جوانمرد

جوانمرد کسی است که این هفت ویژگی را داشته باشد
خبرگزاری شبستان: روزی امام مجتبی (ع) در مجلسی حضور داشتند که معاویه نیز در آن مجلس بود. وی از امام سوال کرد که مروت و جوانمردی در چیست؟

حجت الاسلام علیرضا نظری خرم، عضو پژوهشکده تفسیر پژوهشگاه قران و حدیث در گفتگو با خبرنگار قران و معارف خبرگزاری شبستان با بیان حدیثی از امام حسن مجتبی(ع) درباره ویژگی های انسان جوانمرد گفت: این حدیث را شیخ حر عاملی در کتاب وسایل الشیعه نقل می کند از امام صادق (ع) که فرمود: روزی امام مجتبی (ع) در مجلسی حضور داشتند که معاویه هم در آن مجلس بود معاویه از امام سوالی می کند و خود این سوال حکایت از آن دارد که اهل بیت ما حتی در میان مخالفان هم به علم و فضل و تقوا شناخته شده بودند.

معاویه از امام می پرسد مروت و جوانمردی یعنی چه؟ حضرت اولا پاسخ او را می دهند که این یک درس است که در مواجهه با مخالف تمام تلاش اهل بیت این بود که بتوانند آنها را جذب کنند و این نکته ای برای ما دارد که تلاش کنیم افرادی را که ایمان آنها ضعیف است و یا ارتباط آنها با دین کم است به سوی تعالیم اسلام دعوت کنیم.

امام در پاسخ می فرمایند: جوانمرد کسی است که چند ویژگی داشته باشد. اولین نشانه مروت و جوانمردی آن است که فرد دین و ایمان خود را حفظ کند؛ یعنی انسان جوانمرد ابتدا باید باورها و اعتقادات خود را در برابر باورهای غلط و افراد ناباب که در جامعه وجود دارند، حفظ کند.

وی افزود: امام مجتبی (ع) دومین نشانه جوانمرد را این گونه بر می شمرند که انسان جوانمرد در اصلاح امور مربوط به کسب و کارش تلاش می کند. یعنی با مروت کسی است که تلاش می کند تا هر کاری را که مربوط به اوست به درستی انجام دهد. یک کارمند، کاسب، طلبه، دانشجو و ... هر کسی در هر مجموعه ای که قرار گرفته و کاری به او محول شده آن را به درستی انجام می دهد.

سومین نشانه «حسن منازعه» است؛ یعنی رعایت آداب و اخلاق در بحث و گفتگو! وقتی با کسی بحث می کنیم به عنوان مثال امروز در وضعیت عمومی کشورمان بحث ها و مناظراتی میان مردم، مسئولان، احزاب و گروه ها وجود دارد گاه دیده می شود که در این مباحث تقوا رعایت نمی شود، بی احترامی صورت می گیرد، توهین می شود، گاهی حتی رهبری به صراحت از یک حرکت دفاع می کنند اما باز اهانت ها ادامه می یابد.

اختلاف دیدگاه داشتن در یک مسئله اشکالی ندارد اما امام مجتبی (ع) می فرماید حسن منازعه داشته باشید یعنی در گفتگوها و بحث ها رعایت آداب و اخلاق را بکنید به گونه ای که اگر کسی این گفتگو را می بیند هم لذت ببرد و هم چیزی به دانسته های او افزوده شود در غیر این صورت با پرخاشگری و بی احترامی کردن و اتهام زدن چیزی به دست نمی آید.

این کارشناس دینی خاطرنشان کرد: همسران می توانند در خانواده به نظر و دیدگاه هم احترام بگذارند هر چند می توانند نظرات یکدیگر را نپذیرند اما می شود با احترام برخورد کرد.

دیگر نشانه جوانمرد آن است که افشاء سلام کند. یعنی در سلام یا پاسخ سلام به شکلی آن را مطرح می کند که طرف مقابل متوجه شود گاهی دیده می شود افراد یا در سلام دادن یا پاسخ سلام بسیار آرام صحبت می کنند و طرف مقابل حتی شک می کند که جواب سلامی داده شده یا نه !! 

این مسئله گاه باعث سو‌ءظن و بدبینی می شود. بنابراین در مجالس و محافل باید افشای سلام داشت به گونه ای که دیگران متوجه سلام شما بشوند. حتی در احادیث داریم که نسبت به استاد و معلم خود سلام ویژه داشته باشید.

امام صادق علیه السلام می فرماید: وقتی وارد جمعی می شوید که استاد و معلم شما کسی که شما چیزی از او آموخته اید در آن جمع حاضر است شما به آن جمع یک سلام بدهید و به استاد و معلم خود نیز سلام ویژه ای داشته باشید.  

حجت الاسلام نظری تصریح کرد: ویژگی دیگر جوانمرد آن است که سخنانش نرم است و درشت گویی نمی کند. برای سخن گفتن با دیگران نباید از کلماتی استفاده کرد که آزاردهنده باشد و طرف مقابل را برنجاند، سعی کنیم از کلمات نرم و دلنشین استفاده کنیم و توجه داشته باشیم که هم ادبیات و هم لحن کلام مهم است.

یعنی ما باید هم از جهت لحن خوب سخن بگوییم و هم از جهت محتوای سخنان؛ به عبارت دیگر هم کلماتی که استفاده می کنیم محترمانه و محبت آمیز باشد و هم لحن ما توام با احترام باشد. حتی در قرآن داریم که خداوند وقتی حضرت موسی را برای گفتگو با فرعون مامور می کند می فرماید سنجیده، باوقار و محترمانه با فرعون سخن بگو!

گاهی تندی در سخن نیاز است اما این موارد استثنا هستند. یکی دیگر از نشانه های جوانمرد «کف» است یعنی پرهیز از اموری که ارتباطی به ما ندارد. اگر همین یک نکته را در زندگی فردی و روابط اجتماعی رعایت کنیم یعنی از کارها و سخنانی که ارتباطی به ما ندارد بپرهیزیم - سخنی که گفتن آن نفعی ندارد و نگفتن آن هم ضرری نمی رساند-  بسیاری از اختلافات خانوادگی و حرف و حدیث های منزل، مدرسه، محل کار، دانشگاه و روابط بین دوستان از میان می رود.  چرا که بسیاری از اینها به دلیل سخنانی است که بدون دلیل گفته شده ولی باعث آزردگی شده است.

و در پایان امام می فرمایند: جوانمرد کسی است که محبت مردم را به خود جلب می کند به گونه ای رفتار می کند که محبت دیگران به او جلب شود. این نکته ظریفی است. این به معنای این نیست که کارها را برای رضایت دیگران انجام دهیم یعنی ریاکار باشیم امام می فرماید محبت دیگران را جلب کنید.

محبت مردم چگونه به دست می آید؟ با ویژگی هایی که برشمردیم یعنی بیان نرم و دلنشین، سلام کردن، حسن منازعه در گفتگو، با ایمان بودن، پرهیز از اموری که به انسان ارتباطی ندارد این مسایل خود به خود منجر به جلب محبت دیگران می شود.