تراریخته، خوب یا بد؟

تراریخته، خوب یا بد؟/ رئیس پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی پاسخ می دهد

هر کس ثابت کند تراریخته سرطان زاست، 50 میلیون تومان جایزه دارد/ 95درصد سویای کل جهان تراریخته است/ سم فروشان و وارد کنندگان، مخالف تولید محصولات تراریخته هستند/ تا سال 1400 گیاهی تولید می کنیم که از آب دریا استفاده کند

به زودی برنجی تولید می کنیم که یا آب بسیار کم محصول زیاد بدهد.

عصر ایران؛ یوسف ناصری - مجلس با مصوبه ای که اخیراً داشت تولید و واردات محصولات تراریخته را مجاز اعلام کرده است.

با دستکاری محتوای ژنتیکی گیاهان و موجودات زنده، می توان محصولات تراریخته(Transgenic) تولید کرد و فرضاً ژن مربوط به مقاومت را از یک موجود به یک گیاه منتقل کرد و میزان مقاومت در آن گیاه را در برابر آفت و بیماری بالا برد و خسارت مالی ناشی از آفات گیاهی را به حداقل رساند.

گفته می شود ارزش جهانی بازار محصولات مهندسی ژنتیک در سال 2013  معادل 305 میلیارد دلار بوده و استفاده از محصولات تراریخته باعث کاهش 37 درصدی سم و آفت کش شده  و 68 درصد سود کشاورز را افزایش داده است.

ایران با وجود امکانات گسترده، تولید محصولات تراریخته محقق نشده و صرفا وارد کننده پنبه، سویا، ذرت و علوفه تراریخته از کشورهای همچون هند و برزیل است.
با این حال، محصولات تراریخته، مخالفان و موافقان زیادی دارد و این، ایجاب می کند که برای شفاف شدن فضا، دو طرف حرف های خود را به زبان ساده و البته علمی با مردم در میان بگذارند.

از همین رو، بدون هیچ پیشداوری درباره محصولات تراریخته، با دکتر "نیّر اعظم خوش خلق سیما" که دکترای فیزیولوژی مولکولی گیاهان از دانشگاه هیروشیمای ژاپن دارد گفت و گو کرده ایم؛ او حامی تولید محصولات تراریخته است و ریاست پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران را بر عهده دارد. این پژوهشکده متعلق به وزارت جهاد کشاورزی است.
عصر ایران، در عین حال پذیرای نظرات منتقدان تراریخته نیز است تا تضارب آرا در این باره شکل گیرد.

***

* در زمان بررسی برنامه ششم توسعه خبر ممنوعیت تولید و واردات محصولات تراریخته  به نقل از یکی از اعضای کمیسیون کشاورزی مجلس منتشر شد و متخصصان حوزه بیوتکنولوژی نامه اعتراض آمیزی به این کمیسیون نوشتند و کمیسیون کشاورزی از انتشار غلط آن خبر ابراز تاسف کرد. طبق مصوبه نهایی مجلس تولید و واردات محصولات تراریخته با مجوز اشکال ندارد. این اتفاقات را چگونه ارزیابی می کنید؟

- چندین و چند سال است که محصولات تراریخته وارد کشور می شود و مصرف می کنیم. زمانی سر و صدای برخی افراد بلند شد که حرف تولید محصولات تراریخته در ایران به وسط آمد. در حالی که قانون ایمنی زیستی که مصوب سال 1388 است، می گوید دولت موظف است که تسهیلات لازم را برای تولید، واردات و صادرات محصولات تراریخته در چارچوب قانون فراهم کند.

در برنامه ششم توسعه هم موضوع مطرح شده که تولید، واردات و صادرات محصولات تراریخته "ممنوع" است مگر با مجوزهای مربوطه در چارچوب قانون ایمنی زیستی و قوانین بین الملل.

در واقع کلمه "ممنوع" را در مصوبه مجلس به کار برده اند و شاید خواسته اند دل یک عده را به دست بیاورند. البته خواسته ما برآورده شده و فکر نمی کنیم کسی بتواند از این مصوبه سوء استفاده کند.

