرست پژوهشکده و مرکز اقلیم‌شناسی: در اقلیم منطقه غرب آسیا گرمایش جهانی سبب بارش کمتر خواهد شد

افزایش بارش‌های سیل‌آسا در کشور

سرپرست مرکز اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی ضمن تشریح علت بارش‌های سیل‌آسا در خوزستان گفت: اقلیم کشور در آینده به سویی حرکت خواهد کرد که میانگین بارش‌ها کم اما بارش‌های سیل‌آسا بیشتر خواهد شد.

به گزارش ایسنا، استان خشک و کم بارشی مانند خوزستان از ابتدای سال تاکنون دو بارش شدید و سیل‌آسا را تجربه کرده است که در نوع خود کم سابقه بود. از سوی دیگر در شهرهای دیگر کشور از جمله تهران طی امسال شاهد بارش‌هایی بودیم که در مدت زمانی کوتاه به سیلاب تبدیل می‌شدند. سازمان هواشناسی کشور پیش از این اعلام کرده بود که پدیده‌های این چنینی، پدیده‌های حدی هستند اما سوال اینجا است که این پدیده‌ها چه قدر با تغییر اقلیم در ارتباط‌ هستند و از سوی دیگر در اقلیم خوزستان چه تغییراتی رخ داده که دو سیل مخاطره‌آمیز را ابتدای سال تاکنون تجربه کرده است؟

ایمان باباییان در گفت و گو با ایسنا اظهار کرد: رخدادهای حدی را به‌شرطی می‌توان به تغییر اقلیم ربط داد که به دفعات زیاد تکرار شوند. صرفا با یک یا دو رخداد حدی نمی‌توان گفت که تغییر اقلیم رخ داده است بنابراین می‌توان گفت که عامل رخداد حدی نمی‌تواند تغییر اقلیم باشد اما تغییر اقلیم می‌تواند این رخدادها را تشدید کند.

باباییان ضمن اشاره به اینکه پژوهشکده اقلیم‌شناسی سیل ابتدای سال کشور را مورد بررسی قرار داده است، تصریح کرد: علت بارش‌های سیل‌آسا در اواخر اسفند و ابتدای فروردین ماه «شکستگی جت قطبی» یا «رودبارها» بود. این جت‌ها در سطوح بالاتر از سطوح میانی جوی هستند و یکی از دلایلی که ابتدای سال بارش سنگینی در خوزستان داشتیم شکستگی رودبار قطبی بود. رودبار یا جت قطبی در نقطه‌ای رخ می‌دهد که بیشترین تغییرات دمایی را در سطوح بالایی جو داشته باشیم و در سطوح بالا بیشترین تغییرات دمایی نزدیک قطب است.

سرپرست پژوهشکده و مرکز اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی ادامه داد: سرعت گرم شدن قطب بر اثر گرمایش جهانی دو برابر عرض‌های پایین‌تر است. سرعت گرم شدن قطب آشفته شدن جت‌ها را به دنبال دارد و در پی آن هوای سرد قطبی به عرض‌های جنوبی حرکت می‌کند. در فروردین ماه امسال این جت قطبی در آستانه ورود به اروپا شکسته و قسمتی از آن از مرکز اقیانوس اطلس وارد شبه جزیره عربستان و خلیج فارس شد. این جت مجددا روی خلیج فارس دچار شکستگی شد که این شکستگی بارش‌های شدیدی را به دنبال داشت.

به گفته وی انتظار می‌رود که اقلیم کشور در آینده به سویی حرکت کند که میانگین بارش‌ها در مجموع بر اثر پدیده گرمایش جهانی کم شود اما بارش‌های سیل‌آسا و سنگین بیشتر شود که در نتیجه آن خسارت‌های بیشتری در پی این بارش‌ها وارد خواهد شد.

باباییان با بیان اینکه این موضوع در بخش‌های جنوبی کشور از جمله استان‌های بوشهر، خوزستان و هرمزگان مشهودتر خواهد بود، تصریح کرد: حتی طوفان‌های دریایی نیز در آینده بیشتر خواهد شد چون دمای اقیانوس آرام شمالی در حال گرم شدن است و این وضعیت سبب می‌شود که رطوبت بیشتری وارد جو شود.