در حال حاضر هم وقتی بخواهیم یک گیاه را رها سازی کنیم طبق قانون ایمنی زیستی حتما باید مجوز بگیریم . تایید سلامت آن را وزارت بهداشت می دهد. تایید محیط زیست را سازمان محیط زیست می دهد. مجوز مصارف کشاورزی را وزارت جهاد کشاورزی می دهد.

از سه مرجع رسمی کشور که قانون مشخص کرده است باید مجوز و تاییدیه بگیریم. این قانون را داشته ایم ولی مجلس، روح قانون ایمنی زیستی را در برنامه ششم توسعه تکرار کرده است.

* ما تولید محصول تراریخته و دستکاری شده ژنتیکی در داخل کشور داریم؟

- خیر؛ ولی می دانم بذرهای تراریخته 20 میلیارد دلار در سال بازار دارد. کشور ما هیچ نصیبی از این تجارت ندارد. واردات بذر تراریخته به کشور انجام می شود ولی نه تولید می کنیم و نه صادر می کنیم.
من از ملت ایران عذرخواهی می کنم و قصور ما محققان بوده است که ما نتوانسته ایم وجبی از خاک کشور را زیر کشت گیاهان تراریخته ببریم.

* یک عضو کمیسیون کشاورزی مجلس اعلام کرده است که سالیانه بین 10 تا 15 میلیون تن محصولات تراریخته وارد ایران می شود. این میزان واردات واقعا وجود دارد؟

- حدود 5 میلیارد دلار از محصولاتی که وارد کشور می شود تراریخته است. حدود 90 درصد دانه روغنی مورد نیاز کشور و 90 درصد علوفه کشور وارداتی و تراریخته است. در بازار جهانی تمام سویاهای تولیدی، تراریخته است. در مدتی کوتاه یعنی از مهر ماه به این طرف مجوزحدود 2 میلیون تن واردات ذرت تراریخته صادر شده است.

* اعلام شده که 95 درصد سویای تولیدی در جهان تراریخته است و 5 درصد غیر تراریخته.

- آن 5 درصد هم کشورهایی مثل ایران می کارند. ما در ایران تراریخته نمی کاریم. کل تجارت جهانی دانه های روغنی، تراریخته است. تمام سویاهایی که وارد کشور می شود تراریخته است.
آن 5 درصد در مقابل 95 درصد، آمار قابل توجهی نیست. برخی افراد در بوق و کرنا می کنند که اروپا، وارد نمی کند. در صورتی که تمام ذرت هایی که الان در دنیا تولید می شود و تراریخته است، از اتحادیه اروپا مجوز واردات یا برای کشت مستقیم یا خوراک دام یا خوراک مستقیم انسان دارند.

* ذرتی که در مغازه ها و بازار ایران وجود دارد تراریخته است یا ارگانیک هم هست؟

- اعلام شده 5.5 میلیون تن واردات ذرت به کشور داریم ولی الان نمی توان به تفکیک گفت. از سال آینده دادن مجوز واردات محصولات تراریخته با پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی خواهد بود تا آزمایش می کنیم و مجوز دهیم. بنابراین برای سال 1396 چون باید مجوز صادر کنیم می توانیم آمار بدهیم که چقدر از ذرت وارداتی، تراریخته است و چقدر غیر تراریخته.

* روغن های مایع که در بازار هستند چه؛ آنها هم ترا ریخته اند؟

- اگر منشاء سویا داشته باشد، بله. در ضمن کلزای تراریخته هم وارد کشور می شود.

* رئیس انستیتو پاستور ایران گفته است که 50 درصد واردات ذرت و خوراک دام و طیور تراریخته است.

- آقای دکتر قانعی رئیس انستیتو پاستور، انسان بسیار محترم و قابل احترامی هستند. ایشان رئیس ستاد بیوتکنولوژی کشور هم هستند. آمار دقیق را ایشان دارند.

* پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ماموریت هایی دارد از جمله انجام پژوهش های هدفمند در جهت حل مشکلات کشاورزی. در همین هفته های اخیر درختان مرکبات و انار و پیازهای زعفران را در استان های شمالی و استان های دیگر دچار سرما زدگی شده اند.
در ساوه 600 میلیارد تومان به باغات انار خسارت وارد شده و در شهرستان فردوس حتی به پیازهای زعفران خسارت وارد شده. برنامه مشخصی دارید که اینقدر به کشاورزان ایرانی خسارت وارد نشود؟

- ما برای این که توسعه امنیت غذایی و کشاورزی پایدار داشته باشیم باید پاسخ 4 مشکل کشاورزی را بدهیم. یک مشکل، "تغییر اقلیم" است. در تغییر اقلیم، این سرماها را داریم و همچنین خشکی و شوری.

دومین مشکل، "هزینه های تولید" است. محصولی که در ایران تولید می شود یک مقدار تولید گران تر است. ما باید هزینه تولید را کاهش بدهیم.

سوم این که باید "کیفیت و کمیّت محصول" را بالا ببریم. روغن های منشاء گیاهی ما، امگا 3 ندارند. ما در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی می خواهیم کیفیت روغن مایع را بالا ببریم و کیفیت آن به حد روغن ماهی برسد.
چهارم هم موضوع "محیط زیست" است. الان تمام برنامه های پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، حول این 4 محور، توسعه پیدا کرده است.

* بعد از سرمازدگی شدید در آذر ماه امسال بعضی از باغداران کشور مجبور شده اند درختان را کف بُر و به عبارتی همسطح با زمین قطع کنند  تا جوانه بزند و رشد کند این کشاورزان حداقل تا 5 سال درآمدی نخواهند داشت. شما در این زمینه چه اقداماتی می توانید انجام بدهید که این خسارت ها تکرار نشود؟

- ما باید با سازمان تحقیقات وزارت کشاورزی و موسسات و پژوهشکده های دیگر روی درختانی کار کنیم که بتواند سرمای زودرس را تحمل کند تا کشاورزان بتوانند به طور هدفمند باغ هایشان را احداث کنند.

*  هنوز درختانی نداریم که با دستکاری ژنتیکی نسبت به سرما مقاوم باشند؟

 - ما در مورد گیاهان تراریخته کار کردیم و اینهمه سر و صدای برخی مخالفان را شاهد هستیم. نه تنها ما نداریم بلکه دنیا هم این نوع درختان را ندارد. البته باید در این زمینه فعالیت کنیم.

شاید در هشت سال دولت آقای احمدی نژاد، اولویت بر این نبود. در آن زمان حتی جلوی تولید محصولاتی مثل برنج تراریخته را گرفتند و گفتند در این زمینه قانون نداریم. قوانین را با کمک انجمن های علمی ایجاد کردیم ولی بعد گفتند آئین نامه نداریم. در نتیجه هشت سال تمام شد و نگذاشتند تولید داخلی اتفاق بیفتد.

الان که می خواهیم در این زمینه تولید داشته باشیم برخی رسانه ها علیه محصولات تراریخته تبلیغات منفی می کنند. با این کارها مردم را دچار وحشت کرده اند و می گویند سرطان زا است.

* البته می توان به مردم حق داد چون بحث دستکاری ژنتیکی هنوز کاملا شناخته شده نیست. از طرفی مخالفان تراریخته نیز نسبت به مصرف این محصولات هشدار می دهند و در این میان مردم طبیعتاً نگران می شوند.

- سم، خطرناک است یا دستکاری ژنتیکی؟ ثابت شده است که باقیمانده سم، سرطان ایجاد می کند. همه پزشکان روی این موضوع قسم می خورند. اما هیچ مجمع علمی پزشکی دنیا، ثابت نکرده است که گیاه تراریخته، سرطان زا هست.
رئیس انجمن ایمنی زیستی ایران گفته هر فردی یک مقاله مستند و رفرنس دار بین المللی بیاورد که تراریخته، سرطان زا هست 50 میلیون تومان به او می دهد.