سرپرست پژوهشکده اقلیم‌شناسی سازمان هواشناسی در پایان گفت: در مجموع گرمایش جهانی سبب افزایش بارش می‌شود اما در اقلیم منطقه غرب آسیا این پدیده برعکس است بنابراین در منطقه ما هر چه هوا گرمتر شود بارش کمتر خواهد شد.

کاهش بی‌سابقه اکسیژنِ اقیانوس‌ها

کارشناسان محیط زیست هشدار دادند: حجم اکسیژن موجود در اقیانوس‌ها به میزان بی‌سابقه‌ای کاهش پیدا کرده‌است.

به گزارش ایسنا، کارشناسان با بیان اینکه اکسیژن موجود در اقیانوس‌ها به میزان بی‌سابقه‌ای در حال کاهش است، اظهار داشتند: "مناطق مرگ" تکثیر یافته و سطح اکسیژن در صدها منطقه دیگر به میزان خطرناکی کاهش یافته‌ است.

کوسه‌ها، ماهی تن، نیزه‌ماهی و دیگر گونه‌های ماهی به طور ویژه در معرض خطر قرار دارند و بسیاری از اکوسیستم‌های حیاتی در معرض از بین رفتن هستند. "مناطق مرگ" که فاقد اکسیژن هستند در نیم قرن اخیر چهار برابر رشد داشته‌اند و همچنین حداقل ۷۰۰ منطقه وجود دارد که سطح اکسیژن موجود در آن‌ها به شدت پایین است.

جانشین مدیر کل اتحادیه بین‌المللی حفاظت از طبیعت گفت: سلامت اقیانوس‌ها باید از موارد کلیدی در مذاکرات باشد. با گرم‌تر شدن اقیانوس‌ها و از بین رفتن اکسیژن موجود در آن، تعادل حیات وحش بر هم می‌خورد.

تمامی ماهی‌ها به اکسیژن محلول نیاز دارند اما بزرگ‌جثه‌ترین گونه‌ها به طور خاص در برابر افت سطح اکسیژن آسیب‌پذیرترند چرا که برای زنده ماندن به اکسیژن بیشتری نیاز دارند. برخی مناطق اقیانوسی به طور طبیعی حاوی میزان اکسیژن کمتری هستند اما زمانیکه سطح اکسیژن آن‌ها مجدد کاهش پیدا کند بیشتر در معرض آسیب قرار می‌گیرند.

به گزارش روزنامه گاردین، انتظار می‌رود اقیانوس‌ها حدود سه تا چهار درصد از اکسیژن خود را تا پایان این قرن از دست بدهند اما اثرات منفی ناشی از این پدیده در نواحی نزدیک به سطح آب که محل تجمع گونه‌های بیشتری است مشهودتر خواهد بود.

ادعای تیمی از پژوهشگران: محل سکونت اولین انسان‌ها بر روی زمین مشخص شد

محل سکونت اولین انسان‌ها بر روی زمین مشخص شد

محققان ادعا می‌کنند مکان دقیقی را که اولین انسان‌های مدرن در آن سکونت داشته‌اند و از آنجا مهاجرت کرده‌اند را کشف کرده‌اند.

به گزارش ایسنا و به نقل از ساینس دیلی، این دانش پذیرفته شده است که نخستین انسان‌های از لحاظ آناتومیکی مدرن، حدود ۲۰۰ هزار سال پیش از قاره آفریقا مهاجرت کرده‌اند، اما مکان دقیق آن مدت‌ها است که محل بحث و گفتگو است.

محققان به سرپرستی پروفسور "ونسا هایز" از انستیتوی تحقیقات پزشکی گاروان گویا به پاسخ این سوال رسیده‌اند. آن‌ها از طریق تحقیقاتشان نتیجه گرفتند که نخستین اجداد انسان‌های مدرن در یک منطقه در جنوب آفریقا سکونت داشته‌اند و توانسته‌اند ۷۰ هزار سال در آنجا زندگی کنند.