* این که ادعا شده کشورهای اروپایی تولید محصولات غذایی و کشاورزی تراریخته را ممنوع کرده اند درست است یا نه؟

- کاملا غلط است. الان ما در کمیته مجوز تراریخته وزارت جهاد کشاورزی، درخواست های واردات را بررسی می کنیم. مشخص است وارداتی که انجام می شود چه کشورهایی به آن مجوز داده اند. در ارتباط با محصولات تراریخته، تعداد 117  رخداد از اتحادیه اروپا مجوز کاشت مستقیم یا مصرف مستقیم انسان یا مصرف دام را دارند.

* منظورتان از رخداد چیست؟

- انتقال ژن به هر گونه نباتی تراریخته، یک رخداد محسوب می شود. برای مثال ما گونه گندم «آذر» داریم و اگر انتقال ژن مقاومت انجام شود یک رخداد به حساب می آید.

برخی افراد از بی اطلاعی مردم، سوء استفاده می کنند. ما هم تریبون گذاشته و گفته ایم آزادی است، بیایند صحبت کنند.اما مگر آزادی این است که دروغ به خورد مردم بدهیم؟

* شرکت  آمریکایی مونتسانو قبلا سم «د.د.ت» تولید می کرده که تولید آن به خاطر عوارضی مثل تاثیر بر اعصاب ممنوع شده و الان بزرگترین شرکت تولید کننده بذر تراریخته است. چه اتفاقی افتاده که این شرکت به سمت فناوری های جدید رفته و این تحول را ایجاد کرده است؟

- من نمی دانم اهداف یک شرکت خارجی چه هست. مشتاق این هستم بگویم که ایران می تواند به فناوری تولید گیاهان تراریخته، دست یابد که یافته است.
ما می توانیم تولید گیاهان تراریخته را در کشور بدون کمک خارجی ها انجام بدهیم. ایران می تواند خودش شرکت مونتسانو شود؛ من این "ادعای بزرگ" را دارم.

*با توجه به این "ادعای بزرگ"، با این مصوبه مجلس عملا در حوزه بیوتکونولوژی شاهد چه اقداماتی خواهیم بود؟

- الان داریم مجوز می گیریم که کشت گیاه تراریخته را انجام بدهیم. ما اول مجوز پنبه و بعد برنج را خواهیم گرفت. بعد تولید سیب زمینی، چغندر، سویا و کلزا را خواهیم داشت.

دنیا الان به طرف گیاهان مهندسی ژنتیک نسل دوم می رود. نسل اول "تحمل نسبت به آفات و علف کش ها" است مثل برنج متحمل به کرم ساقه خوار و پنبه متحمل به کرم قوزه و کلزای متحمل به علف کش. اینها گیاهان نسل اولی هستند.

عمق مهندسی ژنتیک در گیاهان نسل دومی است. گیاه نسل دوم، گیاه مقاوم در برابر تنش های محیطی از جمله خشکی و شوری و سرما است. الان پژوهشکده بیوتکنولوژی در راستای نسل دوم مهندسی ژنتیک فعالیت می کند.

به شما مژده می دهم تا 3 سال دیگر برنج متحمل به خشکی را در پژوهشکده ایجاد می کنیم که آب بسیار کم مصرف کند و محصول زیاد بدهد. این ما نیستیم که باید با دنیا ارتباط برقرار کنیم. دنیا دارد با ما ارتباط برقرار می کند و این توانمندی کشور ما را می رساند.

* یکی دیگر از ماموریت های پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی، افزایش درآمد بخش کشاورزی و توسعه پایدار است. با توجه به این که تولید محصول تراریخته نداریم ظرف چند سال این نوع تولید می تواند اتفاق بیفتد و درآمدزایی عملی شود؟

- ما آزمایش های لازم را انجام داده و نتایج را به دست آورده ایم. اگر امسال مجوز پنبه تراریخته را به ما بدهند می توانیم کشور را در یک برنامه 3 ساله، به صادر کننده پنبه تبدیل کنیم. الان قسمتی از نیاز پنبه کشور را وارد می کنند.

ما تولید فناوری دانش بنیان می کنیم. ما شرکت های دانش بنیانی تاسیس کرده ایم که هم کارآفرینی می کنند و هم تولید  و درآمد را بالا می برند.
 
در بیوتکنولوژی کارهای زیادی انجام می دهیم که یکی از آنها تراریخته است. ما می خواهیم در ایران، با استفاده از آب دریا کشاورزی کنیم. ما تا سال 1400 گیاهی تولید می کنیم که از آب دریا استفاده کند.

ما تا سال 1400 گیاهان جدیدی خواهیم داشت که جایگزین ذرت و علوفه های پر مصرف و یونجه شوند. اصلا دید کشاورزی را می خواهیم عوض کنیم.

* پس ظرف چند سال آینده همچنان واردات محصولات تراریخته مثل ذرت و سویا به کشور خواهیم داشت؟

- بله. واردات محصولات تراریخته را خواهیم داشت تا تولید داخلی تحقق پیدا کند. همه این بحث ها کمک می کند که فرهنگ سازی انجام شود.

استفاده از سم، محیط زیست ما را تحت تاثیر قرار می دهد. الان کشاورزان ما برای مبارزه با کرم قوزه پنبه حداقل باید 3 بار سمپاشی کنند. اما گیاه تراریخته، به سمپاشی نیاز ندارد.

می دانم که برخی افراد با فروش سم، سود زیادی می برند. اگر گیاهان تراریخته در داخل کشور تولید شود نیاز به سموم شیمیایی کاهش پیدا می کند.
علاوه بر فروشندگان سم ، "وارد کنندگان" محصولات تراریخته هم، مخالف تولید داخلی هستند چون منافع خودشان را در خطر می بینند .

در عین حال اگر محصول تراریخته یک ذره مشکل داشته باشد، ما خودمان هم مصرف می کنیم. آیا ما علیه خودمان کار می کنیم. ما هم خانواده داریم و در این جامعه زندگی می کنیم. 

استفاده از پساب برای تولید برق

استفاده از پساب برای تولید برق

گردآورنده: مریم مصطفی نظری

دی ماه 95

مقدمه

پیاده سازی و مشاهده تاسیسات تولید انرژی از منابع تجدیدپذیری همچون انرژی خورشیدی و بادی شاید امروزه دیگر تصویری بیگانه برای جوامع بشری نیست، همچنین تولید برق از زباله را می توان در زمره راه کارهای نوین برای تولید برق دانست. اما به تازگی در شهر آرهوس واقع در کشور دانمارک اقدامات جدیدی برای تولید برق صورت گرفته است که پیرو آن دانمارک در آستانه تبدیل شدن به اولین شهر در جهان در زمینه استفاده از انرژی ایجاد شده از پساب و فاضلاب خانگی برای تولید برق مصرفی تاسیسات تصفیه آب در تصفیه خانه های این شهر است. این واحد تصفیه آب در آرهوس در نظر دارد از فاضلاب نیز برای تولید برق مصرفی خانه ها استفاده کند. بر طبق نظریه انرژی جهانی آژانس بین المللی انرژی در سال 2016، میزان انرژی مصرفی در بخش آب تا 25 سال آینده دو برابر خواهد شد. هم زمان با افزایش جمعیت در جهان، سرعت توسعه خدمات آبی کمتر شده و خصوصاً در کشورهای در حال توسعه نیازمند انرژی بیشتری برای دوام یافتن است. لذا باید به دنبال راهی برای تلفیق سیستم های سنتی با نوین و چه بسا حذف راه کارهای قدیمی و جایگزین شدن آنها با راه حل هایی کارآمد تر بود.