این منطقه در جنوب منطقه حوضه رودخانه بزرگ زامبزی (Zambezi) قرار داشته است که تمام شمال بوتسوانا را در بر می‌گرفته و از غرب تا نامیبیا و از شرق تا زیمبابوه امتداد داشته است.

این منطقه دارای بزرگترین سیستم دریاچه آفریقا به نام دریاچه ماکگادیکگادی" (Lake Makgadikgadi) بوده است که اکنون خشک شده و بخشی از صحرای کالاهاری است. این دریاچه به دلیل تغییر صفحات تکتونیکی که در زیر آن قرار دارد، پیش از ظهور انسان‌های مدرن شروع به خشک شدن کرد.

یافته‌های محققان حاکی از آن است که انسان‌های باستان به دلیل ایجاد تالاب‌ها در این منطقه که محیط پایدار و مناسبی را فراهم می‌کردند، سکنی گزیده‌اند.

"هایز" گفت: ما واکنش ژنتیکی قابل توجهی را در اولین زیرشاخه‌های انسان مدرن مشاهده کردیم. این نشان می‌دهد که اجداد ما بین ۱۳۰ تا ۱۱۰ هزار سال پیش از آنجا مهاجرت کرده‌اند.

وی افزود: نخستین مهاجران به شمال شرقی سفر کردند و به دنبال آن موج دوم مهاجران به جنوب غربی سفر کردند. یک سوم جمعیت آنان نیز تا به امروز در آنجا باقی مانده‌اند.

برای تعیین اینکه چه چیزی باعث مهاجرت شده است، پروفسور "اکسل تیمرمن" مدیر مرکز فیزیک اقلیم در دانشگاه ملی پوسان، شبیه سازی‌های رایانه‌ای مدل جوی و داده‌های زمین شناختی تاریخ اقلیم آفریقای جنوبی را در ۲۵۰ هزار سال گذشته مورد تجزیه و تحلیل قرار داد.

وی گفت: شبیه سازی‌های ما نشان می‌دهد که انحراف و تکان آهسته محور گردش زمین، تابش خورشید تابستانی را در نیم‌کره جنوبی تغییر می‌دهد و منجر به تغییر دوره‌های بارندگی در جنوب آفریقا می‌شود. این تغییرات آب و هوایی توانست سبزی و پوشش گیاهی را ابتدا ۱۳۰ هزار سال پیش در شمال شرقی آن منطقه و سپس حدود ۱۱۰ هزار سال پیش در جنوب غربی آن به ارمغان بیاورد تا نخستین اجداد ما برای اولین بار از وطن خود کوچ کنند.

هایز و تیم محققان برای نتیجه گیری، نمونه‌های خون را جمع آوری کردند تا یک کاتالوگ از اولین میتوژنوم انسان مدرن از نسب LO که اولین جمعیت شناخته شده بشر مدرن هستند، ایجاد کنند. محققان به لطف مشارکت جوامع محلی و شرکت کنندگان در مطالعه در نامیبیا و آفریقای جنوبی، زیر شاخه‌های کمیاب و جدیدی از LO را یافتند. آن‌ها با ادغام ۱۹۸ میتوژنوم جدید به پایگاه داده فعلی توانستند اولین انسان‌های مدرن را ردیابی کنند.

هایز گفت: مدتی است که مشخص شده است که انسان‌های مدرن آناتومیک تقریباً ۲۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شده‌اند. آنچه مدتهاست مورد بحث است، محل دقیق این ظهور و متعاقباً پراکندگی نخستین اجداد ما است. دی‌ان‌ای میتوکندریال مانند کپسول زمان مادران اجدادی ما عمل می‌کند که به آرامی در طول نسل‌ها تغییر می‌کند. مقایسه کد کامل دی‌ان‌ای یا میتوژنوم افراد مختلف، اطلاعاتی در مورد چگونگی ارتباط آن‌ها با اجدادشان ارائه میدهد.

این مطالعه در ژورنال Nature منتشر شده است.