واحد تصفیه آب مارسلیزبورگ (Marselisborg)

هدف اصلی تصفیه خانه آب مارسلیزبورگ از به کارگیری فناوری تولید برق از پساب این است که بیش از 192 درصد از انرژی مورد نیاز برای تاسیسات تصفیه خانه را از این راه تولید کرده و برای حدود 200 هزار شهروند ساکن در آن منطقه آب آشامیدنی سالم فراهم کند. هم اکنون این واحد قادر به تامین بیش از 150 درصد از برق مورد نیاز خود بوده و استفاده از تاسیسات پیشرفته در این زمینه راهی را برای خودکفایی واحد تصفیه برای تولید برق فراهم کرده است. برق مازاد تولید شده برای راه اندازی پمپ های آب و به منظور توزیع آب آشامیدنی مورد استفاده قرار خواهد گرفت و در نهایت مابقی برق تولید شده از طریق تاسیسات برقی شبکه قدرت به واحد شبکه برق سراسری تزریق می شود.

البته لازم به ذکر است که این فناوری یک دانش جدید محسوب نمی شود و موفقیت و اجرای آن در آرهوس مدیون مقررات زیست محیطی سخت گیرانه در خصوص تخلیه فاضلاب و دستورالعمل های مبنی بر کاهش آلاینده های نیتراتی و فسفاتی است. همچنین این فناوری با کنترل فشار روزانه و فصلی بر لوله ها توانسته است هزینه های تعمیر و نگهداری را تا چندین برابر کاهش دهد.

روند اجرایی در این فناوری را می توان به طور خلاصه اینگونه ترسیم کرد که در ابتدا پساب و فاضلاب در گوارنده هایی(digesters) مملو از باکتری پردازش می شوند تا مواد آلی آنان تجزیه شده و فاضلاب در دمای ثابت 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد) بیوگاز (اکثراً متان به همراه گازهای دیگر) تولید می کند که با سوزاندن آن علاوه بر تولید حرارت می تواند تولید کننده برق نیز باشد. از این رویه در بسیاری از کارخانه های تصفیه آب برای جلوگیری از انتشار گازهای گلخانه ای زیان آور استفاده می شود ولی تا کنون هیچ کدام از این کارخانه ها تلاشی برای مهار برق تولید شده از این فرایند و استفاده مجدد از آن را نکرده اند.

هزینه های اولیه برای توسعه تاسیسات مجرای فاضلاب واحد تصفیه آب مارسلیزبورگ در کشور دانمارک حدود 3 میلیون یورو محاسبه شده است. ولی مدیران اجرایی پروژه و مسئولان آب آرهوس بر این باورند که این سیستم جدید به لطف هزینه های پایین تعمیر و نگهداری و مزیت مازاد آن در خصوص فروش برق اضافی به شبکه برق و علاوه بر این با تامین ملزومات گرمایشی منطقه می تواند ظرف مدت کوتاهی حدودا تا 5 سال هزینه مصرفی خود را جبران کند.

نکته حائز اهمیت و خوشایند این نگرش، فرهنگ سازی صورت گرفته در دیگر شهرهای جهان است که منجر به پیش قدم شدن آنها برای بهره گیری از این تاسیسات شده است. از جمله شهرهای دیگر دانمارک مانند کپنهاگن و دیگر شهرهای جهان مانند شیکاگو و سن فرانسیکو نیز به دنبال راهی برای همانند سازی سیستم آرهوس هستند تا بتوانند مزیت های انرژی بازیافتی فاضلاب را به دست آورند.

تحلیگر انرژی آژانس بین المللی انرژی، مولی والتون معتقد است همانند سازی تجربه و عملکرد کشور دانمارک کار ساده ای نیست. طبق اظهارات او مصرف انرژی در بخش آب را می توان تقریباً به آسانی اندازه گیری کرد اما میزان بهره وری انرژی هنوز کاملاً مشخص نشده است، خصوصاً اینکه یک سرمایه اولیه مورد نیاز است که می تواند به طور چشمگیری هزینه آب را افزایش دهد. علاوه بر این، کارخانه تصفیه آب باید به اندازه کافی بزرگ باشد تا بتواند بیوگازهای کافی تولید کند. بعلاوه اگر فاضلاب با طوفان یا آب های زیرزمینی رقیق شده باشد، فرآیند بازیابی انرژی دشوارتر خواهد شد.

منبع:

https://www.newscientist.com/

تا بیابانی شدن کشور فاصله‌ای نداریم

/از فسیل به آفتاب/

تا بیابانی شدن فاصله‌ای نداریم

رییس دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان گفت: برای بحرانی مثل بحران آب باید عزم ملی و همفکری بین کارشناسان باشد، در غیر این صورت با دیدگاه‌های یک بعدی معضل آب حل نخواهد شد.

به گزارش ایسنا، حجت الله  یزدان پناه، در نشستی از سلسله جلسات پنجره با عنوان "بحران آب" در دانشگاه اصفهان اظهار کرد: طی چند سال گذشته، بارش‌ها از برف به باران تغییر پیدا کرده، اما کمبود بارش به اندازه‌ای که موجب خشکسالی و خشک شدن رودخانه شود نبوده است.
وی با اشاره به شرایط اقلیمی کشور اظهار کرد: ایران در حقیقت در کمربند خشک قرار دارد و وجود عواملی مانند رشته کوه‌ها، شرایط اقلیمی امروز یعنی رودخانه‌های دائمی را پدید آورده، در غیر این صورت ایران نیز شرایطی مانند کشور عربستان داشت.
رییس دانشکده علوم جغرافیایی و برنامه ریزی دانشگاه اصفهان در رابطه با تغییر میزان بارش ها تصریح کرد: باید بپذیریم که اصفهان از مناطق خشک است. میزان بارش‌ها به طور معمول ممکن است در یک سال کاهش یا افزایش داشته باشد، اما این به معنای خشکسالی نیست. ایران از مناطق خشک و کم بارش است و این نوسانات همیشگی بوده است.
یزدان پناه افزود: خشکسالی دو نوع است؛ نوع دوم آن هیدرولوژیکی است و به دلایلی مانند جابجایی آب، ایجاد سد و... موجب می‌شود و مصداق آن را در استان اصفهان شاهد هستیم.
این استاد اقلیم‌شناسی افزود: در اثر کمبود آب و حفر چاه و در نتیجه کاهش منابع آب زیرزمینی، مشکلاتی دیگری مثل از بین رفتن مراتع پیش خواهد آمد که خود موجب بروز معضلات دیگری است. مراتع موجب نگهداری خاک می‌شوند و با از بین رفتن آن، بی‌ثباتی خاک، مشکل گرد و غبار و ریزگردها را به دنبال خواهد داشت.
وی تصریح کرد: آمار نشان می‌دهد تعداد دفعات پدیده گرد و غبار از 5 الی 6 بار در سال از سال 1992 به 30 الی 35 بار در سال، تا سال 2010 رسیده است و بالاترین میزان آلاینده‌ها در استان را نیز، گرد و غبار تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه برداشت بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر به شدت افزایش یافته است، گفت: عمق چاه‌ها از 20 الی 30 متری در سال 1360 به عمق 200 الی 300 متری رسیده است و همین مقدار آب نیز به زودی وجود نخواهد داشت. از طرفی به دلیل همین برداشت‌ها، کشور تبدیل به یکی از خطرناک‌ترین کشورها از نظر نشست زمین شده است.
راهکار چیست؟
یزدان پناه با اشاره به چند مورد از راه‌حل‌هایی که برای افزایش بارش‌ها در استان داده می‌شود، گفت: برخی معتقدند با بارورسازی مصنوعی ابرها می‌توان این کمبود بارش را جبران کرد، اما با در نظر گرفتن این مهم که در استان اصفهان، در مجموع 32 روز ابرهای باران‌زا و بارش داریم، در این مدت زمان کوتاه جبران کمبود بارش یک سال غیرممکن است. علاوه بر این با توجه به هزینه‌های بالا و میزان ریسک پذیری، این روش عملاً مردود است.
وی ادامه داد: راهکار عملی بحث و برنامه‌ریزی برای الگوی مصرف و البته نظارت بر آن است. کشورهای توسعه یافته نیز که با مسئله‌ بحران آب مواجه هستند اما با ایجاد اصول و قواعدی سخت‌گیرانه تا نسبت زیادی این مسئله را حل کرده‌اند.
این استاد دانشگاه افزود: متاسفانه در کشور آب، بهای کمی دارد و در عین حال حتی آب شرب از کیفیت بسیار پایینی برخوردار است. به همین دلیل مردم به معنای حقیقی برای آب ارزش قائل نیستند. از طرفی برنامه‌ریزی‌ها یک‌سویه و تک بعدی است. کارشناس اقتصادی، اجتماعی، اقیلمی و.. هرکدام از نگاه خود به مسئله نگریسته و برای آن راه حل پیشنهاد می‌کنند که البته بدیهی است راه هم به جایی نخواهد برد.
یزدان پناه گفت: چطور است که سازمان بهینه سازی مصرف انرژی داریم، اما سازمان بهینه سازی مصرف آب نداریم! در صورتی که در شرایط کنونی باید برای هر واحد آب موجود در کشور برنامه‌ریزی انجام شود.
وی ادامه داد: هزینه‌های کلان و بسیاری برای خسارت به کشاورزان تاکنون پرداخت شده است، چرا که مصرف آب برای کشاورزی را نسبت به بقیه‌ی امور بالا می‌بینیم. در حالی که اهمیت و مزایای کشاورزی بسیار بیشتر از صنایع است. کشاورزی به سبب ایجاد ثبات خاک، تصفیه هوا، ایجاد استقلال اقتصادی و سیاسی و.. منافع بیشتری خواهد داشت.
وی در رابطه با مصرف آب در امور کشاوزی یا صنعتی و ... گفت: نکته‌ قابل توجه در مصرف آب و اهمیت آن در واردات و صادرات، تخمین آب مجازی و برآورد هزینه‌هاست. آب مجازی به معنای میزان آب مصرف شده برای تولید یک محصول است. باید بدانیم برای تولید هر محصول چه میزان آب مصرف می‌شود و صرفه‌ اقتصادی در صادرات آن محصول است یا واردات.
یزدان پناه در خصوص آب مصرفی در فضاهای سبز اضافه کرد: یکی از نکات بسیار مهم رواج داشتن کاشت چمن برای فضاهای سبز در ایران است، که در استان اصفهان نیز میزان قابل توجهی است. چمن یکی از پرمصرف‌ترین گیاهان تا نزدیک به 8 لیتر در روز است. در حالی که جایگزین‌های بسیار بهتری وجود دارد که مصرف آب برای این امر را به طور کلان و چشمگیر کاهش خواهد داد.
وی با نشان دادن چند نمونه از طراحی‌های مدرن از فضای سبز گفت: علاوه بر نوع گیاهی که برای فضای سبز به کار می‌رود، امروزه طراحی‌های فضای سبز به گونه‌ای انجام می‌شود که برای آبیاری نیز آب مصرفی کمتری استفاده خواهد شد. جا دارد از کارشناسان طراح برای این مهم بهره لازم برده شود.
استاد اقیلم شناسی دانشگاه اصفهان از دیگر روش‌های حل بحران آب را، روش بازیافت آب دانست و گفت: باید سعی کنیم برای زندگی در این شرایط جوی راه‌هایی انتخاب کنیم که در بلند مدت جواب‌گو باشد. روش دیگری که در کشور چین انجام می شود، بازیافت آب است. در این کشور با همین روش آب مصرفی پارک بزرگ هوتان تأمین می‌شود. علاوه بر این در آلمان با همین روش به سطح کیفی لازم برای آب شرب هم رسیده‌اند.